15.12.1974: Η αντίσταση στις αστυνομικές διευθύνσεις των πόλεων κράτησε για λίγες μόνο ώρες καθώς εκφράζονταν φόβοι για αιματοχυσία μια και ο Μακάριος είχε διαφύγει στο εξωτερικό και συνέχιζε τις προσπάθειες για επαναφορά της δημοκρατικής τάξης στο νησί.

S-2067

15.12.1974: Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΡΑΤΗΣΕ ΓΙΑ ΛΙΓΕΣ ΜΟΝΟ ΩΡΕΣ ΚΑΘΩΣ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΝ ΦΟΒΟΙ ΓΙΑ ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΙΑ ΜΙΑ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΕΙΧΕ ΔΙΑΦΥΓΕΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ

Πολίτες και Αστυνομικοί προέβαλαν αντίσταση εναντίον των πραξικοπηματιών σε διάφορες πόλεις ιδιαίτερα στη Λευκωσία και τη Λάρνακα όπου έγιναν πραγματικές συγκρούσεις.

Πολλοί αστυνομικοί σταθμοί δεν παραδόθηκαν σαν διατάχθηκαν προς τούτο από τον διορισθέντα από τους πραξικοπηματίες αρχηγό της Αστυνομίας Πέτρο Ανδρέου.

Σε ορισμένες πόλεις οι συγκρούσεις κράτησαν μέχρι το βράδυ και αφού στο μεταξύ είχε επικοινωνήσει και ο νόμιμος αρχηγός της αστυνομίας Σάββας Αντωνίου κάτω από την πίεση των πραξικοπηματιών που κατέλαβαν μάλιστα και το γραφείο του.

Ουσιαστικά κάθε αντίσταση έσβησε- για διάφορους λόγους- μερικά εικοσιτετράωρα μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος.

Οι διάφοροι αξιωματικοί της αστυνομίας στις επαρχίες αναφέρθηκαν στις ενέργειες τους στη διάρκεια του πραξικοπήματος κατά τη δίκη του ηγετικού στελέχους της ΕΟΚΑ Β Λευτέρη Παπαδόπουλου (Ιούνιος 1977).

Κατέθεσαν:

ΛΕΜΕΣΟΣ: Ο Ηλίας Κυριακίδης, υπεύθυνος του Ουλαμού Προλήψεως Εγκλημάτων Λεμεσού είπε ότι η αντίσταση κράτησε τουλάχισον για 24 περίπου ώρες:

"Με την έναρξη του πραξικοπήματος ειδοποίηθηκα και πήγα στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό. Εκεί διαπίστωσα ότι οι αστυνομικοί και οι άνδρες του Εφεδρικού είχαν εξουδετερώσει τους στρατιώτες που βρίσκονταν εκεί. Επειτα από διαβουλεύσεις με τον Αστυνομικό διευθυντή κύριο Πολυδώρου έδωσα οδηγίες να ηχήσουν οι σειρήνες των Σταθμών Αγίου Νικολάου και Αγίου Ιωάννου, ώστε να ειδοποιηθούν οι αστυνομικοί που βρίσκονταν εκτός καθήκοντος να έλθουν αμέσως στις θέσεις τους.

Δίπλα στο σταθμό σε απόσταση 200 μέτρων βρισκόταν η Τετάρτη Ανωτέρα Τακτική Στρατιωτική Διοίκηση. Ηγήθηκα επιθέσεως εναντίον της Διοίκησης όπου οι πέντε ανώτεροι αξιωματικοί από την Ελλάδα και οι είκοσι εθνοφρουροί παρεδόθησαν στους αστυνομικούς.

Στη συνέχεια έφθασαν δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς στην Τετάρτη Ανωτέρα. Ακολούθησε ανταλλαγή πυρών με τους αστυνομικούς ενώ άλλοι στρατιώτες έβαλλαν εναντίον του αστυνομικού Σταθμού.

Η Αντίσταση συνεχίστηκε μέχρι και το πρωϊ της δεκάτης έκτης Ιουλίου.

Προηγουμένως είχαμε στείλει ενισχύσεις στους σταθμούς Αγίου Ιωάννου και Αγίου Νικολάου.

Βρισκόμαστε σε επαφή με τον Λοχαγό Παστελλόπουλο που είχεν έλθει στη Λεμεσό.

Το πρωί της 15ης Ιουλίου επεκοινώνησε μαζί μου ένας ελλαδίτης Ταγματάρχης και με κάλεσε να παραδοθώ. Σαν αρνήθηκα αυτός με απείλησε ότι θα έστελλε τα άρματα και τα ΠΑΟ να μας τσακίσουν.

Αργότερα έφυγα για τη Πάφο μαζί με άλλους και κατευθύνθηκα στην Παναγιά.

ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ: Στην Αμμόχωστο ο Αστυνομικός διευθυντής Κυριάκος Φεσάς αφηγήθηκε:

"Μόλις πληροφορήθηκα ότι έγινε πραξικόπημα προσπάθησα να επικοινωνήσω με το Αρχηγείο Αστυνομίας. Η επαφή ήταν αδύνατη.

Αργότερα επικοινώνησε μαζί μου ελλαδίτης αξιωματικός και μου ζήτησε να παραδώσω το Σταθμό.

Στο μεταξύ εγώ είχα θέσει σε επιφυλακή τους άνδρες της Αστυνομίας και του Εφεδρικού και απάντησα αρνητικά.

Παράλληλα διέταξα να ανοίξουν οι αποθήκες και να διανεμηθεί οπλισμός στους νομιμόφρονες πολίτες που έτρεξαν στο σταθμό για να μας βοηθήσουν.

Αργότερα πέντε μέχρι οκτώ άρματα μάχης και άτακτοι πολίτες της ΕΟΚΑ Βήτα κύκλωσαν το σταθμό. Ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών.

Γύρω στις δέκα το πρωϊ πληροφορήθηκα ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος βρισκόταν στη ζωή. Ετσι έδωσα οδηγίες και πολυγραφήθηκε φυλλάδιο, το οποίο πληροφορούσε το λαό ότι ο Μακάριος ζούσε και τον καλούσα σε αντίσταση. Το φυλλάδιο διανεμήθηκε στην πόλη από αστυνομική περίπολο.

Στη μία μετά το μεσημέρι πήρα τηλετυπικό μήνυμα από το Αρχηγείο που με πληφορούσε ότι ο κύριος Πέτρος Ανδρέου διορίσθη νέος αρχηγός της Αστυνομίας.

Πήρα δεύτερο μήνυμα με το οποίο διατασσόμουν να προβώ σε επάνδρωση τμημάτων και τρίτο με το οποίο μου συνιστάτο να σταματήσω την αντίσταση για να αποφευχθεί αιματοχυσία.

Γύρω στις τρεις το απόγευμα, εν όψει της κατάστασης και του μεγάλου αριθμού του αντιπάλου κάλεσα όλους τους αξιωματικούς της Αστυνομικής Διεύθυνσης και τους υπεύθυνους του Εφεδρικού σε σύσκεψη για τον περαιτέρω χειρισμό της κατάστασης. Ολοι συμφώνησαν ότι έπρεπε να παραδοθούμε.

Επικοινώνησα με τον ελλαδίτη αξιωματικό και του ζήτησα να επιτραπεί να φύγουν οι πολίτες που έτρεξαν προς βοήθεια του σταθμού. Το αίτημα έγινε αποδεκτό και η παράδοση έγινε στις πέντε το απόγευμα. Τη διεύθυνση του σταθμού ανέλαβε ελλαδίτης ταγματάρχης.

ΛΑΡΝΑΚΑ: Στη Λάρνακα οι πραξικοπημαίες συνάντησαν σκληρή αντίσταση.

Ο Παύλος Στόκος, Αστυνομικός διευθυντής Λάρνακας ανέφερε:

"Με την έκρηξη του πραξικοπήματος διέταξα τον υπεύθυνο αξιωματικό κύριο Ρόπαλη Ξενοφώντα να οπλίσει τους επί καθήκοντι αστυνομικούς να πάρουν θέσεις αμύνης διότι υπήρχε πιθανότητα να κτυπήσουν οι πραξικοπηματίες από το Σταθμό.

Αργότερα πήγα κι' εγώ στο σταθμό όπου κάθε μισή ώρα έπαιρνα μηνύματα από το Εκτο Τακτικό Συγκρότημα από τους Ελληνες αξιωματικούς να παραδώσω το Σταθμό.

Εγώ απαντούσα ότι δεν μπορώ να παραδοθώ διότι έδωσα όρκο και υπηρετώ μια νόμιμη κυβέρνηση και δεν μπορούσα να παραδώσω το σταθμό.

Μαζί μου επικοινώνησε και ο Αρχηγός της Αστυνομίας Σάββας Αντωνου ενώ παράλληλα έπαιρνα τηλετυπικά μηνύματα από το Αρχηγείο της Αστυνομίας με τα οποία με εκαλούσαν να παραδοθώ.

Η αντίσταση κράτησε μέχρι τις οκτώ και δεκαπέντε το βράδυ. Οταν είδα πλέον ότι είχαν αχρηστευθεί δύο από τα μπρεν, μας είχαν σωθεί οι σφαίρες, ενώ δεν είχαμε ούτε νερό ούτε φαγητό κάλεσα τους αξιωματικούς και τους είπα: Οταν θέλετε μπορείτε να φύγετε. Εγώ θα παραδοθώ. Επικοινώνησα στη συνέχεια με τον στρατιωτικό Διοικητή του ΚΕΝ και παρεκάλεσα να μην ενοχλήσουν τους ανθρώπους που πρόβαλαν αντίσταση και ότι ανελάμβανα εγώ πλήρως την ευθύνη για ό,τι έγινε. Οταν αργότερα παραδόθηκα με μετέφεραν στις Κεντρικές Φυλακές".

