1.8.1974: Με νάρκη που τοποθετεί το μηχανικό στην ορεινή περιοχή του Πενταδακτύλου στο δρόμο προς τον Λάρνακα της Λαπήθου ανατινάσσεται τουρκικό άρμα που προελαύνει προς την περιοχή για να αποκλείσει την Λάπηθο

S-2192

1.8.1974: ΜΕ ΝΑΡΚΗ ΠΟΥ ΤΟΠΟΘΕΤΕΙ ΤΟ ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΥ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΡΝΑΚΑ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ ΑΝΑΤΙΝΑΣΣΕΤΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΑΡΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΛΑΥΝΕΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΕΙ ΤΗΝ ΛΑΠΗΘΟ. Η ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ ΣΤΟ ΑΓΡΙΔΑΚΙ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΕΛΛΕΙ ΣΤΙΣ 5 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΑΡΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΑΠΗΘΟ ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΥΚΛΩΣΕΙ ΗΔΗ ΤΗΝ ΚΩΜΟΠΟΛΗ

Με την κατάληψη του Καραβά, έστω και σε περίοδο κατάπαυσης του πυρός, η πίεση εναντίον της Λαπήθου είναι τρομερή και το Επιτελείο σπεύδει να στείλει ενισχύεις, αλλά πολύ λίγες, στην περιοχή, για να κρατήσουν την κωμόπολη. Ενας Λόχος Λοκατζήδων στέλλεται στη Λάπηθο, στις 31 Ιουλίου, ενώ τη επομένη ξεκινά, ένα Τάγμα από την επαρχία Πάφου. Οι στρατιώτες βρίσκονται σε 25 αυτοκίνητα και η φάλαγγα κατευθύνεται προς την περιοχή ενώ πάνω από τα κεφάλια των εθνοφρουρών πετούν τουρκικά ελικόπτερα που παρακολουθούν την πορεία τους.

Κάποτε η φάλαγγα φθάνει στα Πάναγρα και μόλις βγαίνει στον παραλιακό δρόμο παρά τη Βασίλεια, τα τουρκικά πλοία που βλέπουν τη φάλαγγα να κινείται μέσα στο δρόμο, μέρα μεσημέρι, αρχίζουν να βάλλουν εναντίον τους, ενώ οι τούρκοι στρατιώτες που βρίσκονται στα γύρω υψώματα βάλλουν εναντίον τους με όλμους.

Ενας όλμος κτυπά στο πρώτο αυτοκίνητο της φάλαγγας και το ακινητοποιεί. Το ίδιο συμβαίνε και με το τελευταίο. Η φαλαγγα παραλύει. Πανικός καταλαμβάνει τους Εθνοφρουρούς που το βάζουν στα πόδια.

Ετσι μια σημαντική ενίσχυση δεν φθάνει στον προορισμό της, ενώ παράλληλα οι τούρκοι συνεχίζουν την "ειρηνική" προέλαση τους προς τη Λάπηθο, με στόχο την επέκταση της γραμμής τους μέχρι τον Λάρνακα της Λαπήθου, ώστε να έλθουν πάνω από τη Βασίλεια και να κατέβουν στη θάλασσα, εγκλωβίζοντας αυτούς που βρίσκονται στη Λάπηθο, έξω από τον Καραβά.

Το σχέδιο των τούρκων εφαρμόζεται σταδιακά και οι Εθνοφρουροί εκφράζουν ήδη τους φόβους τους, ότι υπάρχει κίνδυνος να εγκλωβιστούν.

Την 1η Αυγούστου το βράδυ, μια μονάδα του Μηχανικού που βρίσκεται μαζί με μερικούς λοκατζήδες και άλλους εθνοφρουρούς στην περιοχή του Λάρνακα Λαπήθου ακούν ένα παραξενο θόρυβο.

Δεν ανησυχούν όμως γιατί το Μηχανικό με τον Ανθυπολοχαγό Κωστάκη Λαμπασκή, από την Αθηαίνου έχει ναρκοθετήσει ένα στενό σημείο του δρόμου κοντά στο κέντρο "Πία Πέλλα" που βρίσκεται στη διασταύρωση που οδηγεί από τον Λάρνακα της Λαπήθου προς τη Βασίλεια.

