22.7.1977: Εκτελέσεις Εθνοφρουρών με τη σειρά, μέσα στα περιβόλια, μεταξύ του τουρκικού χωριού Τέμπλος και της παραλίας της Κερύνειας.

S-2178

22.7.1977: ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΕΘΝΟΦΡΟΥΡΩΝ, ΜΕ ΤΗ ΣΕΙΡΑ, ΣΤΑ ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΤΕΜΠΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ

Ενας άλλος νέος, του τάγματος του κυπρίου Λοχαγού Αντρέα Φωτιάδη ήταν ο Στέλιος Θωμάς από τη Αγροκηπιά, ο οποίος αναγκάζεται μετά την προέλαση των τουρκικών αρμάτων προς την Κερύνεια στις 22 Ιουλίου 1974, να καταφύγει μαζί με μερικούς συναδέλφους του προς την ορεινή περιοχή του Πενταδακτύλου. Περιφέρονται άσκοπα για αρκετές ώρες μέσα στα λεμονόδεντρα, τις χαρουπιές και τους πεύκους, βαλλόμενοι από όλες τις πλευρές. Κινούνται μέσα στο άγνωστο χωρίς να γνωρίζουν που θα καταλήξουν.

Τελικά βρίσκουν ένα σπίτι που ανήκει στο ξενοδοχείο "Μάρε Μόντε", στην περιοχή του χωριού Τέμπλος. Μπαίνουν μέσα και περιμένουν να βραδυάσει για να μπορέσουν να κινηθουν πιο εύκολα κάτω από την κάλυψη της νήκτας.

Πολλοί άλλοι στρατιώτες περιπλανώνται στην περιοχή και ένας τους πληροφορεί ότι ο κύριος δρόμος Κερύνειας- Λευκωσίας έχει αποκλεισθεί από τους τούρκους και δεν μπορούν να κινηθούν προς τη Κερύνεια.

Μπροστά τους είναι ο Πενταδάκτυλος ενώ απέναντι τους είναι η θάλασσα. Εχουν εγκλωβισθεί και αναγκάζονται να μείνουν εκεί και το βράδυ τελικά.

Μαζί με τον Θωμά είναι δυο αδέλφια, οι Δώρος και Στέλιος Μακρίδης από τα Ανάγια και μερικοί άλλοι που γνωρίζει μόνο τα μικρά τους ονόματα. Είναι κάποιος Στέλιος, ένας Κυριάκος και δυο άλλοι με το όνομα Κώστας.

Στο σπίτι υπάρχει τηλέφωνο. Και αυτό λειτουργεί για καλή τους τύχη. Ετσι τα αδέλφια Μακρίδη τηλεφωνούν σε διάφορες κατευθύνσεις.

Ενας Πολύκαρπος στον οποίο τηλεφωνούν στην Κερύνεια τους συμβουλεύει:

- Μη φύγετε. Την Κερύνεια την κρατούν οι Τούρκοι.

Στη συνέχεια επικοινωνούν με τους δικούς τους και στις ελεύθερες περιοχές και αναφέρουν που βρίσκονται και διερωτούνται αν μπορεί κάποιος να τους βοηθήσει. Η αγωνία είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπα όλων. Εχουν εγκλωβισθεί μέσα στις τουρκικές γραμμές.

Οι ώρες κυλούν ανήσυχα. Οι στρατιώτες περνούν δύσκολες στιμές μέσα στο σπίτΙ. Και όταν οι Τούρκοι προβαίνουν σε εκκαθάριση της περιοχής από τα υπολείμματα της Εθνικής Φρουράς, φθάνει και η δική τους σειρά.

Ετσι οι τούρκοι τους επισημαίνουν και αρχίζουν να βάλλουν με καταιγιστικά πυρά εναντίον του σπιτιού. Οι νέοι που βρίσκονται μέσα στο μεγάλο ρίβιγκ-ρουμ του σπιτιού, ξαπλώνουν στο δάπεδο. Τα γιαλιά των παραθύρων γίνονται θρύψαλα, αλλά οι τούρκοι δεν λένε να σταματήσουν. Και ο μεγαλύτερος τους φόβος είναι ότι οι τούρκοι, οι οποίοι αισθάνονται ότι πλησιάζουν συνεχώς προς αυτούς, είναι δυνατόν να ρίψουν χειροβομβίδες μέσα στο σπίτι οπότε ο κίνδυνος θα είναι ακόμα πιο μεγάλος.

