20.7.1974: Η μάχη του Τράχωνα: Ο Λόχος του Λοχαγού Λόττα πολεμά και αντιμετωπίζει την τουρκική προσπάθεια για προέλαση στην περιοχή του Τράχωνα αντιμετωπίζοντας υπέρτερες δυνάμεις

S-2310

20.7.1974: Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΤΡΑΧΩΝΑ: Ο ΛΟΧΟΣ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ ΛΟΤΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΑΤΤΙΛΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΤΡΑΧΩΝΑ ΜΑΧΟΜΕΝΟΣ ΜΕ ΥΠΕΡΤΕΡΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Στις 4 Αυγούστου 1974, δέκα μόλις ημέρες μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της τουρκικής εισβολής, ο δημοσιογράφος του "Φιλελεύθερου" Πάμπης Βάτης, ασχολήθηκε με μια ξεχωριστή μάχη στο πλαίσιο της απόκρουσης της τουρκικής εισβολής- της μάχης του Τράχωνα, του προαστείου της Λευκωσίας, το οποίου συνόρευε με τις βόρειανατολικές γραμμές της Λευκωσίας.

Εγραψε ο Πάμπης Βάτης, ένας άνθρωπος που αφιέρωσε πολλές ώρες σε ρεπορτάζ γύρω από την τουρκική εισβολή:

" Τα πρώτα πυρά της πολεμικής συρράξεως μεταξύ Κύπρου- Τουρκίας έπεσαν στην περιοχή Τράχωνα.

Ηταν η ώρα 4.45 το πρωί του Σαββάτου 20 Ιουλίου όταν ξαφνικά εντελώς αναιτίως οι τούρκοι άρχισαν να βάλλουν εναντίον των φυλακίων της Εθνικής Φρουράς. Οι κάτοικοι των προαστίων σηκώνονταν έντρομοι από τα κρεβάτια τους και έβγαιναν στις βεράντες των σπιτιών ρωτώντας ο ένας τον άλλο "τι συμβαίνει".

Φυσικά οι Εθνοφρουροί των φυλακίων υπεχρεώθησαν να ανταποδώσουν το πυρ και εντός ολίγων λεπτών η περιοχή συγκλονιζόταν από το κροτάλισμα των πολυβόλων.

Η κατάστασις ξεκαθάρισε στις 5.30 όταν άρχισε η απόβαση στην Κερύνεια και αλεξιπτωτιστές άρχισαν να πέφτουν με τις μεγάλες "ομβρέλλες" τους στις πλαγιές του Πενταδακτύλου, από την Μια Μηλιά μέχρι την Φώττα. Οσοι πήραν τον "Μπαϋράκ" τη στιγμή εκείνη άκουσαν τον εκφωνητή με στρατιωτικό ύφος να λέγει: "Αι ένοπλοι δυνάμεις της Τουρκίας εισέβαλον εις Κύπρον. Μη φοβάστε...".

Οι γενναίοι εθνοφρουροί μας αμούστακα παιδιά οι πιο πολλοί που μόλις πριν λίγο είχαν αφήσει τα σχολικά θρανία, αντιμετωπίζουν την τουρκική επίθεση.

Ο Λοχαγός του Κυπριακού Στρατού Πάμπος Λόττας, ένα ψηλό, λεπτό παλικάρι, έδιδε τις τελευταίες διαταγές στους στρατιώτες του, που υπεράσπιζαν την περιοχή Τράχωνα:

- Μήν αφήσετε τούρκο να προχωρήσει.

Το πυρ όλο και γινόταν πιο καταιγιστικό και οι κάτοικοι είχαν παγιδευθεί. Εκκένωση δεν ήταν δυνατό να γίνει. Κλεισμένοι στα σπίτια τους πίσω από τους τέσσερις τοίχους άκουαν μια κροτάλισμα των όπλων και μια το ραδιόφωνο.

Ο Τράχωνας, ως εκ της θέσεως του, βρισκόταν στην πιο επικίνδυνη γραμμή. Τα ελληνικά φυλάκια που άρχιζαν από την περιοχή του Κλωστηρίου Νεαπόλεως και τις Χαμίτ Μάντρες κατέληγαν στον Τράχωνα σαν σφήνα μέσα στα τούρκικα. Ο Τράχωνας δηλαδή είχε να αντιμετωπίσει δυο τουρκικά μέτωπα.

Από το Σάββατο μέχρι και τη Δευτέρα οι τούρκοι προσπάθησαν πολλές φορές να σπάσουν την αντίσταση των φυλακίων μας. Και προς τούτο εχρησιμοποίησαν κάθε μέσο, κάθε δύναμη, κάθε σατανικότητα.

