4.5.1972: Ο Αρχιεπίσκoπoς Μακάριoς απαvτά στo Στρατηγό Γρίβα ότι επί τoυ παρόvτoς δεv υπάρχει θέμα αλλαγής γραμμής πρoς τηv αυτoδιάθεση- Εvωση και παραίτησης τoυ απo τη πρoεδρία κατά τις κρίσιμες στιγμές πoυ περvά η Κύπρoς.

S-1900

4.5.1972: Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΓΡΙΒΑ ΟΤΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΘΕΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΟΥ ΠΕΡΝΟΥΣΕ Η ΚΥΠΡΟΣ

Ο Στρατηγός Γρίβας είχε αναφέρει στην επιστολή του προς τον γιατρό Μάριο Τριτοφτίδη ότι είχε συμφωνήσει, με τον Πρόεδρο Μακάριο, σε όλα όσα είχε ζητήσει από εκείνον προκειμένου να συνεργαστούν.

Αντίθετα ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος δεν φαινόταν να συμφωνούσε με αυτή την αντίληψη του Στρατηγού.

Ετσι σε απαντητική επιστολή του στις 4 Μαϊου απέρριπτε και τις δύο βασικές εισηγήσεις του Στρατηγού για μεταβολή της γραμμής επίλυσης του Κυπριακού στην Αυτοδιάθεση- Ενωση και την παραίτηση του από την προεδρία.

Ανέφερε στην επιστολή του προς τον Στρατηγό Γρίβα:

Στρατηγέ μου,

Ο ιαρός κ. Μ. Τριτοφτίδης έθεσεν υπ' όψιν μου την προς αυτόν επιστολήν σας, υπό ημερ. 17/4/72 αναφερομένην εις τα συζητηθέντα κατά την γενομένην την 26ην Μαρτίου συνάντησιν μας.

Ως ανέφερον εις την υπό ημερ. 21/2/72 προς υμάς επιστολήν μου, κύρια θέματα της συναντήσεως μας θα ήταν η εσωτερική κατάστασις και ο περαιτέρω χειρισμός του Κυπριακού ζητήματος. Φρονώ, ως εις την αυτήν επιστολήν έγραφον ότι δυνάμεθα εν συνεννοήσει και εν συνεργασία να δημιουργήσωμεν ισχυρότατον εσωτερικόν μέτωπον προς όφελος της εθνικής μας υποθέσεως. Προσέθετον δε ότι ως προς τον σκοπόν της συναντήσεως μας θα ήτο καλόν να ενημερωθή η ελληνική Κυβέρνησις διά των ενταύθα εκπροσώπων της.

Ανεφέρθην κατά την συνάντησιν μας εις μερικά γεγονότα του προσφάτου παρελθόντος, συναφή προς το Κυπριακόν και εξέφρασα απόψεις ως προς τας διαγραφομένας προοπτικάς και τους ενδεχομένους εθνικούς κινδύνους. Αντελήφθην ότι ήτο και δική σας επιθυμία, όπως, παραμεριζομένων των οιωνδήποτε κατά το παρελθόν διαφορών, συνεργσθώμεν διά την προώθησιν του εθνικού μας ζητήματος, υπήρξε θέμα προϋποθέσεων, υπό τας οποίας θα ήτο δυνατή η συνεργασία, εξεφράσατε την άποψιν ότι η ακολουθουμένη σήμερον επί του Κυπριακού πολιτική γραμμή έπρεπε να εγκαταλειφθή και να διακηρήξωμεν ότι εμμένομεν εις την Ενωσιν, να καλέσωμεν δε και την Ελληνικήν Κυβέρνησιν να λάβη θέσιν.

Εισηγήθητε ακολούθως όπως παραιτηθώ της προεδρίας και υποδειχθή υποψήφιος πρόεδρος κοινής εμπιστοσύνης, όστις θα κατήρχετο εις τας εκλογάς με σύνθημα την Αυτοδιάθεσιν- Ενωσιν, είχον επιφυλάξεις περί επιτυχούς βάσεως του σχεδίου σας και φόβους ότι δυνατόν να δημιουργήσωμεν ακουσίως συνθήκας καθιστώσας εύκολον την διχοτόμησιν και την διπλήν Ενωσιν. Κατά το διαρρεύσαν από της συναντήσεως μας διάστημα εβασάνισα πολύ την σκέψιν μου επί της εισηγήσεως σας. Και αι επιφυλάξεις και οι φόβοι μου ηυξήθησαν υπό το φως προσφάτων εξελίξεων και νέων δεδομένων.

Φρονώ ειλικρινώς ότι υπό τας παρούσας συνθήκας, ουδόλως θα προωθηθή βάσει της εισηγήσεως σας, η Ενωσις. Η σταθερά προσήλωσις και η εμμονή εις την Ενωσιν αποτελούν

βεβαίως τον πρώτον και κύριον παράγοντα. Αλλ' ουχί τον μόνον. Υπάρχουν και άλλοι εξ αντικειμένου παράγοντες μη εξαρτώμενοι από ημάς των οποίων η παραχώρησις, θα ήτο εθνικής επιζήμιος.

