Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

22.7.1974: Ενώ οι τούρκοι ετοιμάζονται για να εξαπολύσουν επίθεση εναντίον της Κερύνειας και παντού επικρατεί χάος στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς, το ΓΕΕΦ καταρτίζει ανεπιτυχές σχέδιο ισοπέδωσης όλων των κτιρίων στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου

S-2174

22.7.1974; ΕΝΩ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΠΟΛΥΣΟΥΝ ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΧΑΟΣ ΣΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ ΤΟ ΓΕΕΦ ΚΑΤΑΡΤΙΖΕΙ ΑΝΕΠΙΤΥΧΕΣ ΣΧΕΔΙΟ ΙΣΟΠΕΔΩΣΗΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ΜΙΑ ΚΑΘΑΡΗ ΖΩΝΗ ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΙΣΒΟΛΕΩΝ. ΤΟ ΓΕΕΦ ΣΕ ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΟΤΙ ΤΑ ΠΥΡΟΜΑΧΙΚΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΕΧΟΥΝ ΕΞΑΝΤΛΗΘΕΙ...

Στις 21 Ιουλίου το βράδυ, ενώ στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου Κερύνειας, επικρατεί χάος, στο γραφείο Εκστρατείας του Γενικού Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς, κάπου κοντά στη Λευκωσία, ένας ανώτατος αξιωματικός, ξεσχίζει τους φακέλους, τους χάρτες και τα σχέδια απόκρουσης της εισβολής και αγανακτισμένος φωνάζει στους συναδέλφους του:

- Κάποτε αν γίνει δίκη, θα λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι γι' αυτή την τραγωδία...

Παράλληλα στέλλει ένα επείγον μήνυμα στη Λαμία, της Ελλάδας με την "κλούβα" ότι τα πυρομαχικά στη νήσο έχουν φθάσει στο μηδέν και ότι τους τούρκους, αν πρόκειται να τους αποκρούσουμε πρέπει να χρησιμοποιούμε πια πέτρες...

Τι είχε συμβεί όμως ώστε, αυτός ο αξιωματικός να αναγκασθεί να κάνει τέτοιο πράγμα και να απειλεί θεούς και δαίμονες;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

Το Σάββατο 20 Ιουλίου 1974 το βράδυ, δώδεκα και πλέον ώρες μετά την έναρξη της τουρκικής εισβολής έχουν αρχίσει να καταφθάνουν στο Επιελείο τα πρώτα σήματα από τις διάφορες μονάδες που αναφέρουν για τις θέσις του εχθρού, την πρόοδο των επιχειρήσεεων και τις τυχόν ελλείψεις. Μόλις αυτή τη στιγμή καθίσταται δυνατό να ληφθούν πλήρεις αναφορές. Τα σήματα αναφέρουν μεταξύ άλλων ότι οι τούρκοι κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα μικρό προγεφύρωμα στην περιοχή "Πέντε Μίλι", της Κερύνειας, η έκταση του οποίου δεν είναι δυνατό να καθορισθεί επακριβώς, προφανώς λόγω του χάους που επικρατεί και της ανυπαρξίας δυνάμεων στην περιοχή.

Τα σήματα αναφέρουν περίπου ότι οι τούρκοι έχουν προωθηθεί δυτικά μέχρι την περιοχή του ξενοδοχείου "Ζέφυρος" και ανατολικά στην περιοχή "Πικρό Νερό" και ίσως στόχος τους θα είναι η Κερύνεια για να ενώσουν το προγεφύρωα τους με τον θύλακα Λευκωσίας-Αγύρτας- Κερύνειας- Αγίου Ιλαρίωνα.