Παράλληλα μια διμοιρία κινείται προς τη διασταύρωση και στήνει ένα αντιαρματικό ΠΑΟ που σημαδεύει τη δίοδο. Αν εμφανισθούν εδώ τουρκικά άρματα δεν θα γλυτώσουν.

Σε λίγο ακούν θόρυβο από άρματα μάχης. Μερικοί υπολογίζουν ότι πρόκειται για άνδρες των Ηνωμένων Εθνών. Μια δεύτερη ματιά όμως τους κάνει να βεβαιωθούν ότι πρόκειται για δυο τουρκικά άρματα και δυο άρματα μεταφοράς προσωπικού που προσπαθούν να εκμεταλλευθούν το σκοτάδι και να προωθηθούν. Είναι η 10η νυκτερινή. Οι εθνοφρουροί περιμένουν με αγωνία, ενώ ένας εθνοφρουρός σημαδεύει τη δίοδο με το ΠΑΟ.

Το πρώτο άρμα προχωρεί και πέφτει πάνω στη νάρκη. Η νάρκη ξαφνιάζει τους τούρκους που πηδούν από τα άρματά τους και φεύγουν. Τα άλλα που ακολουθούν δεν μπορούν να στρίψουν στον στενό δρόμο. Τα εγκαταλείπουν και αυτοί.

Οι Εθνοφρουροί πανηγυρίζουν. Ανεβαίνουν στα τουρκικά άρματα και τα περιεργάζονται. Και εκεί που προσπαθούν την επομένη να ξεκινήσουν τις μηχανές τους κάποιος πατά από λάθος τη σκανδάλη του πυροβόλου και το βλήμα που εκσφενδονίζεται βρίσκει κατάστηθα τον Εθνοφρουρό Παναγιώτη Αβραάμ από τον Λάρνακα της Λαπήθου. Ο θάνατος του είναι ακαριαίος.

Μέσα στα άρματα οι εθνοφρουροί βρίσκουν διάφορα λάφυρα μεταξύ των οποίων και κλοπιμαία από την Κερύνεια. Η προσπάθεια προέλασης των τούρκων από την ορεινή περιοχή ανακόπτεται για λίγο. Η επιτυχία των εθνοφρουρών διαδίδεται αμέσως. Μια μικρή "νίκη" μέσα στην παραζάλη της συνεχούς υποχώρησης των τελευταίων δέκα ημερών σημαίνει πολλά.

Ομως οι τούρκοι δεν το βάζουν κάτω. Στόχος τους είναι να επεκτείνουν πάση θυσία το προγεφύρωμα τους. Ετσι όταν απέτυχαν να προωθηθούν προς την περιοχή του Λάρνακα της Λαπήθου, πράγμα που θα τους επέτρεπε να ελέγχουν με τα κανόνια τους όλη την περιοχή, μέχρι τα Πάναγρα, από ψηλά και να εξουδετερώνουν κάθε προσπάθεια αποστολής ενισχύσεων προς την Εθνική Φρουρά στρέφονται κατ' ευθείαν κατά της Λαπήθου.

Ενα ύψωμα που βρίσκεται πάνω από τη Λάπηθο και δυτικά του Καραβά που επανδρώνεται από Λοκατζήδες της 31ης Μοίρας Καταδρομών, δέχεται την επίθεση τους. Οι Λοκατζήδες μάχονται απεγνωσμένα να κρατήσουν το ύψωμα. Η πίεση είναι τρομερή και στο τέλος αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Οι τούρκοι πλησιάζουν πιο κοντά προς την Λάπηθο. Η κωμόπολη κινδυνεύει. Οι απεγνωσμένες καταγγελίες της Κυβέρνησης για τη συνεχή παραβίαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός δεν βρίσκουν απήχηση.

Τις επόμενες τρεις μέρες ακολουθεί μια μικρή ανάπαυλα, έπειτα από συμφωνία για την οριοθέτηση των θέσεων των δύο πλευρών.

