17.9.1973: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δίδει στη δημοσιότητα το πρωτόκολλο Τούμπα- Τσαγλαγιαγκίλ για να αποδείξει στο Στρατηγό Γρίβα ότι η Τουρκία ουδέποτε συζήτησε θέμα ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.

S-1971

17.9.1973: Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΔΙΔΕΙ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΟΥΜΠΑ-ΤΣΑΓΛΑΓΙΑΓΚΙΛ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΕ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΓΡΙΒΑ ΟΤΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΣΥΖΗΤΗΣΕ ΘΕΜΑ ΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε αμέσως στην στις κατηγορίες του Στρατηγού Γρίβα ότι δεν ήθελε την Ενωση και ότι προσπαθούσε να δημιουργήσει κυπριακή συνείδηση.

Βασικό έγγραφό του ήταν το ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ Τούμπα- Τσαγλαγιαγκίλ του 1966 και τα πρακτικά του Εθνικού .συμβουλου του οφεβρουαρίιου του 1967.

Ο Μακάριος ανέφερε ότι το αντάλλαγμα για την Ενωση που αναφέρεται στο Πρωτόκολλο, ήταν η παραχώρηση της βρεττανικής βάσης της Δεκέλειας στην Τουρκία.

Ανέφερε ο Αριεπίσκοπος Μακάριος στη δήλωση του (17.9.1973):

"Ο Στρατηγός Γρίβας δίδει από τινος την εντύπωσιν ότι απεφάσισε να πολιτικοποιήση την εν Κύπρω δράσιν του. Ενδειξιν περί τούτου αποτελεί η προσφάτως αναληφθείσα υπ' αυτού ορθογραφική δραστηριότης. Θα ήτο πραγματι ευχής έργον, εάν ο Γρίβας εγκατέλειπε τας μεθόδους, βίας και εισήρχετο εις τον στίβον ειρηνικού πολιτικού αγώνος.

Εις τοιαύτην περίπτωσιν και υπό την προεϋπόθεσιν ότι ο Γρίβας θα διέλυε τας ενόπλους ομάδας του, όλα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας θα τεθούν εις την διάθεσιν του, διά να παρασχεθή εις αυτόν η ευκαιρία να αναπτύξη προς τον λαόν τας σκέψεις και προθέσεις του.

Εις χθεσινήν μακράν επιστολήν του προς τον τύπον ο στρατηγός Γρίβας ομιλεί περί άκρως απορρήτου Πρωτοκόλλου, το οποίον κατ' έγκυρον κατ' αυτόν πηγήν "περιέχει απόφασιν περί του σαφώς τεθέντος υπό του υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδος στόχου των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, την Ενωσιν της Κύπρου μετά της Ελλάδος, υπελείπετο δε η συμφωνία της τουρκικής Κυβερνήσεως εις την εν λόγω συμφωνίαν των δύο υπουργών περί του στόχου των διπραγματεύσεων".

Εις την επιστολήν του ο Στρατηγός παραθέτει και άλλα δήθεν αποκαλυπτικά στοιχεία εν τη προσπαθεία του να αποδείξη ότι επί Κυβερνήσεως Στεφανοπούλου η ένωσις κατέστη δυνατή, αλλά τελικώς κατά την έκφρασιν του Στρατηγού "την εχάσαμεν από τα χέρια μας". Ο στρατηγός και ο υποστηρίζων αυτόν τύπος απαιτούν παρ' εμού απάντησιν, δίδω την απάντησιν διά της δημοσιεύσεως του υπό ημερομηνίαν 17 Δεκεμβρίου 1966 Πρωτοκόλλου το οποίον ο στρατηγός επικαλείται και το οποίον κατά μετάφρασιν του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος έχει ως ακολούθως:

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ

Ακρως Απόρρητον

Μετάφρασις

Οι Υπουργοί Εξωτερικών Τουρκίας και Ελλάδος συνηντήθησαν εν Παρισίοις την 17η Δεκεμβρίου, 1966.

