15.7.1974: Ο Ιωάννης (Ζιαν) Δημητριάδης κάνει την πρώτη κλήση για μεταφορά της πρώτης τραυματία της τουρκικής εισβολής στο Νοσοκομείο της Κερύνειας, το οποίο σε λίγο εκκενώνεται και μεταφέρεται στο Μπέλλα Παϊς.

S-2165

15.7.1974: Ο ΙΩΑΝΝΗΣ (ΖΙΑΝ) ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΚΑΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΜΑΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΣΕ ΛΙΓΟ ΕΚΚΕΝΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΜΕΤAΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΜΠΕΛΛΑ ΠΑΙΣ

Ο Ιωάννης (Ζιαν) Δημητριάδης, πρώην διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας ζούσε με τη αφυπηρέτηση του στην Κερύνεια. Εκεί τον βρήκε η τουρκική εισβολή και περιέγραψε τις εμπειρίες του σε ένα ημερολόγιο που δημοσίευσε στην εφημερίδα Ο ΑΓΩΝ στις 4.8.1977.

Εγραψε περιγράφοντας τα όσα ανέφερε σε τρίτο πρόσωπο:

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ, 19 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974: Ο Ιωάννης (Ζιαν) Δημητριάδης, συνταξιούχος και πρώην διευθυντής της Οθωμανικής (Γκρίντλεϊς) της Κερύνειας πηγαίνει όπως έκαμνε κάθε απόγευμα στο καφενείο για λίγη κουβέντα με τους ξένους φίλους του και την υπόλοιπη παρέα του.

Ο κύριος Δημητριάδης γνωρίζει καλά την κατάσταση στην Κύπρο και το γεγονός ότι γνωρίζει ξένες γλώσσες τον βοηθά αφάνταστα να εξηγεί στους ξένους τουρίστες και γνωστούς του με την κάθε λεπτομέρεια την κατάσταση που επικρατεί στο νησί.

Η ζωή κυλά ήσυχα. Οι λίγες συγκρούσεις από το πραξικόπημα στην πόλη της Κερύνειας έχουν κοπάσει. Στο δρόμο κυκλοφορούν ακόμη οι ένοπλοι με τα τανκς και τα άλλα φορτηγά, αλλά γενικά η Κερύνεια έχει ηρεμήσει.

Με τον καφέ και την κουβέντα η ώρα περνά. Τα νέα από το κυπριακό ραδιόφωνο καθησυχάζουν τον κόσμο ότι δεν συμβαίνει τίποτε, ενώ αντίθετα οι πληροφορίες των ξένων ραδιοσταθμών είναι πολύ ανησυχητικές. Τα τουρκικά πλοία έχουν ήδη αναχωρήσει από τα λιμάνια της Τουρκίας για άγνωστη κατεύθυνση.

Η κουβέντα συνεχίζεται για ώρες. Γύρω στις 12 τα μεσάνυκτα ο κ. Δημητριάδης πηγαίνει σπίτι του για ύπνο.

Μένει στην πολυκατοικία "Λάμπουσα", του Μιχαλάκη Φιερού, κοντά στο στρατόπεδο της Γλυκιώτισσας. Στην πολυκατοικία είναι ο μόνος κύπριος. Οι άλλοι είναι ξένοι που παραθερίζουν ή που έχουν διαθέσει τις λίγες οικονομίες τους για να εξασφαλίσουν μια άνετη και ήσυχη ζωή στην Κερύνεια μακρυά από τις πολύβουες πόλεις της Αγγλίας. Είναι όλοι άνθρωποι που γνωρίζουν τις ομορφιές του νησιού.

Μπαίνει στο διαμέρισμα του και ανοίγει τα τζάμια της μπαλκονόπορτας ενώ κατεβάσει τα βενίσιαν μπλάιντς, έτσι που όταν το πρωί θα γεννηθεί ο ήλιος να μη αναγκασθεί να ξυπνήσει τόσο πρωί.

