20.7.1974: Μετά την έναρξη της τουρκικής εισβολής καμμιά χώρα στον ΟΗΕ δεν παρουσιάζεται πρόθυμη να καταδικάσει την τουρκική ενέργεια. Το Συμβούλιο Ασφαλείας εγκρίνει το ψήφισμα 353

S-2130

20.7.1974: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΚΑΜΜΙΑ ΧΩΡΑ ΣΤΟΝ ΟΗΕ ΔΕΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΘΥΜΗ ΝΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΕΙ ΤΗΗ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ. ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΓΚΡΙΝΕΙ ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ 353 ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΖΗΤΕΙΤΑΙ Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ.

Μέχρι την έναρξη της εισβολής η ατμόσφαρα στα Ηνωμένα Εθνη, όπου βρισκόταν ο Πρόεδρος Μακάριος άλλαξε. Δεν είχε ακόμα προλάβει το ΣυμβούλΙο Ασφαλείας να εγκρίνει το καταδικαστικό ψήφισμα τυυ εναντίον της ελληνικής χούντας για το πραξικόπημα στην Κύπρο σαν άρχσε η εισβολή στο νησί.

Ετσι ο Πρόεδρος Μακάριος ζήτησε νέα σύγκληση του Συμβουλίου για να συζητήσει τη νέα εξέλιξη ή τη νέα εισβολή στην Κύπρο από την άλλη εγγυήτρια δύναμη αυτή τη φορά. Τα πράγματα όμως τώρα ήταν πολύ διαφορετικά. Ενώ στην πρώτη περίπτωση όλοι σχεδόν ομόφωνα ήταν εναντίον της ελληνικής χούντας, τώρα όλοι ήταν απρόθυμοι να καταδικάσουν την Τουρκία, η οποία παρουσιαζόταν ως η χώρα που επενέβη όχι για να κάμει πόλεμο αλλά για να διασώσει την συνταγματική τάξη και να δώσει προστασία στους τουρκοκύπριους που παρουσιάζονταν να κινδυνεύουν από το πραξικόπημα.

Ακόμα και ο Πρόεδρος Μακάριος εξεπλάγη από τη στάση αυτή των αντιπροσώπων στον ΟΗΕ κατά τη συζήτηση που ακολούθησε. Οπως είπε αργότερα:

"Εκείνο που με κατέπληξεν όμως εις το Συμβούλιον Ασφαλείας ήτο η ατμόσφαιρα που υπήρχε. Οι εκπρόσωποι δεν ήσαν πρόθυμοι να ομιλήσουν υπέρ εμού και να καταδικάσουν την τουρκκήν εισβολήν. Η εξήγησις ήτο απλουστάτη. Είχανε απατηθεί από τους τούρκους. Πολλά κράτη είχαν ειδοποιηθεί περί των προθέσεων της Τουρκίας και τα περισσότερα έδωσαν τη συγκατάθεση των. Διότι είχαν εξοργισθή από το πραξικόπημα. Και ηύχοντο να ευρεθή η δύναμις η οποία θα εδρούσε. Ο τούρκος αντιπρόσωπος ωμίλησε με πολλήν μετριοπάθειαν και δεξιοτεχνίαν. Μετεχειρίσθη αρκετά λογικά επιχειρήματα. Διατί μας κατηγορείτε διά την εισβολήν, είπε. Δεν ζητούμεν τίποτα από την Κύπρον. Απλώς επιθυμούμεν να αποτρέψουμε την τυχόν πρόθεσιν των πραξικοπηματιών να κηρύξουν την Ενωσιν ή να επιτεθούν κατά των Κυπρίων. Δεν επιδιώκουμεν τίποτε άλλο παρά την αποκατάστασιν της συνταγματικής τάξεως. Οι άλλοι αντιπρόσωποι εδυσκολεύοντο να αντιτάξουν επιχειρήματα εις αυτήν την λογικήν. Ακόμη και η Γιουγκοσλαβία της είδε με συμπάθειαν, διότι και αυτή εξηπατήθη".

