15.7.1974: Οι δρόμοι στο Τραχώνι Κυθρέας γεμίζουν από νεκρούς με την είσοδο των εισβολέων στο χωριό

S-2212

15.7.1974: ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΣΤΟ ΤΡΑΧΩΝΙ ΚΥΘΡΕΑΣ ΓΕΜΙΖΟΥΝ ΑΠΟ ΝΕΚΡΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΩΝ ΕΙΣΒΟΛΕΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

Ενα από τα πρώτα χωριά της περιοχής Κυθρέας, ανατολικά της Λευκωσίας, που βρίσκονται στο διάβα των τούρκων προς την Αμμόχωστο, μετά την κατάρρευση του μετώπου της Μιάς Μηλιάς, με την έναρξη της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής, είναι το Τραχώνι Κυθρέας.

Είναι ένα μικρό χωριό που βρίσκεται στα βόρεια του δρόμου Λευκωσίας- Αμμοχώστου, αλλά σαν ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στο χωριό το ρήμαξε κυριολεκτικά και σκόρπισε σ' αυτό το θάνατο.

Με την κατάρρευση του μετώπου οι δρόμοι διαφυγής προς τη Λευκωσία και τις άλλες περιοχές που δεν έχουν ακόμα πέσει στα χέρια των τούρκων άρχισαν να κλείουν.

Ομως τρεις Εθνοφρουροί, ο εργολάβος οικοδομών Ανδρέας Στυλιανού, από το Τραχώνι και δυο από την Κλεπίνη δεν είναι διατεθειμένοι να παραμείνουν στα χέρια των τούρκων.

Οι τρεις νέοι έχουν υποφέρει τα πάνδεινα στα χέρια των τούρκλων, από το απόγευμα της προηγουμένης ημέρας. Είχαν συλληφθεί λίγο μετά τη έναρξη της υποχώρησης μαζί με άλλους 100 τουλάχιστο στρατιώτες και μταφέρθηκαν στα καμίνια της περιοχής Παλαικύθρου- Τραχωνίου.

Εδώ οι τούρκοι είναι εξαγριωμένοι. Και ξεσπούν πάνω στους απροστάτευτους αιχμαλώτους τους, που πίστευαν ότι παραδιδόμενοι θα τύγχαναν ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ομως οι τούρκοι τους κτυπούν, τους βρίζουν και όποιος λιποθημήσει τον εκτελούν επί τόπου.

Οι σφαίρες πέφτουν αδιάκριτα και όποιος δεν αντέχει στα βασανιστήρια εκτελείται. Ο αριθμός των αιχμαλώτων αυξάνεται συνεχώς. Είναι μακρυά από το χωριό Τραχώνι και μόνο οι πυροβολισμοί ακούονται.

Οταν κάποτε οι τούρκοι κουράζονται να τους βασανίζουν τοποθετούν τους 50 περίπου από αυτούς σε ένα ξεχωριστό καμίνι, προφανώς για να τους κάψουν όλους ζωντανούς.

Ο Στυλιανού το έχει πάρει απόφαση. Μόλις βρει ευκαιρία θα φύγει. Ενημερώνει και τους δυο συντρόφους του. Κι' αυτοί πιστεύουν ότι είναι ίσως η μόνη ευκαιρία για να γλυτώσουν.

Ετσι γύρω στις 11 το πρωί της 15ης Αυγούστου, ενώ οι τούρκοι επιβάλλουν την κυριαρχία τους στα χωριά της περιοχής για να αρχίσουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, οι τρεις νέοι, σαν βλέπουν τον σκοπό να απομακρύνεται από κοντά τους, πηδούν έξω από το καμίνι και το βάζουν στα πόδια.