Υπό το φως των ανταλλαγών απόψεων αίτινες έλαβον χώναν μεταξύ των αντιπροσώπων των υπό της 25ης Ιανουαρίου 1966, οι Υπουργοί προέβησαν εις εξέτασιν των αντιστοίχων θέσεων των επί του θέματος της Κύπρου και των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ίνα διευκρινίσουν τας ουσιώδεις γραμμάς μιας δεδομένης συμφωνίας. Οι δύο υπουργοί συνεφώνησαν όπως αναζητήσουν μέσα δευκολύνοντα την λύσιν του κυπριακού προβλήματος, εντός του γενικού πλαισίου των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών. Εξέφρασαν αμφότεροι την ποποίθησιν ότι θα ήτο άκρως ευκταίον όπως εξομαλυνθούν αι σχέσεις μεταξύ δύο χωρών και όπως συναφώς εξεύρουν εν πρώτοις ρύθμισιν διά το ζήτημα της Κύπρου, πεπεισμένοι ότι μία τοιαύτη εξομάλυνσις θα επιτρέψη την έναρξιν μιας στενής συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας εις όλους τους τομείς.

Εξέθεσαν τας αντιστοίχως απόψεις των εν σχέσει προς το μελλοντικόν διεθνές καθεστώς της Κύπρου. Ο Τούρκος Υπουργός διυκρίνησεν ότι η Τουρκική Κυβέρνησις εμμένει εις την διατήρισιν του καθεστώτος ανεξαρτησίας της νήσου ή διαζευτικώς εις την εγκαθίδρυσιν καθεστώτος συγκυριαρχίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Ο Ελλην Υπουργός από της ιδικής του πλευράς διηυκρίνησεν ότι η Ελληνική Κυβέρνησις εμμένει εις την εγκαθίδρυσιν μορφής ενώσεως μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου.

Διαπιστούντες ότι δεν ήτο δυνατόν να φθάσουν διαρκούσης της παρούσης συναντήσεως εις συμφωνίαν επί του μέλλοντικού διεθνούς κεθεστώτος της νήσου οι δύο Υπουργοί απεφάσισαν όπως αναφερθούν σχετικώς εις τας κυβερνήσεις των.

Συνεφώνησαν ωσαύτως ότι μία συμφωνία επί των στοιχείων μιας ενδεχομένης λύσεως, ήτοι επί των ζητημάτων του καθεστώτος μιας στρατιωτικής βάσεως των δικαιωμάτων των και εγγυήσεων των παραχωρητέων εις τους τουρκοκυπρίους των μέτρων ειρηνεύσεως και αποτελεσματικού αφοπλισμού της νήσου και της φύσεως της μελλοντικής συνεργασίς μεταξύ των δύο κυβερνήσεων θα συνέβαλλον εις την διευκόλυνσιν των προσπαθειών των δύο κυβερνήσεων εις την αναζήτησιν λύσεως.

Εν σχέσει προς τα στοιχεία ταύτα, οι δύο Υπουργοί διεπίστωσαν τα εξής:

1. Ο Ελλην Υπουργός διεβεβαίωσεν ότι η βάσις της Δεκελείας θα ήτο διαθέσιμος αν επήρχετο συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος.

2. Οι δύο υπουργοί συνεφώνησαν ότι η βάσις της Δεκελείας θα εχρησιμοποιείτο προς τον σκοπόν όπως εξασφαλίση την στρατιωτικήν ασφάλειαν της Τουρκίας. Ο Τούρκος Υπουργός εγνώρισεν ότι το μόνον παραδεκτόν διά την Τουρκίαν καθεστώς εν σχέσει προς την εν λόγω βάσιν θα ήτο η μετάβασις της πλήρους επ' αυτής κυριαρχίας εις την Τουρκίαν. Ο Ελλην Υπουργός εδήλωσεν ότι δεν ήτο εξουσιοδοτημένος να δεσμευθή επί του θέματος τούτου και ότι θα το υπέβαλλεν εις την εξέτασιν της Κυβερνήσεως του. Ο Ελλην υπουργός υπεσχέθη να παράσχη απάντησιν επί του θέματος εντός της βραχυτέρας δυνατής προθεσμίας.