Το χάος που επικρατεί δεν επιτρέπει να δοθούν ακριβή στοιχεία. Οι αξιωματικοί δεν γνωρίζουν που βρίσκονται οι μονάδες τους και οι άνδρες δεν γνωρίζουν που βρίσκονται οι αξιωματικοί τους. Ολοι σχεδον κινούνται στην τύχη και ότι γίνεται, γίνεται με πρωτοβουλία μερικών αξιωματικών που και αυτοί δεν κατείχαν σημαντικές θέσεις.

Μέσα σ' αυτή την ανησυχητική ατμόσφαιρα, ο αξιωματικός στο ΓΕΕΦ στη Λευκωσία, που συγκεντρώνει όλες τις πληροφορίες, καθισμένος μπροστά στο χάρτη, τραβά αγανακτισμένος τα μαλλιά του και προσπαθεί μέσα από τις αναφορές να σχηματίσει μια ιδέα που βρίσκονται οι τούρκοι. Τα ερωτήματα όμως δεν λείπουν. Κι' έτσι αποφασίζει να συγκαλέσει σύσκεψη ανωτέρων αξιωματικών στις διάφορες περιοχές (Αμμοχώστου, Μύρτου, ΛΟΚ και Πυροβολικού).

Η σύσκεψη γίνεται μέσα σε τεταμένη ατμόσφαιρα και κρατά για ώρες. Οι φωνές του αξιωματικού ακούονται μέχρι τους θαλάμους των στρατιωτών. Μερικοί αξιωματικοί φωνάζουν και διαμαρτύρονται ότι είναι πολύ δύσκολο να πουν σε ποιο ακριβώς σημείο βρίσκονται οι μονάδες τους και αν βρίσκονται σε επαφή με τον εχθρό.

Αγανακτισμένος από τις αναφορές ο αξιωματικός καταρτίζει δικό του σχέδιο απόκρουσης τυχόν προσπάθειας των τούρκων να προελάσουν προς την Κερύνεια.

Το σχέδιο προνοεί ισοπέδωση σε ακτίνα δυο περίπου χιλιομέτρων από τη θάλασσα μέχρι τον Πενταδάκτυλο, όλων των σπιτιών και υπστατικών της περιοχής Αγίου Γεωργίου Κερύνειας και εκκαθάριση της περιοχής από τα δέντρα και τους θάμνους, ώστε τυχόν κίνηση των τούρκων να είναι ορατή και να μη έχουν κάλυψη μέσα στην πυκνή βάστηση της περιοχής.

Για τον σκοπό αυτό αποστέλλει αμέσως επείγον σήμα σε όλους τους σταθμούς να επιτάξουν αμέσως όλες τις μπουλτόζερ και όλα τα τρακτέρ που μπορούν να βρεθούν και να κατευθυνθούν στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου και να αρχίσουν το συντομότερο δουλειά.

Παράλληλα δίδει οδηγίες να κινηθεί η Μοίρα Καταδρομών προς τα υψώματα Αγίου Ιλαρίωνα, ώστε να ανακοπεί τυχόν προέλαση των τούρκων και στην ανάγκη οι δυνάμεις να προελάσουν ακόμα εξουδετερώνοντας τις τουρκικές θέσεις που βρίσκονται στα υψώματα, ώστε να αποφευχθεί συνένωση των μονάδων αυτών με το μικρό προγεγύρωμα που δημιουργήθηκε στην ακτή "Πέντε Μίλι".

Μια άλλη μονάδα Πυροβολικού, από την περιοχή Τρικώμου διατάσσεται να κινηθεί προς την περιοχή Κερύνειας, να στήσει τα πυροβόλα της με στόχο τον Αγιο Γεώργιο και να είναι έτοιμη για βολές στον κενό χώρο που θα δημιουργήσουν οι μπουτόζερς, ενώ στη Μύρτου, δυτικότερα της Κερύνειας και του Πενταδάκτυλου, οι δυνάμεις πεζικού θα πρέπει να κινηθούν προς τη Λάπηθο και τον Καραβά μέχρι να έλθουν σε επαφή με τον εχθρό.