Νωρίς το πρωί της 20ης Ιουίου 1974 το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε τελικά ένα ψήφισμα με το οποίο ζητούσε κατάπαυση του πυρός και αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από την Κύπρο.

Επίσης ζητούσε άμεσο τερματισμό κάθε ξένης στρατιωτικής επέμβασης και έναρξη συνομιλιών των τριών εγγυητριών δυνάμεων για την αποκατάσταση της ειρήνης και της συταγματικής κυβέρνησης στην Κύπρο.

Ονομαστικά το ψήφισμα ζητούσε μόνο την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων που είχε ζητήσει ο Πρόεδρος Μακάριος δηλαδή των Ελλήνων αξιωματικών. Για τα άλλα στρατεύματα γινόταν γενική αναφορά αλλά το ψήφισμα κρίθηκε πολύ ικανοποιητικό και αποτέλεσε τη βάση των μετέπειτα προσφυγών της Κύπρου, αξίωνε τερματισμό της ξένης επέμβασης και αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από τη νήσο.

Το ψήφισμα, γνωστό σαν ψήφισμα 353, έχει ως εξής:

Το Συμβούλιο Ασφαλείας,

αφού έλαβε υπ' όψη την έκθεση του Γενικού Γραμματέα κατά την 1779η σύνοδο της, σχετικά με την πρόσφατη εξέλιξη στην Κύπρο,

αφού άκουσε τις δηλώσεις του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις δηλώσεις των αντιπροσώπων της Κύπρου, της Τουρκίας, της Ελλάδος και άλλων κρατών μελών,

αφού έλαβε υπ' όψη κατά την παρούσα σύνοδο τις περαιτέρω εξελίξεις στη νόσο,

εκφράζοντας βαθειά λύπη για την έκρηξη βίας και τη συνεχιζόμενη αιματοχυσία,

ανησυχώντας σοβαρά για την κατάσταση που οδήγησε σε σηματική απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και η οποία δημιούργησε μια πολύ εκρηκτική κατάσταση σε ολόκληρη την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου,

ανησυχώντας επίσης για την ανάγκη αποκατάστασης της συνταγματικής δομής της δημοκρατίας της Κύπρου που εγκαθιδρύθηκε και διασφαλίστηκε από διεθνέίς συμφωνίες,

υπενθυμίζοντας την απόφαση του Συμβουλίου 186 (1964) της 4ης Μαρτίου και τις συναφείς αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που ακολούθησαν,

συναισθανόμενο την πρωταρχική του ευθύνη για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας σύμφωνα με το άρθρο 24 του χάρτη του ΟΗΕ,

ΠΡΩΤΟ: Καλεί όλα τα μέλη να σεβαστούν την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου.

ΔΕΥΤΕΡΟ: Καλεί όλα τα μέρη στη παρούσα διαμάχη σαν πρώτο βήμα, να σταματήσουν εντελώς το πυρ και ζητεί από όλα τα κράτη να ασκήσουν τη μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση και να απόσχουν από κάθε πράξη που θα μπορούσε να επιδεινώσει περισσότερο την κατάσταση.

ΤΡΙΤΟ: Ζητεί τον άμεσο τερματισμό κάθε ξένης στρατιωτικής επέμβασης στην Δημοκρατία της Κύπρου, που έρχεται σε αντίθεση με την παράγραφο 2.

ΤΕΤΑΡΤΟ: Ζητεί την αποχώρηση χωρίς καθυστέρηση από τη Δημοκρατία της Κύπρου του ξένου στρατιωτικού προσωπικού που δεν βρίσκεται εκεί κατ' εξουσιοδότηση διεθνών συμφωνιών, περιλαμβανομένων και εκείνων των οποίων την αποχώηρηση ζήτησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κύπρου Αρχιεπισκόπος Μακάριος στην επιστολή του της 2ας Ιουλίου 1974.

