21.7.74: Δύο Μοίρες Καταδρομών, η 31 η και η 33η, καταλαμβάνουν τα υψώματα Κοτζιάκαγια και Γκαμήλα και εκδιώχνουν τους Τούρκους φρουρούς, αλλά, ενώ απομένει το τελευταίο άλμα, όλοι τους εγκαταλείπουν καθώς δεν τους αποστέλλουν ενισχύσεις δυνάμεων πεζικού

S-2170

21.7.1974: ΔΥΟ ΜΟΙΡΕΣ ΚΑΤΑΔΡΟΜΩΝ, Η 31η ΚΑΙ Η 33η, ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑ ΥΨΩΜΑΤΑ ΚΟΤΖΙΑΚΑΓΙΑ ΚΑΙ ΓΚΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΕΚΔΙΩΧΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΦΡΟΥΡΟΥΣ ΑΛΛΑ ΕΝΩ ΑΠΟΜΕΝΕΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΑΛΜΑ, ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΝ ΚΑΘΩΣ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΠΕΖΙΚΟΥ ΕΝΩ ΕΞΑΝΤΛΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΠΥΡΟΜΑΧΙΚΑ ΤΟΥΣ

Τρία περίπου χιλιόμετρα από την ακτή του "Πεντε Μιλιού", δέκα χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, ο Πενταδάκτυλος φλέγεται το μεσημέρι της Κυριακής 21 Ιουλίου 1974.

Οι Τούρκοι βάλλουν εναντίον Λοκατζήδων που υποχωρούν και προσπαθούν με κάθε τρόπο να καλυφθούν από τις τουρκικές σφαίρες.

Το χειρότερο είναι ότι βάλλονται και από αέρος. Ο καθένας προσπαθεί να σώσει τον εαυτό του.

Οι περισσότεροι κατρακυλούν ουσιαστικά από το βουνό για να βρουν προστασία, ενώ οι Τούρκοι βάλλουν εναντίον τους με όλα τα μέσα που διαθέτουν. Η μικρή υποστήριξη που βρίσκουν οι Λοκατζήδες από τα υψώματα της "Αετοφωλιάς" και των άλλων φυλακίων του Πενταδακτύλου δεν είναι αρκετή για να τους βοηθήσει.

Τι συνέβη όμως στους ανθρώπους αυτούς και τρέχουν υποχωρώντας;

Για τους Λοκατζήδες το πρωί της Κυριακής 21 Ιουλίου 1974 είναι η χειρότερη εμπειρία που είχαν ποτέ τους. Το βράδυ κατόρθωσαν να ανέβουν μέχρι το φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα, το οποίο ελέγχουν οι Τούρκοι από το 1963, εξουδετέρωσαν τα φυλάκια των Τούρκων, συνέλαβαν αιχμαλώτους και περίμεναν ενισχύσεις για το τελικό άλμα προς το απόρθητο φρούριο.

Ομως οι ενισχύσεις δεν φθάνουν. Και κατακουρασμένοι και ξεθεωμένοι από την πείνα και τη δίψα, με λίγες σφαίρες ο καθένας στη διάθεση του- μερικοί διαθέτουν μόνο μια σφαίρα στη θαλάμη του όπλου τους και την φυλάγουν για να την χρησιμοποιήσουν στην υστάτη ανάγκη, εγκαταλείπουν τον Πενταδάκτυλο διωγμένοι με το κεφάλι μέσα στα σκέλη τους.

Η επιχείρηση ξεκίνησε το βράδυ του Σαββάτου, 20 Ιουλίου, μέρα της τουρκικής εισβολής. Σ' αυτήν μετέχουν μεγάλα τμήματα δύο Μοίρων Καταδρομέων. Η μια έχει αποστολή να καταλάβει το ύψωμα "Κοτζιάκιαγια" ένα απόρθητο ύψωμα των Τούρκων που προστατεύει τον Αγιο Ιλαρίωνα με 75 πολυβολεία, και το ύψωμα "Γκαμήλα" ένα άλλο απότομο ύψωμα των Τούρκων στην περιοχή.