Βρίσκονται σε γνώριμη περιοχή- τουλάχιστον για τον Στυλιανού. Εχουν θέσει σαν στόχο τους την Αγλαντζιά. Η πορεία είναι δύσκολη. Στο δρόμο συναντούν πολλά άρματα και τούρκικο στρατό. Με μεγάλη προφύλαξη όμως τα καταφέρνουν και φθάνουν τελικά στο στόχο τους. Πίσω τους έχουν αφήσει τόσους νεκρούς συναδέλφους τους και άλλους αιχμαλώτους στα χέρια των Τούρκων.

Ενας άλλος κάτοικος Τραχωνίου, ο Κώστας Κελλές κατόρθωσε να διαφύγει επίσης στη Λευκωσία μέσα από τις γραμμές των Τούρκων.

Ο Κελλές είχε καταφύγει στο Παλαίκυθρο μαζί με τη σύζυγο του Κυριακού και τα παιδιά του, τον Νικόλα Γιώρκου Καμηλάρη, 68 χρόνων και τη σύζυγο του Χρυσταλλού μετά που απέτυχαν να μεταβούν στη Λευκωσία, γιατί τους ανάγκασαν οι τούρκοι να επιστρέψουν στο χωριό τους και από εκεί μεταφέρθηκαν στη Βώνη.

Στις 21 Αυγούστου το βράδυ ο Κελλές ξεκίνησε περπατητός και κατόρθωσε να φθάσει μέχρι τον τέταρτο μιλιοδεκτη του παλιού δρόμου Λευκωσίας- Αμμοχώστου. Μπροστά του είδε ξαφνικά τούρκους στρατιώτες. Κρύφτηκε σε μια δόμη και έμεινε εδώ μέχρι το βράδυ οπότε κατόρθωσε τελικά να φθάσει στις αποθήκες του ΣΟΠΑΖ, στην ανατολική εισοδο της Λευκωσίας και στη σωτηρία.

Στο Τραχώνι όμως, το χωριό του Στυλιανού και του Κελλέ, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα και το αίμα ρέει ποτάμι καθώς οι εισβολείς πυροβολούν αδιάκριτα εναντίον των ηλικιωμένων κυρίως που συναντούν στα σπίτια τους ή στους δρόμους του χωριοόυ.

Το μέγεθος της καταστροφής το γνώρισαν οι λίγοι κάτοικοι του χωριού που είχαν μεταφερθεί αρχικά στο Παλαίκυθρο είτε από μόνοι τους είτε υποχρεώθηκαν να το κάμουν αυτό από τους Τούρκους.

Στο Παλαίκυθρο, ανατολικότερα προς την Αμμόχωστο, οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν στο σχολείο από τους εισβολείς και όταν διάλεξαν αυτούς που ήθελαν για να τους μεταφέρουν ως αιχμαλώτους στην Τουρκία, στους υπόλοιπους επέτρεψαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και στα χωριά τους.

Ανάμεσα σε μια μικρή ομάδα Ελλήνων, που επέστρεψαν στο Τραχώνι ήταν και ο ιερέας Τραχωνίου Παπανδρέας, η κόρη του και τα τρία της παιδιά και μερικές άλλες οικογένειες που ήλπιζαν ότι θα ανέτελλαν καλύρερες μέρες.

Ο Παπανδρέας είχε υποφέρει αρκετά μέχρι τώρα. Από το πρωί της 14ης που είχεν αρχίσει η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής είχε προσπαθήσει να φύγει από το χωριό μαζί με τον γαμβρό του και την οικογένεια του, αλλά ύστερα από μεγάλη περιπλάνηση μέχρι έξω από την Αγλαντζιά αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στο χωριό τους, όπου τους είχαν συλλάβει οι τούρκοι στρατιώτες και τους μετέφεραν στο Παλαίκυθρο.