Σε μια περίπτωση άφησαν κοπάδια προς τα φυλάκια μας και πίσω από τα πρόβατα έρχονταν καμουφλαρισμένοι τούρκοι αλεξιπτωτιστές.

ο Κύπριος λοχαγός όμως άγρυπνος, έμπειρος στρατιώτης παρά το πλευρό των παλικαριών του δεν γελάστηκε. Τους πρόσεξε αμέσως:

- Πυρ εναντίον των κοπαδιών. Τούρκοι είναι κρυμμένοι πίσω από τα πρόβατα.

Σε λίγο τα κοπάδια σκορπίζονταν και μαζί με πολλά νεκρά πρόβατα έπεφταν και πολλοί τούρκοι.

Συνεχώς ο λοχαγός Λόττας βρισκόταν σε επαφή με τα φυλάκια του Κλωστηρίου Νεαπόλεως και Χαμίτ Μαντρών. Το παραμικρό ρήγμα να σημειωνόταν σ' αυτά σήμαινε ότι ο Τράχωνας ήταν περικυκλωμένος.

Στη συνέχεια και μέχρι την ώρα που συνεφωνήθη η κατάπαυση του πυρός, οι ηρωικοί εθνοφρουροί, βοηθούμενοι από μερικές δεκάδες εφέδρων της περιοχής που είχαν εν τω μεταξύ κληθεί σε επιστράτευση απέκρουαν τα λυσσώδη επιθετικά κύματα των τούρκων που όλο και δυνάμωναν με τις αποβατικές δυνάμεις πούρχονταν από την Τουρκία.

Ο λοχαγός Λότας ένοιωθε από στιγμή σε στιγμή οι τούρκοι όλο και υπερίσχυαν των ημετέρων δυνάμεων και σε άνδρες και σε όπλα-κυρίως βαρέα όπλα.

Και ο έξυπνος Λοχαγός για να ξεγελάσει τους τούρκους μετακινούσε συνέχεια την μπαζούκα από το ένα φυλάκιο στο άλλο για να νομίζουνν οι τούρκοι ότι είχαμε πολλές μπαζούκες...

Καθ' όλη τη διάρκεια των μαχών οι κάτοικοι του Τράχωνα δεν έλεγαν να μετακινηθούν να εκκενώσουν την περιοχή.

- Πουθενά δεν πάμε. Αν είναι να πάμε, να πάμε στα σπίτια μας.

- Δεν θα τα καταφέρουν οι τούρκοι. Οπως δεν τα κατάφεραν και στο παρελθόν.

Και βοηθούσαν όπως μπορούσαν τους στρατιώτες μας που μάχονταν. Γέροι γυναίκες, παιδιά με κίνδυνο να φονευθούν από τις σφαίρες που έπεφταν σαν βροχή, έπαιρναν πολεμοφόδια νερό, φαγητό και άλλες προμήθειες στους εθνοφρουρούς.

Και το θαύμα επετελέσθη: Η 4η απογευματινή της Δευτερας έφθασε. Κατάπαυση του πυρός επίσημα. Οι ακριτικές περιοχές εκρατήθηκαν.

Αλλοίμονο όμως. Οι τούρκοι είχαν άλλα σχέδια. Υπουλα, ενώ οι δικές μας δυνάμεις χαλάρωσαν κάπως, ενώ ησχολούντο με την ανασύνταξη δυνάμεων, τις τελεφωνικές γραμμές και άλλα, οι τούρκοι εντελώς αιφνιδίως και υπούλως εξαπέλυσαν νέα σφοδρή επίθεση,

- Στα φυλάκια.

- Οι τούρκοι χτυπούν.

- Να μην περάσουν.

ο Λοχαγός Λόττας φώναζε σκορπούσε διαταγές, συμβουλές. Το βλέμμα του είχε αγριέψει. Ετρεχε εδώ κι εκεί μέσα στη βροχή των σφαιρών. Ο θάνατος φτερούγιζε δίπλα του. Το παλικάρι είχε ένα όμως και μόνο σκοπό: Να κρατηθούν οι θέσεις μας.

4.30 απογευματινή:

- Κλωστήριο εντάξει.

- Φυλάκια Χαμίτ Μανδρών εντάξει.

- Τράχωνας εν τάξει.

Ομως τα πυρά των τούρκων επύκνωναν συνεχώς. Οι όλμοι άρχισαν να πέφτουν και αυτοί βροχή παντού. Στα φυλάκια στους δρόμους, στα σπίτια. Κόλαση πραγματική.

Και το πρώτο θλιβερό μαντάτο έφθανε στο αρχηγείο: Ρήγμα στις γραμμές μας παρά τις πολυκατοικίες Τράχωνα.

