29.7.1973: Οι Ελληνες ψηφοφόροι εγκρίνουν σε δημοψήφισμα με 78,4% υπέρ και 21,65% εναντίον, την πρόταση του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου για κατάργηση της βασιλείας και μετατροπή του πολιτεύματος σε αβασίλευτη δημοκρατία.

S-1962

29.7.1973: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ ΕΓΚΡΙΝΟΥΝ ΣΕ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΜΕ 78,4% ΥΠΕΡ ΚΑΙ 21,65% ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ΣΕ ΑΒΑΣΙΛΕΥΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ενώ πλησάζε η ημέρα του δημοψηφίσματος οι υπέρ του "Ναι" και υπέρ του "οχι" ενέτειναν τον αγώνα τους παρά το γεγονός ότι γνώριζαν ότι με τα μέσα που διέθετε η χούντα δεν υπήρχε περίπτωση να αποοριφθούν οι προτάσεις της για κατάργηση της βασιλείας και εγκαθίδρυση αβασίλευτης δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Πληροφορίες του αθηναϊκού τύπου από την Ελλάδα ανέφεραν στις 24 Ιουλίου (εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" 25.1.1973):

"Η εκστρατεία εις Ελλάδα με επίκεντρον το δημοψήφισμα της Κυριακής κορυφούται τόσον εκ μέρους της Κυβερνήσεως υπέρ του ΝΑΙ όσον και των αντιπάλων της υπέρ του ΟΧΙ. Εις τη χώραν, ως καταδεικνύεται και εκ του τύπου των Αθηνών, επικρατεί κλίμα προεκλογικής περιόδου. Κυβερνητικοί παράγοντες εξορμούν διαφωτιστικώς εις τας πόλεις και την ύπαιθρον, ομιλούντες διά την σημασίαν υπερψηφίσεως του ψηφίσματος, ενώ αντικυβερνητικαί οργανώσεις και πολιτικοί ως άτομα δι' ανακοινώσεων των αναφέρονται κατά του καθεστώτος.

Χθες ο πρώην πρωθυπουργός κ. Π. Κανελλόπουλος και οι πρώην υπουργοί δικαιοσύνης κ.κ. Μαύρος, Καλλίας, Παπακωνσταντίνου, Παπασπύρου, Στεφανάκης και Τσάτσος εις κοινήν δήλωσιν των τονίζουν ότι "η ευθύνη των δικαστικών αντιπροσώπων είναι σήμερον βαρυτάτη διότι ο ελληνικός λαός υπό ανελεύθερον καθεστώς και χωρίς εγγυήσεις καλείται να χαλκεύση ο ίδιος τα δεσμά του".

Ο πρώην πρωθυπουργός και οι πρώην εξη υπουργοί δικαιοσύνης καλούν τους αντιπροσώπους της δικαστικής εξουσίας "να γίνουν οι άκαμπτοι φύλακες, των πολιτικών και ατομικών ελευθεριών των Ελλήνων και να εξασφαλίσουν κατά την ημέραν του δημοψηφίσματος τας στοιχειώδεις πρϋποθέσεις της μυστικότητος της ψηφοφορίας διά να περιφρουρήσουν την αβίαστον και ελευθέρανν εκδήλωσιν της θελήσεως του ελληνικού λαού".

Δυο μέρες πριν από το δημοψήφισμα ο Γεώργιος Παπαδόπουλος με διάγγελμά του στον ελληνικό λαό υποσχέθηκε ότι με την ανάληψη της προεδρίας θα έθετε σε κίνηση τους μηχανισμούς για λειτουργία κομμάτων και διενέργειας εκλογών για την ανάδειξη νέας βουλής και πολιτικής κυβέρνησης.

Στο διάγγελμά του (27.7.73) ο Γεώργιος Παπαδόπουλος έδωσε εννέα υποσχέσεις:

1. Θα θέσει οριστικό τέρμα στο καθεστώς των εκτάκτων εξουσιών με πλήρη λειτουργία όλων των συνταγματικών εγγυήσεων για τις ελευθερίες του ανθρώπου και του πολίτη.

2. θα ασκήσει ακομμάτιστη εθνική εξουσία. Υπό τη νέα Δημοκρατία όλοι οι πολίτες θα έχουν ίσες και τις ίδιες ευκαιρίες όπως μέσα στο σύνταγμα και τα εθνικά πλαίσια διεκδικούν την ψήφον του λαού με πολιτική σταδιοδρομία.

3. Θα εργασθεί για την πλήρη αποκατάσταση της εθνικής ενότητας.

4. Θα εφαρμόσει το σύνταγμα και τους νόμους με αυστηρότητα και προς κάθε κατεύθυνση.

5. Θα εξοβελίσει κάθε σπέρμα διαχωρισμού, λόγω ενέργειας ή κατάστασης σε βάρος και της ελαχιστότερης ομάδας.

6. Θα μεριμνήσει άοκνα για τη διατήρηση και ενίσχυση της εθνικής άμυνας και ασφαλείας.

7. Θα προασπίσει την ένταξη μας στην παράταξη του ελεύθερου κόσμου, θα σεβασθεί τις συμμαχικές υποχρεώσεις της Ελλάδας σε ισοτιμία και θα διατηρήσει φιλικές σχέσεις με όλες τις χώρες υπό τον όρο της αμοιβαιότητας, το καθεστώς της κηδεμονίας, της εξάρτησης και των υπαγορεύσεων από μέρους των ξένων υπό το οποίο ζητούσε η Ελλάδα από τη σύγκρουση της σε ανεξάρτητο κράτος, ανήκει πλέον στο παρελθόν.