Στο διπλανό κρεβάτι βρίσκεται η σύζυγος του Ολγα Δημητριάδη, μέλος του Συμβουλίου επισκεπτριών του Νοσοκομείου της Κερύνειας. Την καληνυκτίζει και ξαπλώνει για να κοιμηθεί. Ακόμα μια δύσκολη μέρα έχει περάσει. Δεν περνούν τόσο εύκολα οι μέρες ενός συνταξιούχου.

Από μακριά ακούγονται οι ήχοι κάποιου παραλιακού κέντρου. Και καθώς το δροσερό αεράκι φυσά, ο κ. Δημητριάδης μένει ακόμα για λίγο ξύπνιος. Σε λίγο όμως βυθίζεται στον ύπνο. Το ίδιο και όλη η παραλία της Κερύνειας.

Ομως η κρίση σιγοβράζει. Και ασφαλώς δεν το γνωρίζουν όλοι οι κάτοικοι της Κερύνειας και οι τουρίστες που κοιμούνται αμέριμνοι. Στις ακτές της Κερύνειας εντοπίζονται παράξενες κινήσεις και μικρά φωτάκια στο βάθος της θάλασσας.Είναι τα τουρκικά πλοία που κατευθύνονται ολοταχώς προς την Κύπρο για να αρχίσουν την εισβολή...

Δεν είχε καλά, καλά φέξει όταν ο κ. Δημητριάδης μέσα στον ύπνο του ακούει ένα παράξενο θόρυβο. Υπολογίζει ότι ο θόρυβος προέρχεται από την περιοχή του στρατοπέδου της Γλυκιώτισσας. Μέχρι να συνέλθει όμως ακούει μια τρομερή έκρηξη.

Αγουροξυπνημένος πετάγεται από το κρεβάτι, αλλά ταυτόχρονα με την έκρηξη ακούει τα τζάμια των παραθύρων και της μπαλκονόπορτας του σπιτιού του να σωριάζονται και να γίνονται θρύψαλα. Ανήσυχος στρέφει το κεφάλι του προς την πλευρά της γυναίκας του. Εχει κι' αυτή σηκωθεί και προσπαθείνα φορέσει τις παντούφλες της για να βγει έξω μπαλκόνι για να δει τι γίνεται.

Τρέχει προς την μπαλοκονόπορτα προσπαθώντας με τα παπούτσια του να δημιουργήσει ένα μικρό διάδρομο από τα σπασμένα τζάμια, για να μπορέσει να περάσει. Ηδη από το ανοικτό παράθυρο έχουν μπει σκόνες από τη έκρηξη. Η εισβολή έχει αρχίσει. Ολοι το αντιλαμβάνονται, αλλά είναι πλέον αργά. Στο νου του όμως περνά η σκέψη ότι δυνατόν να πρόκειται για κάτι παρόμοιο που έγινε το 1964 κατά την κρίση της Κοφίνου και της Μανσούρας, δηλαδή βομβαρδισμοί με αεροπλάνα μόνο. Δεν μπορούν να συλλάβουν την έκταση της τραγωδίας που θα ακολουθήσει.

Η Ολγα Δημητριαδου τρέχει προς την είσοδο της πολυκατοικίας όπου ακούγονται φωνές. Ανοίγει την πόρτα και βλέπει ένα ξένο συγκάτοικο της να τρέχει προς το υπόγειο. Είναι αιματωμένος και υπολογίζει ότι έχει τραυματισθεί από θρύψαλα γιαλιού. Το τραύμα του είναι πολύ μικρό, αλλά χρειάζεται περίθαλψη. Και όπως η Ολγα Δημητριάδου γνωρίζει από πρώτες βοήθειες, τρέχει στο πρόχειρο φαρμακείο της που διαθέτει στο σπίτι της, παίρνει μερικά φάρμακα και σπεύδει στο υπόγειο να περιποιηθεί τις πληγές του τραυματία.