ΚΕΡΥΝΕΙΑ: Ο Αστυνομικός Διευθυντής Κερύνειας Μιλτιάδης Βιολάρης ανέφερε:

"Γύρω στις 8.40 το πρωί της 15ης Ιουλίου πληροφορήθηκα για το πραξικόπημα και έθεσα σε επιφυλακή τους άνδρες της αστυνομικής διεύρυνσης Κερύνειας.

Αργότερα επεκοινώνησε μαζί μου ο κ. Πέτρος Ανδρέου, ο οποίος διορίσθη αρχηγός της Αστυνομίας και μου έδωσε οδηγίες να συνεργασθώ με την Εθνική Φρουρά. Επίσης μου στάληκε και τηλετυπικό μήνυμα από το αρχηγείο το οποίο μου ζτούσε να στείλω τα ονόματα των Υπευθύνων τμημάτων της διευθύνσεως. Εγώ σε καμμιά ενέργεια δεν προέβην.

Το απόγευμα της 15ης Ιουλίου επεκοινώνησε και πάλι ο κ. Πέτρος Ανδρέου και ο Στρατιωτικός Διοικητής της επαρχίας Κερύνειας. Αργότερα επεκοινώνησα με τον Μητροπολίτη Κερύνειας και του ανέφερα ότι είχα διαταχθεί από το Στρατιωτικό Διοικητή να του παραδώσω όλον τον οπλισμόν που βρισκόταν στη Μητρόπολη.

Στο μεταξύ άκουσα άρματα και πυροβολισμούς μέσα στην πόλη. Ειδοποίησα τους αξιωματικούς και άνδρες της Δυνάμεως στην Κερύνεια και τους ανέφερα την αξίωση του στρατιωτικού διοικητή της πόλεως για να του παραδώσουμε το σταθμό. Τότε όλοι συμφώνησαν να καταθέσουν τα όπλα και να βγουν έξω από το σταθμό.

Ενώ βγαίναμε από το σταθμό άρχισαν να βάλλουν εναντίον μας μερικά πρόσωπα που έφεραν στολή παραλλαγής.

Οι οπλοφόροι μας συνέλαβαν και μας μετέφεραν στη Λέσχη Αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς και αργότερα εμένα με 70 άλλους άνδρες στο Φρούριο της Κερύνειας.

ΠΑΦΟΣ: Ο Αστυνόμος Πάφου Χριστόδουλος Γαλάζης αφηγήθηκε:

"Γύρω στις οκτώ και σαράντα πέντε το πρωϊ της δεκάτης- πέμπτης Ιουλίου πληροφορήθηκα ότι έγινε πραξικόπημα.

Μόλις το πληροφορήθηκα άνοιξα την αποθήκη των όπλων και διένειμα τον οπλισμό στα νομιμόφρονα μέλη της δυνάμεως.

Αλλο μέτρο ήταν η απομόνωση των αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς περιλαμβανομένου και του Διοικητού της Πέμπτης Ανωτέρας και δεκαπέντε άλλων αξιωματικών.

Ετσι κατελήφθη ο οπλισμός από την Πέμπτην Ανωτέραν, το ΚΕΝ Γεροσκήπου, το 356 Τάγμα και τις Διαβιβάσεις.

Αργότερα με ειδοποίησαν από το Αρχηγείο Αστυνομίας να αλλάξω τους μη νομιμόφρονες αξιωματικούς και αστυνομικούς δηλαδή να τοποθετηθούν αξιωματικοί και άνδρες προσκείμενοι στο πραξικόπημα. Εγώ αγνόησα τη διαταγή.

Ο σταθμός παραδόθηκε τελικά στους πραξικοπηματίες μετά την απομάκρυνση του Μακαρίου".

Ετσι μια, μια όλες οι αστυνομικές διευθύνσεις έπεφταν στα χέρια των πραξικοπηματιών και κάθε αντίσταση σίγησε σιγά, σιγά.

Απολογισμός των πρώτων ημερών δεκαέξη αστυνομικοί νεκροί και δυο ειδικοί αστυφύλακες, δεκάδες τραυματίες, ένα εκατομμύριο λίρες ζημιές στην περιουσία της αστυνομίας ενώ 750 αστυνομικοί και 600 ειδικοί εκδιώχθηηκαν από τις θέσεις τους.

Αλλοι 2.000 νομιμόφρονες πολίτες συνελήφθησαν και εγκλωβίιστηκαν στις φυλακές και στα αστυνομικά κρατητήρια και όπου αλλού μπορούσαν να κρατηθούν όπου ανακρίνονταν από αδέσποτους που τώρα αναμίγνυαν τα προσωπικά τους θέματα στην προσπάθειά τους να πλήξουν τη δημοκρατία...