8. Θα διασφαλίσει με αποφασιστικότητα τη δημόσια τάξη αδιατάρακτη.

9. Η ατομική πρωτοβουλία και ο σεβασμός των υλικών δικαιωμάτων των πιστών θα αποτελούν τη βάση της οικονομικής ανάπτυξης.

Πρόσθεσε:

"Ελληνικέ λαέ, με την προσέλευση σου εις τας κάλπας την προσεχή Κυριακή και με την φωτισμένην θετικήν ψήφον σου υπέρ της προεδρικής Κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, θα εγαινιάσης νέον κεφάλαιον της ελληνικής ιστορίας, εις χείρα σου πλέον ευρίσκεται το μέλλον της πατρίδος, το μέγα έργον αναμορφώσεως της εθνικής ζωής, το οποίον ήρχισε την 21ην Απριλίου του 1967 και συνεχίσθη με τη συμπαράστασιν σου, εισέρχεται τώρα εις την ανωτέραν φάσιν του με την μεταβίβασιν των ευθυνών της διακυβερνήσεως εις τον λαόν".

Για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 είπε ότι αυτό "αποτελεί πρότυπον επιτυχίας εις την ιστορίαν των επαναστάσεων".

"Δεν υπάρχει", πρόσθεσε, "εις το εσωτερικόν, ούτε εις το εξωτερικόν δύναμις ικανή να ανατρέψη την επανάστασιν".

Για το Βασιλιά Κωνσταντίνο είπε:

"Ο Βασιλικός θεσμός ήτο ανέκαθεν παρίσακτος εις την χώραν μας. Θα τον αφήσωμεν ήσυχον εις το κοιμητήριον της ιστορίας, όπου θα είναι η θέσις του και θα ενδιαφερθώμεν όλοι διά τον οίκον μας, διά την πατρίδα μας, διά την Ελλάδα, την οποίαν πρέπει να διαφυλάξωμεν από κάθε κίνδυνον".

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για την αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας στην Ελλάδα, μιλώντας την ίδια μέρα σε διάσκεψη τύπου πλαισιούμενος από τους Γ. Μαύρο, αρχηγό της Ενωσης Κέντρου και Δ. Παπασπύρου, τελευταίο πρόεδρο της Βουλής ανέφερε ότι το δημοψήφισμα της Κυριακής 29 Ιουλίου σχεδιάστηκε για να διαιωνίσει το δικτατορικό καθεστώς της Ελλάδας.

"Η ομάς των αξιωματικών που διενήργησε το πραξικόπημα τίποτε δεν επετέλεσεν εις τον κοινωνικόν και οικονομικόν τομέα της χώρας" είπε ο Κανελλόπουλος.

Τελικά όπως ανακοινώθηκε ο ελληνικός λαός τάχθηκε υπέρ του δημοψηφίσματος. Υπέρ ψήφισε το 78,4% και εναντίον το 21,65%.

Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος χαιρέτισε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δηλώνοντας ότι άρχιζε στη χώρα "νέα σημαντική και αποφασιστική περίοδος της μεγάλης και ενδόξου ιστορίας της Ελλάδος".

Απευθυνόμενος στον ελληνικό λαό ανέφερε:

"Ως εντολοδόχος σου υπόσχομαι διά μίαν ακόμη φοράν ότι υπό την ιδιότητα μου ως του ψηφισμένου πρώτου Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας θα επικυρώσω μέχρι κεραίας τας εξαγγελίας μου και το καθήκον μου".

Ωστόσο παρά τους πανηγυρισμούς του Γεώργιου Παπαδόπουλου ότι "το χθεσινόν δημοψήφισμα και το δημοψήφισμα του 1968 απετέλεσε την πλέον γνησίαν και αβίαστον ετυμηγορίαν εις ολόκληρον την ελληνικήν πολιτικήν ιστορίαν και διακήρυξιν της πείρας του λαού διά νέαν πολιτειακήν τάξιν και νέαν πολιτικήν ηγεσίαν" οι ηγέτες της αντιπολίτευσης κατηγορούσαν την Κυβέρνηση ότι νόθευσε τις εκλογές και ότι σε πολλούς ψηφοφόρους δόθηκαν ψηφοδέλτια τα οποία ανέγραφαν μόνο το "Ναι".

Επίσης κατηγόρησαν τον Γεώργιο Παπαδόπουλο ότι προέβη στη διενέργεια του δημοψηφίσματος για να εξασφαλίσει τον μανδύα της νομιμότητας προς διαιώνιση του δικτατορικού του καθεστώτος.

Ανέφεραν ακόμα ότι ο Παπαδόπουλος θα περιβαλλόταν πλέον "με άνευ προηγουμένου εξουσίας, αι οποίαι δεν απαντώνται εις τας δυτικού τύπου δημοκρατίας".

Εξ άλλου ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος χαρακτήρισε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος "επονείδιστον απάτην" και ανέφερε ότι εξακολουθούσε να θεωρεί τον εαυτό του ως τον βασιλέα των Ελλήνων και τον μόνο αντιπρόσωπο της νομιμότητας στην Ελλάδα".