Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

22.7.1974: Υστερα από την κατάρρευση του μετώπου του Αγίου Γεωργίου Κερύνειας άνδρες του Τάγματος Φωτιάδη καταφεύγουν στο ύψωμα 120, στον Πενταδάκτυλο προς το Κάρμι, όπου διεξάγουν μάχες, στήθος με στήθος, με τους Τούρκους.

S-2176

22.7.1974: ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ ΑΝΔΡΕΣ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΦΩΤΙΑΔΗ ΚΑΤΑΦΕΥΓΟΥΝ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 120, ΣΤΟΝ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΡΜΙ, ΟΠΟΥ ΔΙΕΞΑΓΟΥΝ ΜΑΧΕΣ ΣΤΗΘΟΣ ΜΕ ΣΤΗΘΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ

Τη Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974, γύρω στο μεσημέρι, καταρρέει το μέτωπο κοντά στον Αγιο Γεώργιο Κερύνειας και οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς που ανήκουν στο Τάγμα Φωτιάδη, το 251 Τ.Π., την 32ης Μοίρα Λοκατζήδων και διάφόροι άτακτοι από την περιοχή διασκορπίζονται.

Μερικοί κατευθύνονται νότια προς τον Πενταδάκτυλο και άλλοι βόρεια προς την παραλία της Κερύνειας.

Αλλες ομάδες τρέχουν μέσα στον κύριο δρόμο και κατευθύνονται προς τη Κερύνεια για να βρουν προστασία, ενώ άλλοι υπερφαλαγγίζονται από τα άρματα και εγκλωβίζονται.

Οι πιο τυχεροί κατορθώνουν να προωθηθούν προς το Μπέλλα Παϊς προς τα ανατολικά της Κερύνειας και την Κυθρέα ανατολικότερα από την άλλη πλευρά του Πενταδακτύλου.

Ο καθένας περνά τη δική του περιπέτεια καθώς η Κερύνεια πέφτει στα χέρια των εισβολέων.

Οι αφηγήσεις τους είναι συγκλονιστικές:

ΣΑΒΒΑΣ ΠΟΛΥΝΕΙΚΗΣ έφεδρος Ανθυπολοχαγός από την Κάτω Δευτερά:

Η προέλαση των τουρκικών αρμάτων προς την Κερύνεια βρίσκει τον Ανθυπολοχαγό του τάγματος του κύπριου λοχαγού Ανδρέα Φωτιάδη, Σάββα Πολυνείκη, μαζί με τους Γιαννάκη Συμεωνίδη, Αχιλλέα Καζαντζή και πέντε άλλους Εθνοφρουρούς στα πρώτα σπίτια του Αγίου Γεωργίου. Είχαν μεταβεί εκεί κατά την αντεπίθεση του Τάγματος. Δίπλα τους βλέπουν μερικούς Λοκατζήδες, τους οποίους δεν μπορούν, ωστόσο, να πλησιάσουν διότι το περιτείχισμα του περιβολιού στο οποίο βρίσκονται, έχει χοντρό συρματόπλεγμα.

Οι όλμοι πέφτουν βροχή και οι Λοκατζήδες αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Το ίδιο κάμνει και ο Ανθυπολοχαγός μαζί με τους άλλους άνδρες που είναι μαζί τους. Πρέπει να σωθούν. Τα άρματα έχουν φθάσει πολύ κοντά τους.

Η απόφαση τους είναι αντί προς την Κερύνεια να κινηθούν προς τον Πενταδάκτυλο.

Τρέχουν μέσα στα λεμονόδενδρα, ενώ οι σφαίρες των πολυβόλων σφυρίζουν πάνω από τα κεφάλια τους και οι όλμοι δημιουργούν συνεχώς μεγάλους κρατήρες γύρω τους.

Ενώ τρέχουν βλέπουν μπροστά τους ένα χοιροστάσιο. Βρίσκουν κάλυψη για λίγο. Σκέφτονται να κατέβουν μέσα στο λάκκο για να γλυτώσουν μέχρι να βραδιάσει.

- Να πάμε προς το Τέμπλος και από εκεί να προχωρήσουμε προς τον Γερόλακκο εισηγείται ένας. Εχω ακούσει από το Ραδιόφωνο, ότι το Τέμπλος κατελήφθη από τις δικές μας δυνάμεις.

- Καλύτερα να προχωρήσουμε προς το Κάρμι, είναι η τελευταία μας ελπίδα απαντά ο Ανθυπολοχαγός.

Οι στρατιώτες δέχονται την εισήγηση. Αλλά η ελπίδα τους να σωθούν εξαρτάται από το αν οι τούρκοι δεν έχουν ακόμα καταλάβει το Κάρμι που βρίσκεται νοτιοδυτικά, δυο χιλιόμετρα μακρυά από αυτούς στους πρόποδες του Πενταδακτύλου.