Η μια Μοίρα που έχει ως αποστολή να ανέβει στο "Κοτζιάκιαγια" είναι η 31η και είχε ξεκινήσει από το πρωί του Σαββάτου από τη Λευκωσα.

Η άλλη Μοίρα, η 33η έχει ξεκινήσει από το Μπέλλα Παϊς, σχεδόν ταυτόχρονα και είχε ως αποστολή το ύψωμα "Γκαμήλα".

Το σχέδιο προβλέπει κατάληψη των δυο υψωμάτων και ταυτόχρονη έφοδο κατά του Αγίου Ιλαρίωνα που ελέγχουν οι τούρκοι από το 1963.

Ο Αγιος Ιλαρίωνας πρέπει να καταληφθεί γιατί με την απόβαση που έχουν αρχίσει από το πρωί οι τούρκοι ίσως προσπαθήσουν να επεκτείνουν το προγεφύρωμα της Λευκωσίας μέχρι τη θάλασσα. Ηδη από την άλλη πλευρά ξεκινά η ΕΛΔΥΚ από τη Λευκωσία για τον ίδιο στόχο με πρώτο σταθμό το Κιόνελι.

Με την 31η είναι και ο διοικητής της Μανιάτης και οι Λοχαγοί Γαληνός, Καραχάλιος και Γλεντζές. Στην άλλη Μοίρα υπεύθυνος είναι ο Λοχαγός Κατούντας.

Η συνδυασμένη επιχείρηση αρχίζει στις 11 το βράδυ του Σαββάτου. Η 31η ξεκινά από την περιοχή που βρίσκεται στο ύψωμα "Αεροφωλιά", ψηλά στον Πενταδάκτυλο και που διοικητικά ανήκει στο 231 Τάγμα Πεζικού.

Μπροστά τους το δάσος καίγεται από τις πυρκαγιές. Οι λοκατζήδες όμως προχωρούν προς το στόχο του, μέσα στη νύκτα αθέατοι.

Πρώτος προχωρεί ο Λόχος του Λοχαγού Γλεντζέ. Οι αλλοι δυο Λόχοι κινούνται από την άλλη πλευρά. Ο Λοχαγός συγκεντρώνει τους άνδρες του και τους ενημερώνει για την περιοχή. Το ύψωμα έχει κλίση μέχρι 75 Μοίρες. Το βαδισμα είναι επικίνδυνο και πρέπει να χρησιμοποιούν το "βάδισμα γάτας" για να αποφύγουν κάθε θόρυβο, πάση θυσία.

Το παραμικρό μπορεί να αποβεί μοιραίο γι' αυτούς. Είναι όλοι καλά εξοπλισμένοι. Οι περισσότεροι κρατούν αυτόματα "Καλασνίκωφ" και "Τόμψον" και πίσω ακολουθούν τα πολυβόλα "μπράουνιγκ". Τα χειρότερα τους όπλα και αυτά πολύ λίγα, είναι μερικά τυφέκια.

Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τυφέκια- όπλα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου- αποτελούσαν τη πλειοψηφία των όπλων που διέθεταν οι Εθνοφρουροί.

Η πορεία είναι δύσκολη. Ο δρόμος άγνωστος. Μπαίνουν στο μονοπάτι και προχωρούν. Περιμένουν ότι οι Τούρκοι θα βάλουν εναντίον τους από στιγμή σε στιγμή. Οι Τούρκοι όμως τους περιμένουν από την άλλη πλευρά, από μπροστά. Αυτοί παρακάμπτουν το σημείο που φρουρείται και με χίλιες δυο δυσκολίες κατορθώνουν να ανέβουν από το πίσω μέρος. Σε λίγο βρίσκονται κοντά σε ένα μαντρότοιχο, όπου αντικρύζουν τρεις θαλάμους. Εδώ αναπαύονται οι φρουροί του υψώματος με τα 75 πολυβολεία.