Συνεννοούνται μεταξύ τους και αρχίζουν να φωνάζουν ομαδικά σε διάφορες γλώσσες.

Οι τούρκοι ακούν τις φωνές και το κανονίδι κάποτε σταματά. Ο Στέλιος Θωμά ανοίγει πρώτος την πόρτα. Στέκεται δίπλα από αυτήν, πίσω από μια κολώνα και ενώ σκέφτεται τι να κάνει, οι αδελφοί Μακρίδη πλησιάζουν στην είσοδο.

Ενας τούρκος τους κάνει νόημα να πλησιάσουν με τα χέρια υψωμένα. Τους οδηγεί σε άγνωστο μέρος. Αυτή είναι και η τελευταία φορά που τους βλέπει ο Θωμά, ο οποίος στέκεται στην πόρτα και δεν γνωρίζει τι να κένει.

Τα έχει χαμένα. Τα λεπτά γίνονται αιώνες. Η αγωνία βρίσκεται στο κατακόρυφο. Και ξαφνικά ακούν πυροβολισμούς. Το αίμα παγώνει μέσα στις φλέβες τους. Σκέφτονται ότι έφθασε και η δική τους σειρά. Ομως οι πυροβολισμοί ρίχνονται από πολύ μικρή απόσταση από αυτούς. Μέχρι να συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει ένας τούρκος φωνάζει:

- Εν τάξει βγείτε όλοι έξω με τα χέρια υψωμένα.

Ο Θωμά και οι άλλοι υψώνουν τα χέρια πάνω από το κεφάλι και βγαίνουν έξω από το σπίτι τρομοκρατημένοι. Περιμένουν την επόμενη κίνηση του τούρκου στρατιώτη η οποία αργεί να έλθει. Οι τούρκοι τους αναγκάζουν στη συνέχεια, να μπουν στη γραμμή, τους ερευνούν, τους αφαιρούν ό,τι πολύτιμο έχουν πάνω τους και τους διατάζουν να τους ακολουθήσουν έχοντας συνέχεια τα χέρια υψωμένα.

Τους οδηγούν προς την κατεύθυνση του Αγίου Γεωργίου. Κάποτε πλησιάζουν στον κύριο δρόμο. Σταματούν. Τους αναγκάζουν να να βγάλουν ακόμα και τις κάλτσες τους για να τους ερευνήσουν.

Μετά τη νέα έρευνα που ακολουθεί τους τοποθετούν σε ένα αυτοκίνητο, αλλά έχοντας πάντοτε τα χέρια στο κεφάλι.

Τα χέρια ενός εθνοφρουρού φαίνεται ότι έχουν μουδιάσει. Ετσι το ένα του χέρι πέφτει από το κεφάλι του οπότε ο τούρκος του επιτίθεται και τον κτυπά άγρια στο πρόσωπο.

Το αυτοκίνητο προχωρεί προς την περιοχή της θάλασσας. Κάποτε φθάνουν κοντά σε μια παράγκα και τους αναγκάζουν να κατέβουν από το αυτοκίνητο. Ουσιαστικά τους ρίχνουν με τη βία από το αυτοκίνητο και ένας από τους στρατιώτες τους κτυπά με το υποκόπανο του όπλου του και άλλος τρίβει τη μπότα του πάνω στα πρόσωπα τους.

Ξαφνικά ένας τουρκοκύπριος σπεύδει να τους δώσει τσιγάρο να καπνίσουν. Τα είχαν όλα και τους έλειπε μόνο το τσιγάρο, σκέφονται.

Και όμως η ενέργεια αυτή του τουρκοκύπριου είχε τον σκοπό της. Ενας άλλος τουρκοκύπριος πλησιάζει μπροστά σε δυο λοκατζήδες, ένας από τους οποίους είναι ο Γεώργιος Μιχαήλ από το Δίκωμο. Είχαν συλληφθεί προηγουμένως και οι τούρκοι είχαν σκοτώσει τους συντρόφους τους, εκτός από αυτούς τους δυο.