Το μουγκριτό των αρμάτων δεν επιτρέπει δεύτερη σκέψη. Προχωρούν. Στο δρόμο συναντούν μερικούς στρατιώτες. Εχουν φορτωμένους στους ώμους τους τρεις όλμους και μετακινούνται εκεί άσκοπα μια και έχουν χάσει κάθε επαφή με τις μονάδες τους.

Οι άλλοι στρατιώτες φαίνεται ότι γνωρίζουν την περιοχή. Τους οδηγούν στο φυλάκιο του Πενταδακτύλου γνωστό με τον αριθμό 120. Από μακρυά διακρίνουν την ελληνική σημαία να κυματίζει. Ωστε δεν έχουν φθάσει μέχρις εδώ ακόμα οι τούρκοι.

Ο δρόμος είναι ανηφορικός και δύσβατος. Κάποτε φθάνουν καταϊδρωμένοι και διψασμένοι στο ύψωμα.

Εδώ συναντούν μερικούς Λοκατζήδες και ένα ελλαδίτη υπολοχαγό. Τα μοναδικά όπλα του φυλακίου, ένα Μπράουνιγκ και ένα Βίκερ είναι αχρηστευμένα. Ενα φορτηγό της Εθνικής Φρουράς αποκομμμένο στο ύψωμα προχωρεί και φθάνει και αυτό κοντά τους. Μεταφέρει πυρομαχικά.

Οι άνδρες προσπαθούν να ξεκουρασθούν για να συνεχίσουν την πορεία τους προς τον Πενταδάκτυλο. Ομως μια επίθεση των τούρκων από την περιοχή του Τέμπλους, το οποίο τελικα δεν έχει καταληφθεί από τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, τους αναγκάζει να πάρουν θέσεις μάχης.

Η επίθεση γίνεται με πυρ και κίνηση". Ολοι γνωρίζουν την ίδια τακτική. Μια μονάδα βάλλει συνεχώς εναντίον του φυλακίου και μια άλλη τρέχει. Και όταν η δεύτερη προχωρήσει σε ένα σημείο σταματά, βάλλει αυτή εναντίον του φυλακίου και ακολουθεί με άλματα η δεύτερη ομάδα που ακολουθεί μέχρι την κατάληψη του φυλακίου.

Οι τούρκοι καλυπτόμενοι πίσω από τους κορμούς των δένδρων πλησιάζουν συνεχώς ενώ στο μεταξύ στο χορό μπαίνουν και οι όλμοι.

Ενας όλμος βρίσκει τη μικρή παράγκα του φυλακίου και την καταστρέφει. Οι τούρκοι, παρά τη μικρή αντίσταση που συναντούν συνεχίζουν να πλησιάζουν στο φυλάκιο.

Τρεις εκρήξεις που ακολουθούν αναγκάζουν τους άνδρες του φυλακίου να πάρουν τα μέτρα τους. Οι τούρκοι έχουν πλησιάσει πολύ και ρίχνουν εναντίον τους με χειροβομβίδες. Ενας τούρκος βρίσκεται μέσα στο χαράκωμα ήδη σε απόσταση 20 μέτρων από αυτούς. Μια χειροβομβίδα όμως που ρίχνει ο ανθυπολοχαγός τον ακινητοποιεί.

Και τότε ακούγεται η φωνή του Ανθυπολοχαγού Πολυνείκη:

- Ολοι έξω παο το χαράκωμα. Θα μας σκοτώσουν όλους εδώ μέσα.

Ο ανθυπολοχαγός τρέχει. Τον ακολουθεί ο Γιαννάκης Συμεωνίδης.

Πιο κάτω βλέπουν δυο άλλους τούρκους που έχουν πλησιάσει πολύ στο φυλάκιο. Τα τυφέκια ξερνούν φωτιά. Οι τούρκοι σταματούν.

Δυο άλλοι που εμφανίζονται κοντά τους εξουδετερώνονται. Η πίεση όμως εναντίον του φυλακίου είναι μεγάλη και αρχίζει η υποχώρηση προς το Κάρμι. Φεύγουν. Μαζί τους είναι και ο υπολοχαγός των ΛΟΚ.

Η σύγκρουση αυτή όμως δεν είναι αναίμακτη. Κατά τη μάχη τραυματίζεται στο κεφάλι σοβαρά ο Εθνοφρουρός Ανδρέας Φρυδάς που βρίσκεται με τον Υπολοχαγό και υποκύπτει στο μοιραίο σε λίγα λεπτά.