ΠΕΜΠΤΟ: Καλεί την Ελλάδα, Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρεττνανίας και Βορείου Ιρλανδίας να αρχίσουν χωρίς καθυστέρηση διαπραγματεύσεις για την αποκατάσταση της ειρήνης στην περιοχή και της συνταγματικής κυβέρνησης στην Κύπρο, τηρώντας ενήμερο το Γενικό Γραμμαέα.

ΕΚΤΟ: Καλεί όλα τα μέρη να συνεργαστούν πλήρως με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ ώστε να μπορέσει να εκπληρώσει την αποστολή της.

ΕΒΔΟΜΟ: Αποφασίζει να διατηρήσει την κατάσταση κάτω από συνεχή παρακολούθηση και ζητεί από το Γενικό Γραμματέα να αναφέρει τα ενδεδειγμένα μέτρα για την υιοθέτηση περαιτέρω ενεργειών προς διασφάλιση της αποκατάστασης το συντομότερο δυνατό, ειρηνικών συνθηκών.

Στη συνέχεια οι διάφοροι αντιπρόσωποι διαιολόγησαν την ψήφο τους. Ο Κωνσταντίνος Παναγιωτάκος, αντιπρόσωπος της στρατιωτικής κυβέρνησης των Αθηνών που διετήρησε το πραξικόπημα στην Κύπρο, επέκρινε την Τουρκία για την εισβολή της, αλλά δεν έχασε την ευκαιρία και πάλι να επιτεθεί εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και τον κατηγόρησε ότι με τις ευλογίες του, έπειτα από τις "προδοτικές" διαβεβαιώσεις του ότι κινδυνεύει περισσότερο από την Ελλάδα, παρά από την Αγκυρα, η τελευταία εκμεταλλευόμενη το ευνοϊκό κλίμα που δημιουργήθηκε εξαπέλυσε εισβολή εναντίον της Κύπρου.

Ο διχασμός συνεχιζόταν ενώπιον της Διεθνούς Κοινωνίας, έστω και αν οι τούρκοι μπήκαν ήδη στην Κύπρο και σάρωναν τα πάντα.

Είπε ο Παναγιωτάκος:

"Προσφωνώντας χθες το Συμβούλιο Ασφαλείας εξέφρασα στον τούρκο αντιπρόσωπο την γνώμην μου ότι οι ισχυρισμοί του για μια ούτω καλούμενη ελληνική επέμβαση έθετε σε κίνδυνο τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητος μόνο μπορεί να πηγάζει από τη φαντασία εκείνων οι οποίοι απλώς προσπαθούσαν να καλύψουν τα πραγματικά σχέδια και στόχους τους, όπως η Τουρκία. Λίγο μετά, τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν απέδειξαν πέραν κάθε αμφιβολίας την ακρίβεια αυτής της θέσης. Στην πραγματικότητα, με την ενθάρρυνση των αυξανομένων ανθελληνικών ύβρεων που βασίζονται σε λανθασμένους ισχυρισμούς ή βεβιασμένες κρίσεις, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του κ. Σκάλι (αντιπροσώπου των ΗΠΑ) και σχηματισθείσαν μόνο για σκοπούς προπαγάνδας, ως επίσης και με τς ευλογίες του Μακαρίου, έπειτα από τις προδοτικές διαβεβαίωσεις του ότι ησθάνετο περισσότερο να απειλείται από τους Ελληνες παρά από την Αγκυρα, η τελευταία εκμεταλλευομένη το ευνοϊκό κλίμα που δημιουργήθηκε, εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητος της Κύπρου".