Ο Λοχαγός τους σιγοψυρίζει να καθήσουν στις θέσεις τους και να περιμένουν. Αυτός με τον Λοχία Στεφάνου προχωρεί προς τον Τούρκο σκοπό. Περνά και μπαίνει στην αυλή, όπου βρίσκονται οι θάλαμοι. Σε λίγο επιστρέφει και τους πληροφορεί ότι στους θαλάμους υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός προσώπων και να είναι προσεκτικοί. Αλλά δεν φαίνεται να ανησυχεί για τον σκοπό.

Ενας, ένας οι άδρες προχωρούν προς το σημείο που βρισκόταν ο σκοπός. Σκοπός δεν υπάρχει. Εχει εξοντωθεί. Οι άνδρες προχωρούν στο εσωτερικό του πρόχειρου καταυλισμού του υψώματος. Ακροβολίζονται και περιμένουν. Και ξαφνικά ακούν τη διαταγή του λοχαγού.

- Πυρ.

Ολοι αρχίζουν να βάλλουν πάνω στις τενεκεδένιες παράγκες. Εχουν επιτύχει αιφνιδιασμό των τούρκων. Πανικόβλητοι αυτοί αρχίζουν να φωνάζουν. Αυτό που δεν περίμεναν τους συμβαίνει τώρα. Οι πυροβολισμοί συνεχίζονται για λίγη ώρα. Από μέσα ακούγονται οι φωνές τους στα ελληνικά. Είναι τουρκοκύπριοι οι περισσότεροι.

- Σταματείστε. Παραδιδόμαστε.

- Παύσατε πυρ ακούγεται η φωνή του Λοχαγού Γλεντζέ.

Ενας, ένας οι Τούρκοι αρχίζουν να βγαίνουν από τους θαλάμους τους με τα χέρια υψωμένα. Δυο Λοκατζήδες μπαίνουν μέσα στον θάλαμο και παίρνουν τον οπλισμό τους.

Ενας από τους φρουρούς είναι τουρκοκύπριος. Μιλά πολύ καλά τα ελληνικά. Είναι κάπως ηλικιωμένος.

- Σε όλο το ύψωμα υπάρχουν 300 άνδρες. Εμείς εδώ είμαστε λίγοι γιατί κανένας δεν υπολόγιζε ότι θα έλθετε από την πλευρά αυτή, απαντά ο τουρκοκύπριος στις ερωτήσεις του Λοχαγού.

Ο Λοχαγός βγάζει το πιστόλι φωτοβολίδων και πυροβολεί. Μια κόκκινη φωτοβολίδα φωτίζει την περιοχή- σύνθημα ότι η ανατολική περιοχή έχει καταληφθεί.

Ενώ ο Λόχος του Λοχαγού Γλεντζέ καταλαμβάνει το ανατολικό μέρος, ο δεύτερος με τον Υπολοχαγό Αθανάσιο Γαληνό καταλαμβάνει το δυτικό μέρος.

Ο Λοχαγός Γλεντζές διατάζει τον Λοχία Γιάννη Στεφάνου:

- Προχώρησε μαζ με λίγους άνδρες πιο κάτω και πάρτε θέσεις μάχης.

ο Λοχίας Στεφάνου προχωρεί.

Ο Λοχαγός διατάζει και πάλι:

- Στεφάνου, πρέπει να γίνει αιφνιδιαστική επίθεση στα άλλα φυλάκια. Στο καθένα υπάρχουν τουλάχιστο πέντε άνδρες.

Οι άνδρες ετοιμάζονται και εξορμούν εναντίον των φυλακίων. Οι Τούρκοι εγκταλείπουν τις θέσεις τους και τρέχουν για να κρυφθούν ή υψώνουν τα χέρια.