Ο άντρας της Ζιαν Δημητριάδης μένει για λίγο ακόμη στο σπίτι. Κατευθύνεται στην κουζίνα για να ξεπλυθεί. Μένει εκεί για λίγο περιμένοντας τη γυναίκα του. Ενώ βρίσκονται στο σπίτι ακούει μια δεύτερη τρομερή έκρηξη πολύ κοντά στο σπίτι του, αλλά και πάλι δεν δίδει τόση μεγάλη σημασία. Η ώρα κυλά όμως ανήσυχα γιατί η σύζυγος του δεν φαίνεται.

Ξαφνικά κτυπά το θυροτηλέφωνο. Τρέχει να δει τι συμβαίνει. Στην άλλη άκρη βρίσκεται η γαλλίδα συγκάτοικος του Μαντάμ Νικόλ.

- Κύριε Δημητριαδη, σας ζητά η γυναίκα σας.

- Πού είναι;

- Στο υπόγειο.

Ο Ζιαν Δημητριαδης τρέχει στο υπόγειο και την βρίσκει πληγωμένη.

Αίμα τρέχει από το κεφάλι της ενώ έχει ένα πιο σοβαρό τραύμα στο χέρι. Ολα της τα ρούχα είναι αιματωμένα. Καθώς την βλέπει αρχίζει του φωνάζει κάπως ανήσυχα.

- Κινδυνεύω.

Προσπαθεί να τη καθησυχάσει:

- Δεν είναι τίποτα, μην ανησυχείς.

Η Ολγα Δημητριάδου είναι ξαπλωμένη πάνω στο δάπεδο. Δίπλα τους μένει μια άλλη κυρία η οποία έχει ξαπλώσει, δίπλα στη σύζυγο του, που χρησιμοποιεί τα πόδια της για μαξιλάρι.

- Δεν εναι τίποτα, μην ανησυχείς επαναλαμβάνει ο κ. Δημητριάδης στη σύζυγο του, θα ειδοποιήσω αμέσως το γιατρό.

Πραγματικά ο Ζιαν Δημητριαδης αναβαίνει στο διαμέρισμα του. Σχηματίζει αμέσως τον αριθμό 999 και ζητά να σταλεί κάποιο νοσοκομειακό όχημα για να μεταφέρει την τραυματισμένη στο νοσοκομείο.

- Φέρτε την με το αυτοκίνητο σας στο Νοσοκομείο, του λένε.

- Δεν έχω δικό μου αυτοκίνητο.

- Κάντε επίταξη ένα οποιοδήποτε αυτοκίνητο βρείτε στο δρόμο και θα σας μεταφέρει στο Νοσοκομείο, του απαντούν, προφανώς οι στρατιωτικοί που ελέγχουν το νοσοκομείο από το πραξικόπημα.

Ο Ζιαν Δημητριδης παίρνει στη συνέχεια κατ' ευθείαν το Νοσοκομείο. Αναφέρει το όνομά του και τη διεύθυνση του. Τους λέγει ότι η σύζυγος του έχει τραυματισθεί.

Τώρα η παράκληση του εισακούεται και σε λίγο φθάνει η "άμπουλανς". Πρόκειται για την πρώτη κλήση για μεταφορά της πρώτης τραυματία της εισβολής.

Η "αμπουλανς" δυσκολεύεται να κινηθεί ενώ φθάνει κοντά στο διαμέρισα του Ζιαν Δημητριαδη, γιατί ο δρόμος έχει ήδη ανασκαφθεί από τις εκρήξεις και δημιουργήθηκαν σ' αυτόν μεγάλοι λάκκοι.

Ο Ζιαν Δημητριάδης δεν συνοδεύει τη σύζυγό του. Μένει στο διαμέρισμα και προσπαθεί να ετοιμάσει καφέ για να πάρει στους ξένους που βρίσκονται στο υπόγειο πανικοβλημένοι. Λίγος καφές θα τους κάνει καλό, σκέφτηκε.

Γύρω στις 9 το πρωί σηκώνει το τηλέφωνο και προσπαθεί να τηλεφωνήσει στο νοσοκομείο για να μάθει νέα της συζύγου του. Νομίζει ότι πρόκειται για κανονική μέρα και στην άλλη άκρη θα βρίσκεται κάποια τηλεφωνήτρια για να του απαντήσει. Ομως καμμιά απάντηση. Αφήνει το τηλέφωνο να κτυπά για αρκετή ώρα. Κανένας όμως δεν απαντά. Παραξενεύεται. Προσπαθεί και ξαναπροσπαθεί και τελικά κάποιος σηκώνει το τηλέφωνο γύρω στις 12 το μεσημέρι περίπου. Δεν ξέρει τι να υποθέσει.