3. Οι τυρκοκύπριοι θα έχουν το δικαίωμα όπως συμμετάσχουν εις την διοίκησιν της νήσου, Θ' απολαμβάνουν ωσαύτως ειδικού καθεστώτος διοικήσεως και δήμων, εν τω πλαισίω των μελλοντικών συνταγματικών ρυθμίσεων εις τας περιοχάς όπου ευρίσκονται εν μεγάλη πλειοψηφία, αι λεπτομέρειαι του κεθεστώτος τούτου καθορισθούν υπό εμπειρογνωμόνων των δύο κυβερνήσεων.

4. Το θέμα της ειρηνεύσεως της νήσου και του αποτελεσματικού αφοπλισμού αυτής εν περιπτώσει συμφωνίας θα αποτελέση αντικείμενονε εξετάσεως μεταξύ εμπειρογνωμόνων.

5. Εν περιπτώσει συμφωνίας αι δύο χώραι είναι πρόθυμοι όπως διαπραγματευθούν συνθήκην συμμαχίας ως και συμφωνίας εις τον οικονομικόν εμπορικόν, τουριστικόν και αλιευτικόν τομέα επί τω σκοπώ όπως αναπτύξουν και συσφίγξουν τας σχέσεις των.

Οι δύο υπουργοί συμφώνησαν όπως εισηγηθούν εις τας Κυβερνήσεις των την χρησιμότητα όπως συναντηθούν μεταξύ των εις ημερομηνίαν καθορισθησομένην κοινήν συμφωνίαν".

Παρίσιοι 17 Δεκεμβρίου 1966

Πρόσθεσε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στη δήλωση του σε απάντηση των όσων έγραψε ο Στρατηγός Γρίβας:

"Νομίζομεν, ότι το Πρωτοκολλον τούτο ομιλεί ευγλώττως, κατάπληξιν δε προκαλεί το γεγονός ότι ο Στρατηγός ομιλεί περί σοβαρών θεμάτων με αφέλειαν νηπίου. Είμαι ευτυχής, εν πάση περιπτώσει, διότι μου δίδεται η ευκαιρία να δώσω χάριν της ιστορικής αληθείας, εις την δημοσιότητα έγγραφον, το οποίον κατά την γνώμην μου έπαυσε πλέον να θεωρήται απόρρητον. Η δημοσίευσις και οιωνδήποτε άλλων επί του Κυπριακού απορρήτων εγγράφων, θα καταδείξη την ορθότητα της θέσεως την οποίαν εκάστοτε ελάμβανον εναντι του εθνικού μας θάματος.

Ο Στρατηγός Γρίβας αναφέρεται εις την επιστολήν του περί των λεχθέντων εις το Συμβούλιον Στέμματος, κατά το οποίον συνεζητήθη και το Πρωτόκολλον των Παρισίων. Αντιλαμβάνομαι ότι ο Στρατηγός ομιλεί και γράφει μη έχων υπ' όψιν κείμενα, δύναμαι να θέσω εις την διάθεσιν του Στρατηγού τα πρακτικά του Συμβουλίου του Στέμματος διά να είναι ούτος πληρέστερον ενήμερος και να μη εκτίθεται δι' ανευθύνων δηλώσεων αι οποίαι αντίκεινται προς την πραγματικότητα".

ΝΕΑ ΔΗΛΩΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΓΡΙΒΑ

Στις 18 Σεπτεμβρίου ο Στρατηγός Γρίβας επανήλθε συνεχίζοντας τον δημόσιο διάλογο με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και με νέα ανακοίνωση του ζήτησε τη δημοσίευση και άλλων εγγράφων γύρω από το Κυπριακό.