- Γνωρίζετε κανένα από αυτούς, ρωτά ο τουρκοκύπριος τους δυο λοκατζήδες.

- Οχι.

- Πέστε μας ότι γνωρίζετε. Αυτοί μας είπαν και γι' αυτό τους δώσαμε τσιγάρο.

Ο ένας από τους δυο στρατιώτες που βρίσκεται στο έδαφος μετακινεί για λίγο το χέρι του και πάλι. Δεν αντέχει φαίνεται αυτό το μαρτύριο.

- Προσπαθείς να μου πάρεις το όπλο, του φωνάζει αγριεμένος ο τούρκος που στέκεται δίπλα του, ενώ διατάζει έναν άλλο.

- Πιάστε τον, παίξετε τον.

Δυο τουρκοκύπριοι τον οδηγούν προς τη θάλασσα.

Ενας άλλος ορμά προς τους δυο συναδέλφους του:

- Ελα πίσω, θα τον παίξω εγώ τούτον, εσύ έπαιξες τόσους άλλους προηγουμένως.

Οι στρατιώτες παγώνουν. Τέτοια λόγια σε μια τέτοια κρίσιμη στιγμή προκαλούν πανικό.

Σε λίγο ακούν ριπές όπλου. Ο τούρκος στρατιώτης επιστρέφει μόνος του.

- Θα σας ρωτήσω κάτι και θέλω να μου πείτε την αλήθεια. Πού είσαστε εσείς προηγουμένως;

- Τρεις απαντούν ότι βρίσκονταν στο Κάρμι. Ενας άλλος απαντά ότι ήταν στο Μπέλλα Παϊς.

- Τι έκαμνες στο Μπέλλα Παίς.

- Πήγα να πάρω ένα στρατιώτη με το στρατιωτικό αυτοκίνητο στο Νοσοκομείο. Στο δρόμο το αυτοκίνητο μου συγκρούστηκε με ένα άρμα και αναποδογυρίστηκε. Οι τούρκοι στρατιώτες νόμισαν ότι σκοτώθηκα και δεν μου έδωσαν σημασία. Εμεινα εκεί αρκετές ώρες μέχρι που τους βρήκα αυτούς στο σπίτι που μας έχετε συλλάβει.

- Εχει Νοσοκομείο εκεί;

- Ναι, ετοίμασαν εκεί ένα πρόχειρο νοσοκομείο σε ένα σπίτι.

- Τα όπλα σας που τα αφήσετε.

- Δίπλα στο σπίτι μου μας έχετε συλλάβει.

- Ξέρετε που είναι; Θέλω ένα από σας να μου δείξει που είναι για να τα πάρω.

Κανένας δεν απαντά.

Ο Στέλιος Θωμά όμως σκέφτεται ότι αν τους συνοδεύσει ίσως μπορέσει να βρει μια ευκαιρία για να το σκάσει μέσα τους λεμονόπηκους. Κι' εκεί που σκέφτεται να πει πως είναι πρόθυμος να τους δείξει το μέρος όπου έχουν κρύψει τα όπλα ο τούρκος του φωνάζει:

- Εσύ είπες πως ήσουν στο Κάρμι;

- Ναι.

- Σήκω πάνω.

Ακολουθεί τις οδηγίες. Ο τούρκος τον μεταφέρει σε ένα αυτοκίνητο τύπου Βόλκς Βάκεν. Τον αναγκάζει να μπει μέσα. Περιμένει και τους άλλους. Κι' εκεί που περιμένει, βλέπει τους τούρκους να παίρνουν τους συντρόφους του και τον ένα λοκτατζή και να τους μεταφέρουν στο ίδιο σημείο που μετέφεραν προηγουμένως τον άλλο σύντροφο τους και είχαν ακούσει ριπές όπλων.

Η ίδια σκηνή επαναλαμβάνεται και τώρα. Καθώς κρύβονται πίσω από την ξύλινη παράγκα ακούν και πάλι ριπές.