Οι τούρκοι έχουν δεχθεί όπως μια τριμελής αντιπροσωπεία από ένα ελληνα, ένα τούρκο και ένα αξιωματικό της διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης πετάξουν με ελικόπτερο πάνω από τις γραμμές των αντιμαχομένων και οριοθετήσουν τις θέσεις τους, ώστε να καταγραφεί που βρίσκονται σε μια προσπάθεια πλήρους καταπαύσεως του πυρός.

Ξαφνικά ο Πενταδάκτυλος γεμίζει με τεράτιες κόκκινες σημαίες που τις υψώνουν οι τούρκοι, για να δείξουν τις θέσεις τους και να παραπλανήσουν ότι δέχονται τη συμφωνία. Η τακτική που ακολουθούν στο να ξεγελούν τους πάντες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επιτυγχάνει, γιατί, ενώ το ελικόπτερο με τους τρεις αξιωματικούς αρχίζει τη χαρτογράφηση των διαφόρων θέσεων στις τρεις μέρες που ακολουθούν, κάθε λίγο και λιγάκι οι τούρκοι προωθούνται για να δείξουν ότι κατέχουν περισσότερο έδαφος.

Ετσι στις 4 Αυγούστου 1974 η Εθνική Φρουρά αναγκάζετται να αποστείλει ένα λόχο του 231 Τάγματος Πεζικού στο Αγριδάκι, προς ενίσχυση των μαχομένων που πιέζονται συνεχώς από τους εισβολείς, οι οποίοι έχουν καταλάβει ένα μεγάλο ύψωμα που δεσπόζει του χωριού.

Το Αγριδάκι ένα όμορφο καταπράσινο χωριουδάκι μοιάζει με ένα ήρεμο μέρος για διακοπές και για ανθρώπους που θέλουν να περάσουν όσο ξέγνοιαστα επιθυμούν μερικές μέρες.

Για τους εθνοφρουρούς όμως η μεταφορά τους εδώ δεν σημαίνει ξεκούραση αλλά νέες περιπέτειες και ανησυχίες.

Και όταν ο αξιωματικός τους, τους δείχνει τις θέσεις που κατέχουν οι τούρκοι τρομοκρατούνται κυριολεκτικά. Οι τούρκοι βρίσκονται στο απέναντι ύψωμα και από εκεί βάλλουν εναντίον τους εκ του ασφαλούς, παρά την προσπάθεια που καταβάλλεται για καταγραφή των θέσεων των αντιπάλων.

Το μικρό χωριό συγκλονίζεται από τις εκρήξεις και τους πολυβολισμούς των τουρκικών όπλων και πυροβόλων.

Την ίδια μέρα (4 Αυγούστου) το βράδυ ένας λόχος από τεθωρακισμένα που βρίσκεται κοντά στον Κοντεμένο διατάσσεται να κινηθεί προς την Λάπηθο για να ενισχύσει τις δυνάμεις εκεί και μια και η χαρτογράφηση των θέσεων συνεχίζεται, η γραμμή αυτή φαίνεται ότι θα είναι οριστική.

Η φάλαγγα με τα "Μπι Τι Αρ" και τα ερπυστριοφόρα, ξεκινά το πρωί της 5ης Αυγούστου. Πάνω σε ένα ερπυστριοφόρο βρίσκεται και ο Λοχίας Παναγιώτης Παραλιμνίτης, από το Βαρώσι. Το ερπυστριοφόρο φέρει τον αριθμό Ε.Φ.220 και μπαίνει δεύτερο στη σειρά μόλις ξεκινά η φάλαγγα.

Τη συνέχεια την δίδει ο ίδιος Παραλιμνίτης στο ημερολόγιο του:

" Το σκοτάδι απλώνεται ακόμη πυκνό και φρικιαστικό, απαίσιο, ύπουλο, όσο ποτέ άλλοτε. Με φουσκωμένα τα μάτια από την αϋπνία μαζέψαμε ό,τι χρήσιμο είχαμε και δεν είχαμε για το πιο εφιαλτικό ίσως ταξίδι της ζωής μας. Ομως μέσα μας κάτι ζει. Κάτι λάμπει μέσα στην ψυχή μας. Κάτι κρατά στητή και ολόρθια τη καρδιά μας. Ισως να είναι η πίστη μας προς τον Θεό για το δίκαιο του αγώνα μας. Ισως να είναι η πιστή προσήλωση στο καθήκον προς την πατρίδα.