Ενας αξιωματικός επεμβαίνει και εκφράζει τις σκέψεις του δυνατά:

- Μα αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει γιατί στην περιοχή υπάρχουν άτακτοι και πολίτες και θα θέσουμε σε κίνδυνο την αφάλεια τους.

- Στην ανάγκη να βάλετε και εναντίον των ατάκτων. Πρέπει πάση θυσία να βρεθείτε αντιμέτωποι με τον εχθρό, ώστε να γνωρίζουμε τι γίνεται.

Οι επιτελείς φεύγουν. Το σχέδιο είναι μεγαλόπονο. Μόνο έτσι πιστεύει ο αξιωματικός επιχειρήσεων ότι θα μπορέσει να περιορίσει την έκταση του προγεφυρώματος των τούρκων.

Οι αξιωματικοί έχουν αναλάβει να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα, ενώ παράλληλα τα μηνύματα από το Επιτελείο φεύγουν συνεχώς προς κάθε κατεύθυνση, ώστε να επιτευχθεί η επιστράτευση των μπουλτόζερ και τρακτέρ και άλλων μηχανοκίνητων οχημάτων για να μπορέσει να εφαρμοσθεί το σχέδιο.

Ομως, όπως και στις άλλες περιπτώσεις τίποτε δεν πραγματοποιείται από όσα αποφασίστηκαν. Η ημέρα περνά. Καμιά είδηση, κανένα νέο. Καμιά αναφορά για όσα καταστρώθηκαν την προηγουμένη το βράδυ. Το Πυροβολικό καθυστερεί. Το πεζικό είναι διασκορπισμένο σε πολλά μέρη και κανένας δεν βρίσκεται για να σταλεί στην περιοχή του Καραβά οργανωμένα, παρά μόνο οι Λοκατζήδες και μερικές σκόρπιες δυνάμεις. Οι δυνάμεις αυτές αποτελούνται κυρίως από άτακτους που κάνουν του κεφαλιού τους.

Στον Αγιο Ιλαρίωνα δυο Μοίρες Καταδρομών που αναλαμβάνουν τα υψώματα "Κοτζιάκιαγια" και "Γκαμήλα" εγκαταλείπουν τις θέσεις τους, όταν δεν φθάνουν ενισχύσεις. Μπουλτόζερς δεν βρίσκονται.

Ο Ανώτερος Αξιωματικός στο ΓΕΕΦ κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα. Πηγαινοέρχεται μέσα ο Επιτελείο εκστρατείας, καπνίζει συνέχεια και βρυχάται συνεχώς. Βρίζει τους πάντες. Απειλεί και φωνάζει. Και σαν να μη έφθαναν όλα αυτά η κάθε επαφή με τις μονάδες διακόπτεται ξαφνικά, λες και κάποιο αόρατο χέρι παρεμβαίνει στο σύστημα τηλεπικοινωνιών της Εθνικής Φρουράς. Η μόνη μονάδα που ακούγεται στο Επιτελείο είναι εκείνη στην περιοχή Κυθρέας. Οι τελευταίες λέξεις που αναφέρει στον ασύρματο ο ασυρματιστής είναι:

- Αν δεν μου φέρετε μπαταρίες θα πετάξω τον ασύρματο από το παράθυρο.

Σε λίγο δεν ακούγεται ούτε κι' αυτή η μονάδα.

Πλήρες "μπλακάουτ" επικρατεί.

Ετσι όλα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Το χειρότερο όλων, όμως, είναι ότι διακόπτεται από την Κυριακή 21 Ιουλίου, το μεσημέρι και η επαφή με την Ελλάδα.

Ο σταθμός της Λαμίας, με τον οποίο επικοινωνούσαν κάθε μισή ώρα δεν ακούγεται πια.