Μέσα στο αυτοκίνητο ο Θωμά ανησυχεί. Ομως οι τούρκοι φαίνεται ότι Θέλουν από αυτόν πληροφορίες. Τελικά μεταφέρουν τον Λοκατζή και τον άλλο νεαρό στρατιώτη που είχε αναφέρει ότι το αυτοκίνητο του είχε συγκρουσθεί με το τουρκικό άρμα, αντί στο Κάρμι στην Αγύρτα, στα μισά του παλαιού δρόμου Λευκωσίας- Κερύνειας.

Τον οδηγούν στον ανακριτή. Είναι ένας τουρκοκύπριος υπολοχαγός που γνωρίζει τέλεια την ελληνική γλώσσα.

- Λέγε.

- Ονομάζομαι Στέλιος Θωμά.

- Από πού είσαι;

- Από τη Αγροκηπιά.

Ο Θωμά αντιλαβάνεται ότι πατά μέσα σε κάτι κρύο. Στρέφει τα μάτια και διαπιστώνει ότι στέκεται μέσα σε μια λίμνη από αίμα...

Η ανάκριση είναι πολύ σύντομη. Ενας τουρκοκύπριος τον παραλαμβάνει και τον μεταφέρει σε μια μάντρα. Εκεί βλέπει εκατοντάδες άλλους αιχμαλώτους. Μεταξύ αυτών είναι και ο δοικητής του τάγματος του, Λοχαγός Ανδρέας Φωτιάδης. Ο Θωμά φεύγει και αυτός λίγες μέρες αργότερα, με την πρώτη αποστολή αιχαλώτων για τις φυλακες της Τουρκίας.

ΝΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛΙΑ, από το Κάρμι: Ο Νίκος Ιωάνου Ηλια, από το Κάρμι ανήκε στο 251 Τάγμα Πεζικού, αλλά είχε ενταχθεί στη δύναμη του τάγματος του Λοχαγού Φωτιάδη και ακολούθησε κι' αυτός τη μοίρα των συναδέλφων του. Με την υποχώρηση μαζί με άλλα 30 πρόσωπα βρίσκεται στο στρατόπεδο της Γλυκιώτισας παρά την Κερύνεια.

Με τον συγχωριανό του Κώστα Κενέφη προχωρεί προς την παραλία, όπου συναντούν τον ανθυπολοχαγό Φρίξο Αλεξάνδρου, του τάγματος του Λοχαγού Φωτιάδη και κατευθύνονται προς το κάστρο, με την ελπίδα να μεταβούν στο Καράκουμι.

Μάταιος κόπος όμως. Τα τουρκικά άρματα γαζώνουν την περιοχή και αναγκάζονται τελικά να κατευθυνθούν προς το ξενοδοχείο "Ατλάντα", όπου διανυκερεύουν στην οροφή του. Το βράδυ η Κερύνεια συγκλονίζεται από τους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις.

Γύρω στις 10 το πρωί της επομένης 23.7.1974 ο Ηλίας βλέπει άνδρες του ΟΗΕ να περιπολούν. Καταβαίνει βιαστικά από την οροφή και τους πλησιάζει.

- Μπορείτε να μας βοηθήσετε να φύγουμε από την Κερύνεια.

- Ναί, αλλά πρώτα να πάτε στο ξενοδοχείο "Ντόουμ" και θα σας βοηθήσουμε από εκεί όταν συγκεντρωθείτε.

Οι τρεις άνδρες πηγαίνουν πραγματικά στο ξενοδοχείο όπου συλλαμβάνονται και μεταφέρονται μαζί με άλλους στην Τουρκία. Ο Ηλία στάθηκε πιο τυχερός. Γλύτωσε τις ταλαιπωρίες της αιχμαλωσίας. Εμεινε στο ξενοδοχείο για αρκετό καιρό. Το ίδιο και ο Ανθυπολοχαγός Αλεξάνδρου.

ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΓΛΥΚΙΩΤΙΣΣΑΣ: Το Στρατόπεδο της Γλυκιώτισσας αποτελεί ένα από τους βασικούς στόχους των τούρκων κατά την προέλαση τους στις 22 Ιουλίου 1974. Μέσα στο στρατόπεδο βρίσκονται 45 άνδρες με υπεύθυνο τον Ανθυπολοχαγό Κύπρο Ιωάννου.