Δεν υπάρχει κανένας εδώ κύριε Δημητριάδη, του λέγει από την άλλη άκρη του τηλεφώνου μια κοπέλα. Εγώ βρίσκομαι εδώ εντελώς τυχαία. Ηρθα εδώ στο Νοσοκομείο για να πάρω μερικές γάζες και φάρμακα για τις ανάγκες των τραυματιών. Το νοσοκομείο έχει μεταφερθεί στο Μπέλλα Παϊς.

- Η γυναίκα μου είναι εκεί;

- Δεν ξέρω. Είχαμε όμως μαζί μας μερικούς τραυματίες και μεταφέρθηκαν στο πρόχειρο Νοσοκομείο του Μπέλλα Παϊς.

- Μα έχετε νοσοκομείο στο Μπέλλα Παϊς, ρωτά παρεξενεμένος ο Ζιαν Δημητριάδης.

- Ναι, έχουμε μετατρέψει μερικές κάμαρες σε Νοσοκομείο γιατί εδώ κινδυνεύουμε.

Η κοπέλα δεν μπορεί να δώσει στον Ζιαν Δημητριάδη περισσότερες πληροφορίες. Εξ άλλου βιάζεται να μεταβεί στους τραυματίες στο Μπέλλα Παϊς.

Ο Ζιάν Δημητριάδης παραμένει καθηλωμένος στη θέση του. Δεν γνωρίζει τι να υποθέσει. Δεν έχει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση στην πόλη και αλλού. Και περιμένει να δει πως θα εξελιχθεί η κατάσταση. Και εκεί παίρνει διάφορα τηλεφωνήματα από άγνωστους του από την υπόλοιπη Κύπρο που ζητούν πληροφορίες για το τι γίνεται στην περιοχή της Κερύνειας.

Γύρω στο απόγευμα παίρνει ένα τηλεφώνημα που τον κάνει να ησυχάσει για λίγο. Του τηλεφωνά ο γνωστός του καταστηματάρχης από την Κερύνεια Γιαννάκης Παπαηρακλέους. Του αναφέρει ότι η σύζυγος του βρίσκεται πραγματικά στο νοσοκομείο του Μπέλλα Παϊς και ότι είναι καλά.

- Υπάρχουν άλλοι εκατό τραυματίες στο Νοσοκομείο, του λέγει ο Παπαηρακλέους.

Κάποτε βραδυάζει. Οι εκρήξεις γύρω συγκλονίζουν όμως την περιοχή. Σε λίγο όμως βγαίνει στην μπαλκονόπορτα καθώς ηρεμίζει κάπως η κατάσταση. Ο Πενταδάκτυλος φλέγεται. Μεγάλες πυρκαγιές σαρώνουν την περιοχή και ο ζεστός αέρας που φυσά από το βουνό είναι ανυπόφορος. Το ηλεκτρικό ρέυμα έχει αποκοπεί και βρίσκεται μέσα στο διαμέρισμα χωρίς φως. Βρίσκει μια μικρή λάμπα πετρελαίου και την ανάβει. Την τοποθετεί σε μια γωνιά για να μη φαίνεται το φως απ' έξω.

Αν οι τούρκοι έχουν προελάσει προς την περιοχή το φως θα τους τραβήξει την προσοχή, σκέφτεται.

Ολο το βράδυ το περνά μέσα σε ένταση. Δεν μπορεί να κοιμηθεί και την επομένη το πρωί ξυπνά από ένα τηλεφώνημα κάποιου γνωστού του αστυνομικού που του αναφέρει ότι είδε τη σύζυγο του και ότι είναι καλά.