Νεκρική σιγή. Κανένας δεν γνωρίζει τι να υποθέσει. Ολα έχουν νεκρωθεί, ακόμα ένα δείγμα της έλλειψης προετοιμασίας της Κύπρου για απόκρουση τουρκικής εισβολής ή πολέμου.

Κοντά στα άρματα που χαλούν αφού διανύουν μια μικρή απόσταση μέσα στο θερμό καλοκαίρι, ή τα αυτοκίνητα που δεν ξεκινούν, ή τα πυρομαχικά που αναμίχθηκαν με άλλα με αποτέλεσμα να πααδίδονται βλήματα όλμων, αντί βλήματα των ΠΑΟ, ήλθε και η αχρήστευση των ασυρμάτων. Οι μπαταρίες κανενός ασυρμάτου ή τουλάχιστον των πιο απαραίτητων δεν λειτουργούν πια. Και δεν υπάρχουν φαίνεται αποθέματα ή δεν υπαρχει τρόπος μεταφοράς τους στις μονάδες ή ακόμα και εντοπισμού των μονάδων.

Η μέρα περνά μέσα σε βαθύ σκοτάδι πληροφοριών, ενώ στην περιοχή της Κερύνειας οι άτακτοι και μερικές μονάδες προσπαθούν με τα μέσα που διαθέτουν να αποκρούσουν την περαιτέρω προέλαση των εισβολέων και να αντιμετωπίσουν τα αεροπλάνα που σαρώνουν κάθε εμφανιζόμενο στόχο.

Τα λίγα σήματα που φθάνουνν μέχρι τη στιγμή αυτή από την Ελλάδα είναι απογοητευτικά. Δεν μπορεί κανένας να στείλει βοήθεια προς την Κύπρο, ούτε σε πυρομαχικά ούτε σε αεροπλάνα, που τόση ανάγκη τα έχει η Κύπρος.

Οι αξιωματικοί στην Κύπρο διερωτούνται αν δεν υπάρχει εκεί κανένας πατριώτης ή αν όλοι έχουν αποφασίσει να ξεπουλήσουν την Κύπρο και αυτούς -ελληνοκύπριους και έλληνες αξιωματικούς- που η τύχη τους έφερε να βρίσκονται στο νησί.

Τα σήματα που είχαν φθάσει απέφευγαν επιμελώς να δώσουν σαφή απάντηση στις εκκλήσεις από την Κύπρο για βοήθεια. Και τα μηνύματα -εκκλήσεις για βοήθεια φεύγουν το ένα μετά το άλλο, κρυπτογραφημένα. Κάποτε φθάνουν μερικές απαντήσεις. Οι αξιωματικοί τρέχουν με αγωνία και περιμένουν την αποκρυπτογράφηση τους. Πολλές φορές στέκονται πάνω από τους αποκρυπτογράφους. Θέλουν να ελπίζουν ότι μέσω ενός μηνύματος θα έλθει η απόφαση ότι η βοήθεια που περιμένουν αποστέλλεται. Δεν είναι δυνατό, να τους έχουν ξεχάσει όλοι.

Μόνο ένα θετικό μήνυμα είχε φθάσει από την Αθήνα το πρωί του Σαββάτου, άσχετο όμως με τις πολεμικές επιχειρήσεις. Το μήνυμα ήταν σε απάντηση ερωτήματος του πραξικοπηματία Προέδρου Νίκου Σαμψών, ο οποίος ζητούσε οδηγίες από την Αθήνα αν έπρεπε να παραμείνει ή να παραιτηθεί.

Το μήνυμα που πρεορχόταν από τον ίδιο τον Στρατηγό Γκιζίκη ανέφερε:

- Παραμείνατε.

Το βράδυ της Κυριακής 21 Ιουλίου, 1974 αποκαθίσταται τελικά η επαφή με την Αθήνα. Ο Ελληνας στρατιώτης που χειρίζεται τον ασύρματο εκεί δεν μπορεί να δώσει καμμιά εξήγηση για τη διακοπή ή φοβάται να πει ακριβώς τι συμβαίνει.