Ανέφερε ο Στρατηγός Γρίβας:

"Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απήντησε, ως λέγει, εις τελευταίαν ανακοίνωσιν μου. Ουσιαστικώς, όμως, ως συνήθως, όταν ευρεθή εις δυσχερή θέσιν, δεν απαντά πλήρως, διότι ανέφερε μόνον περί Πρωτοκόλλου, μεταξύ Τούμπα- Τσαγλαγκαγκίλ. Ο κ. Τούμπας τα είπε καθαρά- παστρικά ενώπιον της ελληνικής Βουλής, επεβεβαίωσε δε πλήρως όσα έγραψα.

Αλλά πέραν του Πρωτοκόλλου υπάρχουν και άλλα, διά τα οποία ως είπε ο κ. Τούμπας τότε εις την Βουλήν, δεν ηδήνατο να γίνη περαιτέρω ανακοίνωσις, άνευ εθνικής βλάβης και διά τα οποία ο κ. Τούμπας υπεγράμμισε ευθαρσώς ότι αι συνομιλίαι θα εγένοντο αποκλειστκώς μόνον διά την Ενωσιν.

Ημείς όμως θα ερωτήσωμεν τον κ. Πρόεδρον αφού εκοινοποίησε απόρρητον έγγραφον, διατί δεν εκοινοποίησε και τα πρακτικά του Συμβουλίου του Στέμματος; Τι τον εμποδίζει;

Μήπως εκεί θα δούμε πράγματα που δεν τον συμφέρουν; Απαιτούμεν συνεπώς την δημοσίευσιν των πρακτικών. Συγκατατίθεται λέγει, να λάβω γνώσιν μόνον εγώ, αλλά δεν πρόκειται δι' εμέ. Πρόκειται να πληροφορηθή ο ελληνικός λαός ποίαν στάσιν ετήρησε ο ίδιος εις το Συμβούλιον του Στέμματος και τι ακριβώς ελέχθη περί του απορρήτου Πρωτοκόλλου και της λύσεως του Κυπριακού, διότι πιθανώτατα θα υπάρχουν πολλά τα οποία δεν εγράφησαν αλλά να ελέχθησαν.

Θα ηθέλαμεν επίσης να πληροφορηθώμεν περί του περιεχομένου της επιστολης του Πρωθυπουργού της Μ. Βρετανίας προς τον βασιλέα Κωνσταντίνον, η οποία ήτο σχετική με την λύσιν του Κυπριακού, διότι αύτη θα μας διεφώτιζε μεγάλως. Ταύτης έλαβε γνώσιν ο κ. Πρόεδρος. Παρακαλείται συνεπώς να την δώση εις την δημοσιότητα.

Συνεπώς τα δοθέντα υφ' ημών στοιχεία αναμένομεν να συμπληρωθούν διά των ανωτέρω δύο εγγράφων και τότε θα σχηματισθή η πραγματική εικών της υποθέσεως. Από τα πρακτικά του Συμβουλίου του Στέμματος θα εξαχθούν πολλά χρήσιμα σμπεράσματα διά την στάσιν του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, έναντι της λύσεως του Κυπριακού και ως χαρακτηριστικώς ελέχθη υπό τινος "ο Μακάριος διά την αναξαρτησίαν έδιδε προθύμως ανταλλάγματα, διά την ένωσιν, αρνείτο οιονδήποτε αντάλλαγμα διότι εγνώριζεν ότι θα έπρεπε να γίνη αύτη βάσει των αρχών των Ηνωμένων Εθνών".

Εκεί συνεπώς όπου μπορεί κανείς να εξαγάγη συμπέρασμα διά την ευθύνην του κ. Προέδρου εκεί ακριβώς και εσταμάτησεν και δεν έδωσε περισσότερα στοιχεία.

Επεκτείνεται περαιτέρω ο Πρόεδρος και εις το ζήτημα της ομαλοποιήσεως της καταστάσεως εν Κύπρω και να μας κάμνει προτάσεις να διαλύσωμεν τας ενόπλους ομάδας μας και εις αντάλλαγμα θα μας παραχωρήσει γενναιοδώρως τα μαζικά μέσα επικοινωνίας, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, ως εδήλωσε ο επί των Εσωτερικών Υπουργός του, αποτελούν ανεξάρτητον οργανισμόν και ουχί κτήμα του διά να τα παραχωρή κατά βούλησιν.