Αφού ο Παναγιωτάκος έκαμε μια αναφορά στις επιθέσεις της Τουρκίας και στο γεγονός ότι η Τουρκία έπληξε το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ κατά τις επιθέσεις της εναντίον της Κύπρου, κατεφέρθη και πάλι εναντίον του προέδρου Μακαρίου τον οποίο επανειλημμένα και πάλι δεν αποκαλούσε με τον τίτλο του, αλλά απλώς "Μακάριο":

"Και τώρα κύριοι, για να σας αποδείξω πόσο λανθασμένες ήσαν οι διαβεβαιώσεις του Μακαρίου, θα ήθελα να σας δώσω ένα τελευταίο νέο που έφθασε σε μένα. Επειτα από την αμνηστία που παραχωρήθηκε από την Κυβέρνηση της Κύπρου στις φιλομακαριακές παραστρατιωτικές δυνάμεις αυτή τη στιγμή, όλοι οι Κύπριοι είναι ενωμένοι και με ανδρεία και με ψηλό πατριωτικό πνεύμα αγωνίζονται εναντίον των εισβολέων. Η απομόνωση του Μακαρίου φαίνεται να είναι πλήρης τουλάχιστον όσον αφορά την Κύπρο.

Ο Οσμάν Ολτσιάϊ έτριβε τα χέρια. Στην ομιλια του ο τούρκος αντιπρόσωπος δεν χρειαζόταν άλλες δικαιολογίες για να υποστηρίξει τις θέσεις της χώρας του. Στηρίκτηκε στις ομιλίες των Μακαρίου- Παναγιωτάκου που είχαν εκφωνήσει.

Η ομιλία του Ολτζάϊ που έγινε μετά την ομιλία του Παναγιωτάκου, ήταν και αυτή ένα μέρος από τις πολλές που έγιναν και έδωσαν λαβή σε όσους αναζητούσαν για να κατηγορήσουν τον πρόεδρο Μακάριο ότι με την προηγούμενη ομιλία του στον ΟΗΕ είχε δώσει όπλα στους τούρκους.

Στην αρχή της ομιλίας του ο Ολτζάι διάβασε τη δήλωση του πρωθυπουργού του Μπουλέντ Ετζεβίτ, στην οποία προέβη κατά την έναρξη της τουρκικής εισβολης για να δικαιολογήσει τη δράση εναντίον της Κύπρου και κατέληγε με την έκκληση του προς τους ελληνοκύπριους να δώσουν τα χέρια στους τουρκοκύπριους, τους οποίους χαρακτήριζε σαν αδελφόυς τους, για να δημιουργήσουν μια νέα ελεύθερη και ευτυχισμένη Κύπρο.

Πρόσθεσε:

"Θα ήθελα να προσθέσω ότι η επιχείρηση έγινε έπειτα από περισσότερα από δέκα χρονια αφόρητων συνθηκών που επιβλήθηκαν στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, συνθηκών των οποίων το επιστέγασμα ήταν η πλήρης απουσία όλης της νομιμότητας στη νήσο και εξετελέσθη με πλήρη δυνατή αυτοσυγκράτηση στις δοσμένες συνθήκες. Η λέξη "εγκλωβισμένοι" που χρησιμοποίησε πολλές φορές στην έκθεση του σ' αυτή τη σύσκεψη ο Γενικός Γραμματέας είναι μια απόδειξη της ανώμαλης κατάστασης, στην οποία οι τούρκοι ζούσαν για δέκα χρόνια σε ό,τι είναι δική τους γη, και γνωρίζω ότι ο πρεσβευτής Ρωσσίδης συμφωνεί μαζί μου σ'αυτό. Αυτοί τουλάχιστον ήλπιζαν ότι με τις ειρηνικές διαπραγματεύσεις θα

επιτυγχάνετο ένα τέλος σ' αυτή την ανώμαλη κατάσταση.