Ολα έχουν επιτύχει τώρα γιατί από την άλλη πλευρά και ο Λοχαγός Παναγιώτης Καραχιάλιος έχει καταλάβει το άλλο μέρος το υψώματος. Οι Λοκατζήδες πανηγυρίζουν.

Και ενώ όλα φαίνονται τόσο χαρούμενα και ο κάθε Λοκατζής αφηγείται ότι έχει κάμει κατά την επίθεση λίγα λεπτά προηγουημένως, μια ριπή τους κάνει να σταματήσουν. Ο ένας κοιτάζει τον άλλο. Τρεις Τούρκοι σε ένα απομακρυσμένο φυλάκιο έχουν κρυφθεί χωρίς να τους αντιληφθεί κανένας. Ενας από αυτούς πατά τη σκανδάλη του αυτομάτου του και σκοτώνεται ο Λοχατζής Χριστόφορος Χριστοφόρου.

Οι Τούρκοι συνεχίζουν να βάλλουν. Τους αντιλαμβάνεται ο Λοκατζής Α. Πίττας, που πλησιάζει με μια χειροβομβίδα...

Το ύψωμα τώρα ελέγχεται πλήρως από τους Λοκατζήδες.

Από την άλλη πλευρά του υψώματος οι Λοκατζήδες βλέπουν τους συναδέλφους τους της 33ης να προχωρούν προς τον Αγιο Ιλαρίωνα.

Και αυτή η Μοίρα έκαμε καλή δουλειά. Οι άνδρες της κατορθώνουν να εξουδετερώσουν ένα προς ένα όλα τα φυλάκια του υψώματος "Γκαμήλα". Ο κλοιός στενεύει γύρω από τον Αγιο Ιλαρίωνα. Παραμένει το τελικό άλμα και όλες οι προσπάθειες θα στεφθούν με πλήρη επιτυχία. Ολα δούλεψαν ως ένα καλουκουρδισμένο ρολόϊ. Και οι Λοκατζήδες τιμούν τη φήμη τους.

Ενώ όλοι ξεκουράζονται και άλλοι καπνίζουν ένα τσιγάρο ύστερα από τη ολονύκτια επιχείρηση από την "Ασπρη Μούττη", φαίνεται μια φωτοβολίδα. Οι Λοκατζήδες της 32ης Μοίρας που διενεργούν εκεί παράλληλη με αυτούς επίθεση ζητούν ενισχύσεις.

Ο Λοχαγός Γλεντζές μαζί με τον Ανθυπολοχαγό Συμεών Νησιώτη, τον Λοχία Στεφάνου και μερικούς άλλους άνδρες προχωρούν για να τους δώσουν βοήθεια.

Σε λίγο αναγκάζονται να πάρουν θέσεις μάχης. Ο Λοχαγός φαίνεται ανήσυχος. Ο Λοχίας Στεφάνου που είναι μόνος σε μια καλή θέση, ακούει ξαφνικά θόρυβο από κλαδιά δένδρων που σπάζουν. Πυροβολά χωρίς δεύτερη σκέψη. Κάποτε ακούει τις φωνές κάποιου που δέχεται τις σφαίρες του αυτομάτου του. Αντιλαμβάνεται ότι οι Τούρκοι διενεργούν αντεπίθεση. Ακολουθεί κόλαση.

Σε μια στιγμή ο Λοχαγός Γλεντζές φωνάζει στον Στεφάνου:

- Στεφάνου, είσαι καλά;

- Ναι

Ενώ όμως η μάχη εξελίσσεται καλά οι σφαίρες λιγοστεύουν.

Το ίδιο πρόβλημα έχει και ο Λοχαγός. Ο Στεφάνου ρίχνει σε μια στιγμή τη χειροβομβίδα του. Είναι τόσο κοντά του οι Τούρκοι. Το ίδιο κάνει και ο Λοχαγός. Οι Τούρκοι είναι αρκετοί. Πλησιάζουν συνεχώς προς αυτούς.