Τούρκοι ως επί το πλείστον εισβολείς από την Τουρκία είχαν κατορθώσει να χτυπήσουν το φυλάκιο των πολυκατοικιών, αφού προηγουμένως είχαν διεισδύσει σε ορισμένα εγκαταλελειμένα παλιόσπιτα στην περιοχή.

Ετρεχαν οι τούρκοι σαν λυσσασμένοι στα στενά των πολυκατοικιών, φωάζοντας:

- Ενωσις, ένωσις, που είναι ο Λόττας, πού είναι ο Λόττας.

Ο ηρωϊκός λοχαγός τόμαθε αμέσως. Ακουσε τις φωνές. Και με μια ομάδα έτρεξε προς τις πολυκατοικίες να προλάβει το κακό.

- Πάμε, δεν πρέπει να περάσουν.

Πρώτος μπροστά διέσχιζε το δρόμο και τα σπίτια κι έτρεχε σαν ιπτάμενος πολεμιστής με το τσέχικο στα χέρια. Πλησίαζαν. Ο Λόττας βρισκόταν μπροστά καμιά 15ριά μέτρα. Σε μια στιγμή σταμάτησε πίσω από μια προεξοχή ενός σπιτιού. Είχε ακούσει τούρκους που έτρεχαν. Τους περίμενε να φανούν.

Μια ριπή όμως αυτομάτου ακούστηκε και σε κλάσμα δευτερολέπτου ο ηρωικός λοχαγός ένοιωσε το αριστερό του χέρι να μουδιάζει. Αίμα τρέχει από τα δάχτυλά του. Μια σφαίρα τον είχε πετύχει στα δάκτυλα, του χεριού που ίσως ασυναίσθητα εφαίνοντο εκτός της προεξοχής.

Σε λίγα δευτερόλεπτα ξεπρόβαλε μπροστά ένας τούρκος με κράνος, σάλι και πράσινη στολή. Ηταν αλεξιπτωτιστής. Ο Λόττας συγκέντρωσε τις δυνάμεις του και κρατώντας το τσέχικο με το ένα χέρι πυροβόλησε και ο αλεξιπτωτιστής σωριάστηκε χάμω.

Στα επόμενα λεπτά ένα νέφος ζαλάδας είχε σκιάσει τον Λόττα. Η αιμορραγία η κόπωση, η πείνα, η δίψα.

Πολύ λίγα θυμάται τώρα ο λοχαγός. Οι άνδρες του τον είχον είχαν πάρει και με μια μετοσικλέτα και εν συνεχεία ένα αυτοκίνητο μετεφέρετο στο Νοσκομείο.

Λίγο μετά έπεφταν τα φυλάκια στο Χοιροστάσιο. Οι άνδρες μας αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Κινδύνευαν από στιγμή σε στιγμή να περικυκλωθούν.

Μετά άρχισε η γενική υποχώρηση. Πρώτα έφευγαν τα γυναικόπαιδα κλαίοντας. Οχι από φόβο. Μάλλον γιατί εγκατέλειπαν τα σπίτια τους. Τις εστίες τους. Πίσω τους προστάτευαν οι εθνοφρουροί που συνέχιζαν να βάλλουν φεύγοντας για να κρατήσουν τους τούρκους.

Ενα παλικάρι, ο Πόλυς Πολυκάρπου, έφεδρος στρατιώτης είχε μείνει απολιθωμένος για μια στιγμή εκεί καταμεσής του δρόμου, 100 μέτρα από το ύψωμα του Χοιροστασίου. Η σημαία, η τουρκική κυμάτιζε στην Παναγία του Τράχωνα. Πίσω του άφηνε το σπίτι του, το επιπλοποιείο στο οποίο εργαζόταν με τον πατέρα του, τα σπίτια των αδελφών του, τα πάντα. Από τα κόκκινα μάτια του έτρεχαν δάκρυα..

Μια δυνατή φωνή ενός εθνοφρουρού τον συνέφερε:

- Πόλυ... τρέξε.

Το παλικάρι συνήλθε και σιγά, σιγά ξεκίνησε για την υποχώρηση, ενώ οι όλμοι σφύριζαν τριγύρω.

Ετσι χάθηκε ο Τράχωνας, η Νεάπολη και η Ομορφίτα, Ηταν κάτι υπεράνω των δυνάμεων μας.

Ο ηρωϊκός Λόχος του Λόττα προστατεύει τώρα τα σύνορα του Καμακλίου- Μιας Μηλιάς. Εκεί που υποχώρησε. Μια μέρα έκαμε στο νοσοκομείο και δραπέτυεσε... Εχει το χέρι δεμένο και το πρόσωπο του βαθούλωσε από την αγρύπνια και την αγωνία.

- Καιρός είναι ο ηρωϊκός Λόχος να αντικατασταθεί. Είναι ιερόν χρέος προς ήρωες.