Γύρω στις δύο το απόγευμα ο ανθυπολοχαγός στέλλει ένα άλλο συνάδελφο του και ένα στρατιώτη για αναγνώριση και να τους πλροφορήσει σχετικά για να γνωρίζουν τι να κάνουν. Οι άλλοι αξιωματικοί του στρατοπεδεύουν έχουν φύγει από αρκετή ώρα.

- Πηγαίνω, και αν μέχρι τις 4 το απόγευμα δεν επιστρέψω με τον στρατιώτη αυτό θα σημαίνει ότι κάτι κακό συμβαίνει και να οπισθοχωρήσετε κι' εσείς τους φωνάζει.

Η ώρα περνά ανήσυχα. Πλησιάζει η τετάρτη απογευματινή και ο ανθυπολοχαγός δεν φαίνεται. Διατάσσεται εκκένωση του στρατοπέδου. Κινούνται όλοι ομαδικά στην Κερύνεια. Ενας από τους στρατιώτες γνωρίζει κάποιο αμερικανό.

- Αυτός μπορεί να μας βοηθήσει λέγει στους άλλους. Δεν χάνουμε τίποτα να δοκιμάσουμε μια και είμαστε περικυκλωμένοι.

Ο στρατιώτης κατευθύνεται στο σπίτι του αμερικανού και κτυπά την πόρτα.

- Εμείς είμαστε ουδέτεροι παρατηρητές και δεν μπορούμε να προσφέρουμε τίποτε.

Ο στρατιώτης φεύγει. Ο κλοιός όμως γύρω τους στενεύει. Οι πυροβολισμοί, το νοιώθουν, είναι τόσο κοντά τους.

Ο στρατιώτης ξανακτυπά την πόρτα του αμερικανού.

- Θέλουμε να μείνουμε στο σπίτι σου μέχρι να έλθουν οι τούρκοι για να παραδούμε, του λέγει.

Ο αμερικανός δεν έχει άλλη εκλογή. Τους δέχεται στο σπίτι του, αλλά με την παράκληση να αφήσουν τα όπλα τους έξω από το σπίτι, ώστε να μπορέσει να συζητήσει με τους τούρκους την πρόθεση τους να παραδοθούν. Δέχονται τον όρο του. Στο σπίτι βρίσκονται ακόμα άλλοι έξη ξένοι υπήκοοι.

Πρώτη δουλειά του αμερικανού είναι να απλώσει μεγάλα άσπρα σεντόνια στα παράθυρα και όπου αλλού βρίσκει κατάλληλο μέρος για να φαίνονται από τους τούρκους. Παράλληλα τοποθετεί μερικές αγγλικές εφημερίδες με την ελπίδα ότι κάποιος θα αντιληφθεί ότι εκεί μένουν ξένοι.

Ηταν καιρός, γιατί σε λίγο οι τούρκοι κάνουν την εμφάνιση τους. Ο αμρικανός βγαίνει στο δρόμο κρατώντας ένα άσπρο πανί για να διαπραγματευθεί την παράδοση των εθνοφρουρών φωνάζοντας ταυτόχρονα:

- Αμέρικανς, αμέρικανς.

Η σύζυγος του αμερικανού βγαίνει από την αντίθετη πλευρά. Για καλή της τύχη ένας από τους τούρκους αξιωματικούς γνωρίζει αγγλικά. Του αναφέρει τι συμβαίνει. Σε λίγο οι εθνοφρουροί παραλαμβάνονται από τους τούρκους στρατιώτες που τους απομακρύνουν από το σπίτι του αμερικανού ξυλοκοπώντας τους.

Ενώ παραδίδονται οι στρατιώτες, ένας νεαρός εθνοφρουρός τρυπώνει στο εσωτερικό του σπιτιού. Τον βρήκε αργότερα ο αμερικανός μέσα σε ένα ντουλάπι.

- Φοβάμαι να παραδοθώ, γι' αυτό και κρύφθηκα.

- Μα αυτή είναι η πιο ασφαλής διαδικασία για σένα.

- Θα προσπαθήσω να δραπετεύσω.

- Μπορείς να μείνεις μαζί μας το βράδυ, αλλά αν έλθει άλλη τουρκική περίπολος θα αναγκασθώ να σε παραδώσω.

Ο στρατιώτης μένει στο σπίτι. Από αυτή τη στιγμή χάνονται τά ίχνη του...