Τον λένε Χρίστο, όπως αναφέρει στους κυπρίους χειριστές στην Κύπρο. Και το μόνο που μπορεί να πει αργότερα είναι ότι γίνονται "κοσμογονικές αλλαγες" στην Ελλάδα. Τους αναφέρει δικαιολογούμενος ότι έγινε συναγερμός. Ο ίδιος κλήθηκε να παρουσιασθεί σε άλλη μονάδα και δεν υπήρχε φαίνεται αξιωματικός για να δώσει οδηγίες στην "κλούβα" του για να επικοινωνήσει με την Κύπρο. Ποιος θα νοιαζόταν τώρα για την Κύπρο. Στην Ελλάδα φαίνεται ότι είχαν πιο σοβαρά πράγματα για να ασχοληθούν...

Μέσα σ' αυτή την απαράδεκτη κατάσταση ο αξιωματικός του ΓΕΕΦ στέλλει αγγελιαφόρους να ειδοποιήσουν τους διάφορους συνεργάτες του να επιστρέψουν στο Επιτελείο για να δώσουν οι ίδιοι αναφορά.

Η σύσκεψη που ακολουθεί γίνεται μέσα σε μια πολύ ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Ο αξιωματικός φωνάζει με όλη τη δύναμη της ψυχής του. Τίποτε από ό,τι συμφωνήθηκε νωρίτερα δεν έγινε. Η σύσκεψη διαρκεί αρκετές ώρες. Οι στρατιώτες μπορούν να γνωρίζουν αρκετά πράγματα από όσα λέγονται καθώς οι φωνές των αξιωματικών φθάνουν κοντά τους. Ολα φαίνεται τόσο αποκαρδιωτικά.

Στο τέλος ο αξιωματικός αποχωρεί από τη σύσκεψη, παίρνει τα σχέδια που κατέστρωσε, τα ξεσχίζει με μανία, κτυπά το χέρι του πάνω στο γραφείο του και βρυχάται κυριολεκτικά με αγανάκτιση:

- Κάποτε όταν θα γίνει δίκη θα λογοδοτήσουν όλοι γι' αυτή την προδοσία. Κανένας δεν θα μου γλυτώσει...

Εχει ήδη ξημερώσει η Δευτέρα 22 Ιουλίου, η τελευταία ημέρα της πρώτης φάσης της εισβολής, όταν τελειώνει η σύσκεψη. Οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, όσες κατέστη δυνατό να αποσταλούν στην περιοχή της Κερύνειας προσπαθούν μάταια να κρατήσουν τη περιοχή με τα δόντια τους αβοήθητοι και ξεχασμένοι, ενώ οι Επιτελείς κάπου στην περιοχή της Λευκωσίας ζουν μέσα στο χάος και τσασκώνονται ο ένας με τον άλλο.

Βγαίνοντας από την αίθουσα της σύσκεψης ο Ανώτερος αξιωματικός δίδει στον τηλεγραφητή ένα τελευταίο μήνυμα με προορισμό την Ελλάδα. Στο μήνυμα αναφέρει περίπου τα εξής:

"Πυρομαχικά μηδέν. Δεν μπορούμε να κρατηθουμε άλλο. Εχουν εναντληθεί όλα".

Ο αξιωματικός φεύγει. Ενας στρατιώτης τον μεταφέρει στα κεντρικά γραφεία του ΓΕΕΦ στη Λευκωσία, όπου παραλαμβάνει μερικά έγγραφα. Στο Επιτελείο εκστρατείας κοντά στη Λευκωσία φθάνει αυτή τη στιγμή το τελευταίο σήμα από την Ελλάδα. Και η απάντηση στο σήμα που προέρχεται από τη Σούδα της Κρήτης αναφέρει ότι γίνονται διευθετήσεις για κατάπαυση του πυρός.