Αλλ' αυτό δεν είναι το όλον που ζητούμενον, διότι τα μαζικά μέσα επικοινωνίας, δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν εις κράτος, το οποίον συντηρεί και εξοπλίζει τραμπούκους εναντίον μας. Ζητούμεν αναμέτρησιν επί του ειρηνικού πολιτικού στίβου, αφού εξασφαλισθούν όλαι αι προϋποθέσεις γνησίας και αβιάστου εκφράσεως του λαϊκού φρονήματος και όλαι αι δημοκρατικαί ελευθερίαι, δι' επικοινωνίαν μετά του λαού, συμφώνως προς τους όρους που υπεβάλαμεν. Και τότε προσκαλούμεν τον κ. Πρόεδρον εις αναμέτρησιν.

Μετά περιφρονήσεως απορρίπτωμεν όσα ο κυβερνητικός τύπος αναγράφει περί μερικής αμνηστείας κλπ, και όσα ο κ. Πρόεδρος προτείνει διά τας επικοινωνίας, ζητούμεν όλα όσα επροτείναμεν, άλλως ουδέν δεχόμεθα διότι και δίκαια και λογικά είναι τα αιτήματα μας. Αλλως τον αγώνα θα τον διεξαγάγωμεν όπως ημείς νομίζομεν και όχι όπως τον θέλει ο κ. Πρόεδρος με τους πραιτωριανούς του και τας ενόπλους ομάδας των τραμπούκων του

Γ. ΓΡΙΒΑΣ- ΔΙΓΕΝΗΣ

18.9.1973

Στις 19.9.73) ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσιαγλαγιαγκίλ επιβεβαίωσε ότι η χώρα του ποτέ δεν συζήτησε θέμα ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα:

"Ουδέποτε η Τουρκία εισήλθε σε διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, με βάση την Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ούτε διαπραγματεύσεις έγιναν ούτε συμφωνία. Οι συνομιλίες του Παρισιού έγιναν μεταξύ Τουρκικής και Ελληνικής αντιπροσωπείας με επικεφαλής εμένα και τον τότε Υπουργόν κ. Τούμπα. Τα πρακτικά της συνάντησης αυτής βρίσκονται στο Υπουργείο Εξωτερικών. Ισχυρισμοί για διαπραγματεύσεις και συμφωνίες για το θέμα της Ενωσης είναι εντελώς αβάσιμες".

Στο δημόσιο διάλογο Μακαρίου- Γρίβα μπήκε για λίγο και ο Πρόεδρος της Βουλής, συνομιλητής και στενός συνεργάτης του Προέδρου Μακαρίου, Γλαύκος Κληρίδης, πρωταγωνιστής σε όλες τις φάσεις του Κυπριακού.

Λύοντας τη σιωπή του και απαντώντας στον Στρατηγό Γρίβα με δηλώσεις στις 22 Σεπτεμβρίου 1967 ο Κληρίδης επανέλαβε ουσιαστικά αυτά που έλεγε και ο Πρόεδρος Μακάριος ότι δηλαδή η τουρκική κυβέρνηση ουδέποτε αποδέχθηκε να συζητήσει με οποιονδήποτε, περιλαμβανομένης και της ελληνικής κυβέρνησης θέμα ένωσης όπως την αντιλαμβάνεται ο ελληνικός κυπριακός λαός.

Σε δύο περιπτώσεις, πρόσθεσε που η Τουρκία έδωσε κάποια ένδειξη ότι ήταν διατεθειμένη να συζητήσει θέμα ένωσης, έθεσε τέτοιες αξιώσεις που οδηγούσαν ουσιαστικά στη διχοτόμηση.