Τότε ο Ζιαν Δημητριάδης αποφασίζει να κινηθεί προς το Μπέλλα Παϊς για να βρει τη γυναίκα του. Δεν γνωρίζει όμως αν η κατάσταση στην Κερύνεια είναι ήρεμη.

Τηλεφωνά πρώτα στον φούρνο του Τσουλούπα στην Πάνω Κερύνεια.

- Απόλυτη ησυχία κύριε Δημητριάδη. Τίποτε δεν έχει του αναφέρουν όταν τους ρωτά.

Τα ίδια του λένε και από το καφενείο του Αλέξη στην Κάτω Κερύνεια.

Ησυχος πια ότι όλα είναι ήρεμα στην πόλη ο Ζιαν Δημητριάδης βγαίνει στο δρόμο και κατευθύνεται προς την περιοχή του στρατοπέδου. Ενας φίλος του αστυνομικός με τον οποίο είχε επικοινωνήσει του είχε αναφέρει ότι θα μπορούσε να ζητήσει τη βοήθεια της Εθνικής Φρουράς για να τον μεταφέρει όπου ήθελε.

Εκείνη τη στιγμή περνούσε ένα αυτοκίνητο στο οποίο βρισκόταν ο γνωστός του συνταξιούχος Δάσκαλος Κώστας Μυριάνθης. Τον παίρνουν μαζί τους μέχρι του Σκανναβή. Τον αφήνουν εκεί και αυτοί συνεχίζουν την πορεία τους. (Είναι η τελευταία φορά που βλέπει τον φίλο του δάσκαλο. Σε λίγες μέρες όταν θα προελάσουν τα στρατεύματα στην Κερύνεια θα βρει τραγικό θάνατο).

Στο Μπέλλα Παϊς βλέπει κάτι που τον εκπλήσσει. Τα σπίτια του χωριού είναι ανοικτά και στο κάθε ένα υπάρχουν δεκάδες άνθρωποι, ξαπλωμένοι μέσα στις αυλές και σε κάθε μέρος όπου υπάρχει σκιά.

Στις πόρτες βρίσκονται οι ιδιοκτήτες που φωνάζουν σε όποιον περνά από το δρόμο:

- Κοπιάστε να ξεκουραστείτε. Αν δεν έχετε μέρος να μείνετε μπορούμε να σας βολέψουμε για λίγες μέρες.

Η φιλοξενία των κατοίκων και η προθυμία τους να βοηθήσουν τον κόσμο υπερβαίνει το κάθε τι που περίμενε κάποιος.

Από αυτή τη στιγμή ο Ζιαν Δημητριάδης αρχίζει προσπάθειες για να μεταφέρει τη σύζυγο του στη Λευκωσία. Τελικά την Τετάρτη το μεσημέρι, δηλαδή δυο μέρες μετά που οι τούρκοι κατέλαβαν την Κερύνεια, ο Ζιαν Δημητριάδης με τη σύζυγο του και δυο γιατρούς μεταξύ των οποίων και ο Κόκος Τσαγγαρίδης από την Κερύνεια, ανεβαίνουν στο αυτοκίνητο του Νίκου Κολή που τους μεταφέρει μέσα από στενούς και αδιάβατους δρόμους στην Κυθραία και από εκεί στη Λευκωσία. Μια δύσκολη περιπέτεια έχει λήξει.

Μαζί του ο Ζιαν Δημητριάδης έχει πάρει την ταυτότητα του και μια κάρτα στην οποία είναι γραμμένη η διεύθυνση του σπιτιού του.

Τα άλλα προσωπικά του αντικείμενα αξίας χιλιάδων λιρών, για τα οποία τόσο μόχθησε, έμειναν στο σπίτι του στην οδό Εμμανουήλ Ξάνθου, αρ. Β1.

Αργότερα ένας ξένος συγκάτοικος του στον οποίο επετράπη να μεταβεί στο διαμέρισμα του βρήκε μέσα από τις στοίβες των ανανακατεμένων πραγμάτων μερικά προσωπικά του αντικείμενα ως και τα προσωπικά του άλμπουμ και του τα έφερε σαν ανάμνηση, στην προσφυγιά.