Ετσι οι άνδρες προχωρούν προς το Κάρμι ενώ τους καταδιώκουν οι τούρκοι στρατιώτες. Στο δρόμο συναντούν μερικούς άνδρες του τάγματος Φωτιάδη και μαζί προχωρούν σε ένα σπίτι στο χωριό. Είναι 23 άνδρες. Μαζί τους είναι και ένας ανθυπολοχαγός. Κατάγεται από το Κάρμι και γνωρίζει τα κατατόπια. Ξαποσταίνουν και συνεχίζουν την πορεία τους, το βράδυ, μέσα στα καμένα δάση, όπου συναντούν μια μάντρα.

Κοιμούνται στη μάντρα, ενώ ο Ανθυπολοχαγός των ΛΟΚ πηγαίνει στο χωριό και φέρνει προμήθειες. Οι τούρκοι δεν μπήκαν ακόμα στο Κάρμι.

Πρωϊ, πρωί την επομένη οι άνδρες εισέρχονται στο Κάρμι, παίρνουν και άλλες προμήθειες. Στο χωριό συνεχίζουν να καταφθάνουν πολλοί στρατιώτες. Μαζί τους είναι και ένας ανώτερος αξιωματικός. Ο Πολυνείκης τον είχε δει την προηγουμένη στο σταθμό βενζίνης της "Μόμπιλ" να δίδει οδηγίες προς τον Λοχαγό Φωτιάδη. Φαινόταν τρομοκρατημένος και δεν φορούσε πηλίκιο, παρά μόνο την επίσημη του στολή.

Ο αξιωματικός συνεχίζει την πορεία του προς τον Πενταδάκτυλο. Το ίδιο και ο Πολυνείκης μαζί με μερικούς άλλους στρατιώτες. Ξεκινούν γύρω στις 10 το πρωί της 23ης Ιουλίου. Είναι μια δύσκολη πορεία.

Γύρω τους βλέπουν τα καμένα δάση. Κάπου, κάπου ένας πεύκος καίγεται ακόμη και ο καπνός του ανεβαίνει ψηλά στον ουρανό. Η περιοχή είναι γεμάτη κρατήρες από τους κανονιοβολισμούς των πλοίων.

Τεράστια δέντρα έχουν ξεριζωθεί. Αριστερά τους, όπως ανεβαίνουν δεσπόζει το ύψωμα του Αγίου Ιλαρίωνα. Γνωρίζουν ότι εκεί βρίσκονται ένοπλοι τούρκοι με το χέρι στη σκανδάλη. Κάτω απλώνεται η καταπράσινη περιοχή του "Πέντε Μιλιού", όπου έγινε η απόβαση. Η ηρεμία της περιοχής ταράσσεται από τα κροταλίσματα μερικών πολυβόλων.

Στο "Πέντε Μίλι" όπου έγινε η απόβαση τίποτε δεν μαρτυρεί ότι εδώ και λίγες μέρες, αποβιβάστηκε ο Αττίλας για να κάμει τόσο κακό σε ένα ανυπεράσπιστο νησί. Στο βαθος του ορίζοντα η Κερύνεια στενάζει ήδη κάτω από το πέλμα του τούρκου κατακτητή.

Τα πόδια τους έχουν ματωθεί από το πολύ περπάτημα. Το αίσθημα όμως της σωτηρίας παραμερίζει τους πόνους. Υστερα από αρκετή ώρα φθάνουν στο δρόμο που οδηγεί στον Προφήτη Ηλία. Πιο κάτω συναντούν ένα εθνοφρουρό, ο οποίος τους πληροφορεί ότι λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Στρατόπεδο του Σύσκληπου. Από εκεί μεταφέρονται στον Αγιο Ερμόλαο και στη συνέχεια όλοι φεύγουν προς άλλες κατευθύνσεις. Μερικοί αποστέλλονται στα φυλάκια του χωριού Πιλέρι. Ο Ανθυπολοχαγός Πολυνείκης με τον Γιαννάκη Συμεωνίδη και τον Αχιλλέα Καζαντζή και δυο άλλους μένουν στον Αγιο Ερμόλαο και από εκεί ο καθένας ακολουθεί το δρόμο του.

Σχεδόν ταυτόχρονα όμως στην περιοχή του Αγίου Ερμολάου, φθάνει, μαζί με μερικούς άλλους άνδρες και ο ανθυπολοχαγός του κυπριακού στρατού Ιωάννης Οικονομίδης.

Ο Οικονομίδης ήταν διοικητής του Λόχου Βαρέων του 251 Τ.Π. που είχε τήν έδρα του στη Γλυκιώτισσα.

Μετά την εξέλιξη των μαχών ο Οικονομίδης διατάχθηκε να μεταβεί στο χώρο τάξεως του Τάγματος κοντά στην Εκκλησία της Παναγίας, έξω από το Τριμίθι. Από εκεί ξεκινούσε τις αντεπιθέσεις του ο Λοχαγός Τσίτσας εναντίον του "Πικρού Νερού" με μια μικρή ομάδα ανδρών.