Ο Γλαύκος Κληρίδης που απαντούσε σε σχετική ερώτηση πρόσθεσε:

"Εις την περίπτωσιν του απορρήτου εγγράφου το οποίον εδημοσιεύθη είναι φανερόν ότι εγίνετο λόγος από ελληνικής πλευράς περί μορφής ενώσεως, ενώ από τουρκικής πλευράς εζητείτο είτε ανεξάρτητον καθεστώς είτε συγκυριαρχία επί της Κύπρου. Επομένως η βάσις της Δεκελείας ή οποία προσεφέρθη όπως και η απαίτησις της Τουρκίας όπως έστω και υπό καθεστώς ενώσεως, οι Τούρκοι απολάβουν ιδιαιτέρου καθεστώτος αυτοδιοικήσεως εις Κύπρον, αποτελούν μέρος των τουρκικών αξιώσεων, διά μίαν μορφήν ενώσεως και συγκυριαρχίαν Ελλάδος και Τουρκίας επί της Κύπρου.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε στον Στρατηγό Γρίβα διά του Κυβερνητικού Εκπροσώπου αρνούμενος τη δημοσίευση των πρακτικών του Συμβουλίου του Στέμματος.

Μια νέα ευκαιρία για να απαντήσει στον Στρατηγό είχε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και τις επόμενες ημέρες σε συνέντευξη του στο ο Γ. Ρωμαίο της εφημερίδας "το Βήμα" των Αθηνών (Φιλελεύθερος 26.9.1973).

Στη συνέντευξη του αυτή ο Πρόεδρος Μακάριος είχε την ευκαιρία να απαντήσει στο Στρατηγό Γρίβα και για το ότι λέχθηκε στο Συμβούλιο του Στέμματος τον Φεβρουάριο του 1967 χωρίς, ωστόσο, να δώσει στη δημοσιότητα τα πρακτικά που ζητούσε ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Β:

"ΕΡ: Νομίζετε ότι κατά το παρελθόν και συγκεκριμένως επί Κυβερνήσεως Στεφανοπούλου υπήρξαν, ως ισχυρίζεται ο στρατηγός Γρίβας και μερικαί άλλαι ευκαιρίαι πραγματοποιήσεως της ενώσεως;

ΑΠ: Η απάντησις μου είναι αρνηική. Κατά τα πρόσφατα έτη δεν παρουσιάσθη τοιαύτη ευκαιρία. Το μόνον αληθές είναι ότι επί Κυβερνήσεως Στεφνανοπούλου ήρχισε διάλογος επί του Κυπριακού μεταξύ Αθηνών και Αγκύρας. Ορθώς ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Ναύαρχος Τούμπας εδήλωσεν ότι η ελληνική Κυβέρνησις δεν δύναται να συζητήση λύσιν του κυπριακού επί άλλης βάσεως, πλήν της ενώσεως. Την αυτήν γραμμήν ηκολούθησαν και άλλαι Ελληνικαί κυβερνήσεις. Κατά τας γενομένας συζητήσεις εις το Συμβούλιον Στέμματος των Φεβρουάριον του 1967 όλοι σχεδόν οι μετασχόντες συνεφώνησαν ότι η Ελλλας μόνον επί βάσεως της ενώσεως δύναται να έχη συνομιλίας μετά της Τουρκίας. Εάν πρόκειται περί εσωτερικού καθεστώτος μιάς ανεξαρτήτου Κύπρου, αι συνομιλίαι έπρεπε μάλλον να διεξαχθούν μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων της νήσου. Ο ελλαδοτουρκικός διάλογος επί του κυριακού συνεχίσθη και μετά την πτώσιν της κυβερνήσεως Στεφανοπούλου και ετερματίσθη ως γνωστόν με την συνάντησιν του Εβρου.

Ομως ο διάλογος Γρίβα-Μακαρίου συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες.

Μόνο κέρδος ήταν ότι "η βία και η αντιβία" συνέχιζαν-εκτός μερικών εξαιρέσεων- να έχουν τα όπλα παρά πόδας.