Επιστρέφοντας τώρα στο Τραχώνι, αντιμετωπίζουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Οι κάτοικοι έχουν φύγει και τα τουρκικά στρατεύματα που έχουν προελάσει, άφησαν τα σημάδια τους:

Το σπίτι της κόρης του ήταν λεηλατημένο, όπως και τα υπόλοιπα σπίτια του χωριού, ενώ στους δρόμους βρίσκονται άαφα ακόμα τα νεκρά σώματα των γερόντων, που δέχθηκαν τη μανία των εισβολέων.

Παρά την εκκλησία είναι νεκρή η Μαρίτσα Τζίρκα, 60 χρόνων, ενώ σε ένα διπλανό σπίτι, η Ελεγκού Παναγή Κουζούρπασιη, 80 χρόνων, είναι δολοφονημένη πάνω στην καρέκλα της με το κεφάλι της γερμένο προς τα κάτω.

Πιο κατω ο Δημήτρης Πισσής, 90 χρόνων, βρίσκεται δολοφονημένος με άλλο γέροντα μέσα στη αυλή του σπιτιού του.

Μια άλλη γυναίκα που επιστρέφει στο χωριό της είναι η Παρασκευού Βασίλη. Εχει υποφέρει κι' αυτή τα πάνδεινα στο Παλαίκυθρο και επιστρέφοντας τώρα στο σπιτι της, στο χωριό της, ελπίζει ότι θα βρει ησυχία. Ομως διαψεύδεται κι αυτή.

Στο δρόμο ενώ κατευθύνεται προς το σπίτι της μαζί με άλλους συγχωριανούς της βλέπει στη μέση του δρόμου νεκρό τον γαμβρό της Νικόλα Ευαγγέλου, 65 χρόνων. Τον πλησιάζει και διαπιστώνει ότι το πρόσωπο του είναι παραμορφωμένο προφανώς από τους λογχισμούς που υπέστη.

Η Παρασκευού μαζί με άλλα 20 άτομα που είναι μαζί της κατευθύνεται στο σπίτι κάποιου συγγενούς της, όπου την επομένη χάνονται τα ίχνη του άλλου της γαμβρού Θεοδώση Χριστοδούλου, 60 χρόνων.

Η εξαφάνιση του όμως δεν κράτησε για πολύ. Κάποιος βλέπει ένα νεκρό κοντά στο σχολείο του χωριού και όταν η Παρασκευού κατευθύνεται προς τα εκεί αντικρύζει το γαμβρό της διάτρητο από σφαίρες.

Οι επόμενες μέρες που περνούν οι κάτοικοι είναι ακόμα πιο δραματικές. Οι τούρκοι είναι απόλυτοι κυρίαρχοι και συμπεριφέρονται σαν πραγματικοί κατακτητές. Κάποτε όμως και το Τραχώνι θα έχει την τύχη των άλλων χωριών. Ετσι οι κάτοικοι φορτώθηκαν σε λεωφορεία και μεταφέρθηκαν στη Βώνη, λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα, όπου οι τούρκοι δημιουργησαν στρατόπεδο συγκέντρωης που θύμιζε συνθήκες διαβίωσης σε γερμαικό στρατόπεδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου: Πείνα, εξαθλίωση, δολοφονίες, ξυλοδαρμοί, εκτελέσεις και βιασμοί.

Στις 13 Σεπτεμβρίου σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση βρίσκονταν εγλωβισμένοι στη Βώνη οι ακόλουθοι κάτοικοι Κυθραίας: Ρεβέκα Ττοφαρή, 14, Κελαμοίρα Ξενή 52, Κωνσταντία Χατζηγιακουμή 18, Σωτηρούλα Χατζηγιακουμή 12, Σπυρούλα Χατζηγιακουμή 14, Παναγιώτης Χατζηγιακουμή 8, Κωνστντίνος Χατζηγιακουμής 11, Ελένη Π. Χατζηγιακουμή 48, Ανδρέας Χατζηγιακουμής 15, Μαρούλα Κυριακού 19, Γεωργία Κυριακού 15, Μαρία Κυριακού 12 και Στέλλα Αχιλλέως 13.