Ο αγών του Κυπριακου Ελληνισμού, ως έχουν σήμερον αι περιστάσεις και συνθήκαι, είναι μάλλον αμυντικός, αμυνόμεθα, δηλαδή διά την αποτροπήν επιβολής απαραδέκτου λύσεως του κυπριακού. Και η άμυνα μας υπήρξε μέχρι τούδε επιτυχής. Αμυνόμεθα και αρνούμεθα να δεχθώμεν λύσιν δεσμεύουσαν το εθνικόν μας μέλλον. Η Ενωσις είναι βίωμα και πυξίς του εθνικού προσανατολισμού, δεν πραγματοποιείται όμως η Ενωσις εάν προωτίστως δεν απομακρυνθή και δεν αποτραπή κίνδυνος άλλης ανεπιθυμήτου λύσεως, δεν θα εδίσταζον εις την άμεσον αλλαγήν πολιτικής γραμμής, ως η εισήγησις σας, εάν προς τούτο ήτο σύμφωνος και η ελληνική Κυβέρνησις. Πιθανώς να λεχθή ότι υπήρξαν περιπτώσεις διαφωνίας μετά της ελληνικής κυβερνήσεως ως προς την πολιτικήν γραμμήν και τον χειρισμόν του Κυπριακού, είναι δυνατή η διαφωνία επί οιασδήποτε άλλης, πλην της Ενώσεως, προτεινομένης λύσεως. Αλλ' ενωτικός αγών άνευ της συμμετοχής της Ελλάδος, πιθανώς να οδηγήση εις δυσάρεστα αποτελέσματα. Εις την απ' ευθείας πορείαν προς την Ενωσιν πρέπει να συμπορευώμεθα μετά της Ελλάδος. Στερείται βεβαιότητος η άποψις ότι εά

ν ημείς θέσωμεν ως απ' ευθείας στόχον την Ενωσιν, η Ελλάς κατ' ανάγκην θ' ακολουθήση. Δεν δύναμαι να είπω ότι θα συμβή τούτο. Εάν δε η Ελληνική Κυβέρνησις σταθμίζουσα τας δυνατότητας και άλλους παράγοντας τηρήση αρνητικήν στάσιν, αι συνέπειαι θα είναι οπισθοδρόμησις.....

Εις την χάραξιν της ακολουθητέας πολιτικής γραμμής πρέπει να λάβωμεν επίσης υπ' όψιν, προσθέτως προς τον ελλαδικόν παράγοντα και τον διεθνή παράγοντα. Και δεν νομίζω ότι διάκειται ούτος εν προκειμένω ευμενώς προς ημάς. Η αλλαγή σήμερον πολιτικής γραμμής- και μάλιστα μη συμφωνούσης της Ελλάδος- θα οδηγήση εις διεθνή απομόνωσιν μας. Και η Κύπρος θα καταστή εύκολος λεία της Τουρκίας, η οποία εκμεταλλευομένη πλείστας καταστάσεις σκληρύνει συνεχώς την θέσιν της. Μία επί πλέον απόδειξις είναι και το εσωκλείστως αποστελλόμενον σημείωμα, αναφερόμενον εις όρους, τους οποίους θέτει η τουρκική Κυβέρνησις, διά την επανέναρξιν των ενδοκυπριακών συνομιλιών. Η Κυπριακή Κυβέρνησις θα απαντήση αρνητικώς και θα απορρίψη τους τουρκικούς όρους. Αλλ' απαιτείται συγχρόνως προσοχή ώστε να μη δώσωμεν επιχειρήματα εις την Τουρκίαν, τα οποία να χρησιμοποιήση διεθνώς διά να δικαιολογήση την αδιαλλαξίαν της.

Κατά τη συνάντησιν μας εγένετο λόγος περί ανασχηματισμού της Κυβερνήσεως.

Ως αντιλαμβάνομαι εκ της επιστολής σας συνδέετε πλήρως τον ανασχηματισμόν με την διενέργειαν εκλογών. Δεν γνωρίζω επομένως κατά πόσον ενδιαφέρεσθε περί ανασχηματισμού και εις περίπτωσιν μη υπάρξεως θέματος εκλογών. Και δεν υπάρχει επί του παρόντος τοιούτον θέμα, διότι ως πιστεύω δεν ενδείκνυται κατά τας κρισίμους αυτάς στιγμάς να αποχωρήσω της προεδρίας.

Διά των ως άνω εκτεθέντων πιθανώς να νομισθή ότι καταβάλλω προσπάθειαν πολιτικής επιβιώσεως μου. Πολύ θα λυπηθώ αν κάμετε τοιαύτην σκέψιν. Δεν αγωνίζομαι διά την διατήρησιν αξιωμάτων και πολιτικήν επιβίωσιν, αλλά διά την εθνικήν επιβίωσιν του Κυπριακού

Ελληνισμού, του οποίου το μέλλον ευρίσκεται εις σοβαρόν κίνδυνον. Και θα ήθελα να είμεθα σύμαχοι εις τον αγώνα τούτον.

Με λυπεί το γεγονός ότι μερικοί των οπαδών σας, ως γράφετε εις την επιστολήν σας, έχουν την γνώμην ότι η πρωτοβουλία μου περί συναντήσεως μας, ήτο μία "μπλόφα", την οποίαν θα εχρησιμοποίουν ως "μπαμπούλαν" κατά της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Ουδέποτε διενοήθην τοιούτον τι. Επαναλαμβάνω ότι επιθυμία μου διά την μεθ' υμών συνάντησιν ήτο και εξακολουθεί να είναι η συνεννόησις και η συνεργασία διά την δημιουργίαν αρραγούς εσωτερικού μετώπου προς αντιμετώπισιν επαπειλούντων την Κύπρον κινδύνων. Θα είναι ευτυχής εάν υπάρξη τοιαύτη συνεργασία και διατηρήσωμεν προς τούτο προσωπικήν επαφήν.

Μετ' εγκαρδίων ευχών

+Ο Κύπρου ΜΑΚΑΡΙΟΣ".

Ομως ο Στρατηγός Γρίβας έδωσε συνέχεια με μια νέα επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο στις 16 Μαϊου 1972 επαναλαμβάνοντας τους όρους του.