Ο Στεφάνου ακούει την ανάσα τους. Ανησυχεί για τον ίδιο όσο και για τους άλλους. Τα πυρομαχικά είναι περιορισμένα. Του μένει η τελευταία γεμιστήρα και μια χειροβομβίδα. Πατά τη σκανδάλη ενώ ακούει τον λοχαγό να διατάσσει:

- Να προχωρήσουμε όλοι στο κεντρικό σημείο του υψώματος και να κρατήσουμε άμυνα.

Πετάγεται από τη θεση του και ακολουθεί τον Λοχαγό. Παίρνουν θέσεις αλλού. Τελικά οι Λοκατζήδες αποκρούουν την αντεπίθεση των Τούρκων που αναγκάζονται να οπισθοχωρήσουν.

Στο τέλος όμως κάτι δεν πάει καλά. Το βράδυ κυλά με ένταση και το πρωί εμφανίζονται τα τουρκικά αεροπλάνα. Οι Τούρκοι από τον Αγιο Ιλαρίωνα βάλλουν εναντίον τους με καταιγιστικά πυρά με όλα τα μέσα που διαθέτουν. Αυτοί έχουν πολύ λίγα πυρομαχικά. Και ενισχύσεις δεν καταφθάνουν. Ετσι διατάζεται οπισθοχώρηση.

Η αποστολή των Λοκατζήδων είναι να καταλαμβάνουν ένα ύψωμα, να δημιουργούν αμέσως σ' αυτό θέσεις, τις οποίες επανδρώνουν οι δυνάμεις πεζικού που ακολουθούν. Αυτοί είτε προχωρούν σε νέες κατακτήσεις, είτε επιστρέφουν πίσω για ξεκούραση για μιια νέα επιχείρηση.

Οι σφαίρες των Λοκατζήδων τώρα έχουν λιγοστεύσει πολύ. Και αναγκάζονται να κάμουν οικονομία στα πυρομαχικά καθώς οπισθοχωρούν στο σημείο απ' όπου ξεκίνησαν την προηγουμένη το βράδυ.

Το ίδιο κάμνει και η άλλη Μοίρα, στην οποία βρίσκεται ο Νεοπτόλεμος Κότσαπας, από την Λάπηθο. Ο Κότσαπας έχει μετατρέψει το αυτοκίνητο του και τώρα πυροβολά μια, μια τις σφαίρες, με την ελπίδα ότι θα τον αρκέσουν μέχρι να απομακρυνθεί από το ύψωμα τον κίνδυννο. Τόσος κόπος πήγε χαμένος σκέφτεται.

Ο Σάββας Γιαπούνας, ένας Λοκατζής της 33ης μονολογεί:

- Μας είχαν υποσχεθεί και του πουλιού το γάλα ότι θα μας έστελλαν και τώρα υποχωρούμε άτακτα χωρίς πυρομαχικά και βοήθεια.

Ετσι προ του κινδύνου να συλληφθούν αιχμάλωτοι οι Λοκτζήδες, αναδιπλώνονται απογοητευμένοι και καταδιωκόμενοι από τους Τούρκους στο ύψωμα της "Αετοφωλιάς".

Αργά το βράδυ οι άνδρες του υψώματος Αετοφωλιά, στο οποίο βρίσκεται ο Πανίκος Πέτσας από τη Λύση αντιλαβάνονται κάποιον να κινείται προς το φυλάκιο τους. Ο σκοπός οπλίζει και ενώ ετοιμάζεται να πατήσει τη σκανδάλη ακούει κάποιον να του φωνάζει στα ελληνικά:

- Εγώ είμαι ρε παιδί μου, ο Καραχάλιος...

Τον αφήνουνν να πλησιάσει. Ο λοχαγός ηγείτο ενός Λόχου κατά την επίθεση στο Κοτσιάκιαγια. Η έκπληξη των στρατιωτών, όμως είναι μεγάλη. Ο Λοχαγος φορά τη στολή Τούρκου αξιωματικού. Ηταν από τους τελευταίους που έφυγαν από το ύψωμα.