Οι ώρες κυλούσαν μέσα σε ένταση και τη Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974 γύρω στο μεσημέρι, όταν ο Λοχαγός Τσίτσας βρισκόταν μαζί του για ξεκούραση, ύστερα από μια ανεπιτυχή απονενοημένη αντεπίθεση στο "Πικρό Νερό", ο διοικητής του Τάγματος Αντισυνταγματάρχης Κουρούπης διέτασσε τον Οικονομίδη:

- Οικονομίδη, συμπηχθείτε στο 120.

Ο Ανθυπολοχαγός ζήτησε πρώτα δυο εθελοντές για να απομακρύνουν το καμιόνι της Εθνικής Φρουράς που ήταν φορτωμένο με πυρομαχικά.

Πετάχθηκε ο πολίτης Πέτρος Σάββα από τον Αγιο Αμβρόσιο:

- Να το πάρω εγώ κουμπάρε, μην ανησυχείς.

Ο Σάββα κατευθύνεται προς το αυτοκίνητο. Τον ακολουθεί και ένας δεκαεξάχρονος που τελικά φαίνεται ότι οδηγεί αυτός το φορτηγό και ο Σάββα φυλάγει σκοπιά, με το όπλο του πίσω στο αυτοκίνητο.

Αυτή είναι και η τελευταία φορά που βλέπουν τον Σάββα. Το αυτοκίνητο ξεκινά προς το Κάρμι, αλλά δέχεται επίθεση των τούρκων λίγο πριν φθάσει προς το 120. Ο δεκαεξάχρονος γλυτώνει, η τύχη του Σάββα όμως παραμένει άγνωστη...

Πίσω στο χώρο διασποράς ο Ανθυπολοχαγός Οικονομίδης διώχνει πρώτα τα βαρέα όπλα και μετά ακολουθεί το πεζικό και οι άλλοι άνδρες που βρίκονται μαζί του. Προχωρεί γύρω στα 600 μέτρα και προσπαθεί και πάλι να επικοινωνήσει με τον διοικητή του. Δεν τα καταφέρνει. Ο διοικητής Κουρούπης φαίνεται ότι έχει κυκλωθεί από τους τούρκους στην περιοχή του Τέμπλους και μάχεται απεγνωσμένα να ξεφύγει.

Μαζί του είναι και ο Λοχαγός Πλίτσας, υπεύθυνος του 2ου Γραφείου του Τάγματος. Ο Πλίτσας είναι κρυμμένος πίσω από ένα θάμνο και βλέπει τον διοικητή του που μάχεται πίσω από μια ελιά.

Αυτή είναι η τελευταία φορά που τον βλέπει. Ο ίδιος ο Πλίτσας μετακινείται για λίγο και κρύβεται όλο το βράδυ για να φθάσει στην περιοχή του Κουτσοβέντη, από τη άλλη πλευρά του Πενταδακτύλου, την επομένη ύστερα από μια κοπιώδη πορεία μέσα στο άγνωστο.

Στο μεταξύ ενώ ο Ανθυπολοχαγός Οικονομίδης προσπαθεί να πάει στο διοικητή του παρεμβαίνει στη γραμμή ο ανθυπολοχαγός Τσίτσας που τον ακολουθεί στην υποχώρηση και ρωτά:

- Τι γίνεται Οικονομίδη;

- Εχασα επαφή με τον διοικητή.

- Εσύ τι κάνεις τώρα;

- Δυσκολεύομαι να προχωρήσω προς το 120. Αλλά συνεχίζω να ανεβαίνω ψηλά.

- Πού;

- Πολύ ψηλά.

Ο ανθυπολοχαγός Οικονομίδης μιλά συνθηματικά, όσο μπορεί, φοβούμενος μήπως οι Τούρκοι έχουν μπει στη συχνότητα τους.

- Οταν φθάσεις εδώ που βρίκομαι θα δεις μια μεγάλη κουβέρτα πάνω σε ένα δένδρο και ένα γάϊδαρο σκοτωμένο. Αυτό είναι το σημάδι ότι πέρασα από εδώ και ακολούθησε την πορεία που ακολουθώ κι εγώ.

Η πορεία συνεχίζεται αδιάκοπα. Και κάποτε ο Ανθυπολοχαγός Οικονομίδης φθάνει με τους άνδρες του στο Κάρμι, όπου στο σπίτι κάποιου άγγλου πληροφορείται ότι στις 4 το απόγευμα θα υπογραφεί κατάπαυση του πυρός.

Μένουν εκεί μέχρι το βράδυ για να προχωρήσουν πιο αργά προς το βουνό και τον Αγιο Ερμόλαο, όπου έχει μεταβεί και ο ανθυπολοχαγός Σάββας Πολυνείκης.