Το ερπυστριοφόρο που έχω υπό διοίκηση μου είναι το δεύτερο στη σειρά. Γυρίζω ξαφνικά και κοιτάζω τους υπολοίπους συντρόφους μου. Ενα βουβό, απλανές βλέμμα ξεκινά από τα μάτια όλων που χάνεται μέσα στην νύκτα. Εχουμε διανύσει τον μισό δρόμο περίπου. Περάσαμε από τα χωριά Μύρτου, Πάναγρα και ένα δυνατό αίσθημα αγωνίας σφίγγει τις ψυχές μας με θρασύτητα. Τι θα συμβεί;"

Η 5η Αυγούστου αρχίζει να γλυκοχαράζει. Η φάλαγγα των αρμάτων φθάνει στη Λάπηθο γύρω στη 1.30 το πρωί. Η κωμόπολη είναι έτοιμη. Μόνο ελάχιστοι στρατιώτες βρίσκονται εδώ και φυλάνε βάρδιες στα ακραία φυλάκια, με το όπλο στο χέρι, άγρυπνοι. Πιο κάτω, αρκετοί στρατιώτες του Μηχανικού ξεκουράζονται.

Προσθέτει ο Παναγιώτης Παραλιμνίτης στο ημερολόγιο του:

"Το πράσινο και το γαλάζιο είναι το χρώμα που κυριαρχούν, στο χωριό λες και η φύση χάρισε στο χωριό αυτό όλη της την ομορφιά. Κάτω από τις αγκάλες του Πενταδάκτυλου, η Λάπηθος αγναντεύει με απληστία την καταγάλανη θάλασσα της Κερύνειας. Τόση ομορφιά... Και όμως λείπει κάτι. Η ζωή..."

Οι άντρες εγκαθίστανται σε διάφορα φυλάκια και μέχρι το μεσημέρι έχουν ενημερωθεί για τις θέσεις των τούρκων. Οι εθνοφρουροί γευματίζουν λιτά με τις λίγες κονσέρβες που διαθέτουν. Ο διοικητής τους, Αλέξανδρος Φαντίδης, τους δίδει τις τελευταίες οδηγίες και αποσύρεται κι' αυτός για να ξεκουρασθεί για λίγο.

Την ίδια μέρα φθάνει στη Λάπηθο ακόμα ένα τάγμα-το 256 ενώ παράλληλα ένας λόχος του Μηχανικού με 52 άτομα έχουν ναρκοθετήσει τις προσβάσεις της κωμόπολης. Η ναρκοθέτηση τελειώνει το απόγευμα και οπισθοχωρούν γύρω στα 500 μέτρα όπου προτιμούν να διανυκτερεύσουν στη Λάπηθο. Μερικοί θέλουν να απομακρυνθούν και εκφράζουν φόβους ότι υπάρχει κίνδυνος να κυκλωθούν από τους τούρκους. Τελικά όμως προτιμούν να παραμείνουν με τον λοχαγό τους Στράτη Κατσουνωτό.

Οι ώρες περνούν μέσα σε ένταση. Οι τούρκοι βρίσκονται πάνω από την κωμόπολη και την έχουν σχεδόν κυκλωμένη.

Ο Καραβάς ανατολικότερα, στενάζει στα χέρια των τούρκων και όπως επίσης και μεγάλο μέρος της ορεσειρά τους Πενταδάκτυλου. Στη θάλασσα περιπολούν τα τουρκικά πλοία που μπορούν να βάλλουν εναντίον της Λαπήθου και με όπλα ευθυτενούς τροχιάς ακόμη. Οι Εθνοφρουροί αντιλαμβάνονται ότι έχουν αποκλεισθεί και ότι η μόνη διέξοδος που τους απομένει είναι ο κύριος δρόμος προς τη Βασίλεια ανατολικά, αν φυσικά δεν καταληφθεί και αυτός σε μια ενδεχόμενη μαζική επίθεση των τούρκων.

Ολοι αισθάνονται τον κίνδυνο που βρίσκεται τόσο κοντά τους, έστω και αν η κατάπαυση του πυρός συνεχίζει να υφίσταται, επίσημα τουλάχιστον.