Οταν η διοίκηση του Νίκου Σαμψών ανέλαβε την εξουσία, με τη δραματική απομπομπή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και όταν κατέστη καθαρό ότι η εισβολή της Ελλάδας και η "εισβολή" δεν είναι δική μου λέξη, αλλά χρησιμοποιήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο για να χαρακτηρίσει εκείνο που έκαμε η Ελλάδα, δεν σταματούσε παρά τις διαπραγματεύσεις που έγιναν σε διαφορετικές πρωτεύουσες και σ' αυτό το Συμβούλιο, η Τουρκία χρησιμοποίησε τα νόμιμα δικαώματα της βάσει της συνθήκης Εγγυήσεως, με μόνο σκοπό την επιστροφή ολόκληρης της νήσου στο συνταγματικό νόμο και την προστασία των δικαιωμάτων της τουρκοκυπριακής κοινότητας στο πλαίσιο αυτό.

Γνωρίζω πόσο δύσκολο είναι για μικρότερα έθνη να τύχουν σεβασμού τα δικαιώματα τους και πόσο δύσκολο ήταν στην Κύπρο να τυγχάνουν σεβασμού τα νόνμιμα δικαιώματά της. Τα γεγονότα της περασμένης βδομάδος δικαιολόγησαν τους τούρκους αντιπροσώπους με όλες τις προειδοποιήσεις που έδωσαν σε αναρίθμητες περιπτώσεις σ' αυτή την αίθουσα, αναφορικά με τον αγώνα της τουρκοκυπριακής κοινότητος που εξηναγκάσθη να ζει σε ατμόσφαιρα εξαρθρωμένης συνταγματικής νομιμότητας.

Ο Ολτζάι αφού απάντησε σε σχόλια διαφόρων ομιλητών κατέληξε:

" Θα ήθελα να μιλήσω πολύ σύντομα σε όσα ο αντπρόσωπος της Ελλάδας έχει μόλις πει για τους σκοπούς της χώρας μου αναφορικά με την Κύπρο. Δεν χρειάζομαι να απαντήσω στους ισχυρισμούς αναφορικά με το ανικείμενο της τουρκικής επεμβάσεως. Αυτό έγινε σ' αυτό το Συμβούλιο από πρόσωπα, των οποίων η ουδετερότητα είναι πέραν πάσης αφιβολίας. Δεν θα προσπαθήσω να τον ακολουθήσω σε όλα τα επίθετα που διάλεξε να χρησιμοιποιήσει αναφορικά με αυτή την επιχείρηση. Μόνο θα παραπέμψω τον καθένα που ενδιαφέρεται σε ό,τι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είπε χθες, και δεν μπορεί να κατηγορηθεί για ανθελληνισμό, όταν μιλούσε για το πλαίσιο των σκέψεων της ελληνικής Κυβέρησης".

Ο Πρόεδος Μακάριος είχε πληροφορηθεί την έναρξη της τουρκικής εισβολης λίγο μετά την επιστροφή του στο ξενοδοχείο του που βρισκόταν κοντά στο Σέντραλ Παρκ, της Νέας Υόρκης μετά τη συνεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας για το πραξικόπημα.

Η πρώτη του αντίδραση ήταν η αίτηση του για άμεση σύγκληση του Συμβουλίου και πάλι και η δεύτερη ήταν να καταγγείλει αμέσως την εισβολή στους αρχηγούς των διαφόρων χωρών. Στους παραλήπτες δεν περιέβαλε μόνο τους πρωθυπουργούς της Ελλάδας και της Τουρκίας

Ανέφερε:

"Εξοχώτατε,

με μεγάλη αγωνία έρχομαι σε επαφή μαζί σας για να σας γνωρίσω ότι η Τουρκία διέπραξε μια επέμβαση, η οποία απειλεί σοβαρώς την ανεξαρτησία της πατρίδος μου. Απευθύνομαι σε σας με την ελπίδα ότι θα βοηθήσετε στην διασφάλιση της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της ακεραιότητος της Δημοκρατίας".

Ηταν η δεύτερη φορά που ο Μακάριος αναγκαζόταν να καταγγείλει ότι μια ξένη δύναμη επενέβαινε στην Κύπρο.