25.3.1972: Ο Στρατηγός Γρίβας απoδέχεται πρόταση vα συvαvτηθεί με τov Αρχιεπίσκoπo Μακάριo για πρώτη φoρά από τηv τρίτη μυστική κάθoδo τoυ στηv Κύπρo τov Σεπτέμβρη τoυ 1971.

S-1898

25.3.1972: Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΓΡΙΒΑΣ ΑΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΘΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΜΑΚΑΡΙΟ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΣΤΙΚΗ ΚΑΘΟΔΟ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ ΤΟΥ 1971

Οκτώ ημέρες μετά το τελεσίγραφο του ηγέτη της ελληνικής χούντας των Αθηνών Γεώργιου Παπαδόπουλου, ο Πρόεδρος Μακάριος έκαμε τις πρώτες του προσπάθειες για μια απ' ευθείας επαφή και συνάντηση με τον κρυπτόμενο από τον Σεπτέμβρη του 1971 Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα.

Ετσι διαμήνυσε μέσω του επιχειρηματία Σωκράτη Ηλιάδη ότι θα ήθελε να τον συναντήσει για να συζητήσουν στο Κυπριακό και στην κατάσταση που είχε δημιουρηγθεί στο εσωτερικό.

Ο Στρατηγός Γρίβας απάντησε στον Αρχιεπίσκοπο ότι θα συναντάτο μαζί του με τον όρο ότι θα υπήρχαν οι αναγκαίες προϋποθέσεις. Ζητούσε ακόμα γραπτό μήνυμα του προέδρου Μακαρίου για να υπάρχει προφανώς απόδειξη για το ποιος είχε επιδιώξει τη συνάντηση.

Εγραφε ο Στρατηγός Γρίβας στο Σωκράτη Ηλιάδη:

" Σκοπός μου πάντοτε είναι η εξυπηρέτηση της Κυπριακής υποθέσεως. Οι αγώνες μου είναι γνωστόν προς ποιόν σκοπόν τείνουν.

Εάν ο Αρχιεπίσκοπος θέλη να συζητήση μαζί μου ευχαρίστως δέχομαι. Διά να γίνη όμως η συνάντησις την οποίαν προτείνει και η συζήτησις να αποδώση πρέπει να τεθούν προηγουμένως αι προϋποθέσεις εφ' ων αύτη θα διεξαχθή ούτως ώστε να τας μελετήσω, διότι εάν λάβη χώραν και αποτύχη, είναι προτιμότερον να μη γίνη, διότι το αποτέλεσμα θα είναι αντίθετον του επιδιωκομένου και θα προκαλέση απογοήτευσιν εις τον λαόν.

Συνεπώς θα ήθελα ο Αρχιεπίσκοπος να μου καθορίση γραπτώς τα πλαίσια και τας προϋποθέσεις εντός των οποίων θα διεξαχθή η συζήτησις διά να ίδω εάν πράγματι υπάρχη έδαφος συνεννοήσεως και συνεπώς ενδείκνυται η συνάντησις".

Ο Πέτρος Πετρίδης γράφει για τη συνάντηση (Ιστ. Εγκ. Κύπρου περίοδος 1960-74,τόμος Β):

"Οταν ο Σωκράτης Ηλιαδης διαβίβασε τις απαιτήσεις του Στρατηγού παρουσιάζοντας το ιδιόγραφο σημείωμα του στον Αρχιεπίσκοπο, ο τελευταίος δεν έχασε καιρό ν' απαντήσει καθορίζοντας σαν θέματα της συζητήσεως τον χειρισμό του Κυπριακού και την εσωτερική κατάσταση. Καθώριζε σαν στόχο την δημιουργία ενότητος, αλλά δεν ανέφερε τίποτε για τις προϋποθέσεις και τα πλαίσια που ζητούσε ο στρατηγός. Εγραψε στον στρατηγό στις 21 Φεβρουαρίου 1972:

" Στρατηγέ μου.

Ο κ. Σ. Ηλιάδης ανέγνωσε σημείωμα σας, αναφερόμενον εις την υπ' εμού προταθείσαν συνάντησιν μας.

Θα επεθύμουν κατά την συνάντησιν, εάν αύτη πραγματοποιηθή, να ανταλλάξωμεν απόψεις επί της κακώς εξελισσομένης εσωτερικής καταστάσεως ως και επί των πιθανών προοπτικών του εθνικού μας θέματος.

Ο λαός μας είναι σήμερον διηρημένος εις "Μακαριακούς" και "Γριβικούς". Κατέστημεν δηλαδή σύμβολα διαιρέσεως. Πρέπει να γίνωμεν σύμβολα ενότητος του λαού. Φρονώ ότι δυνάμεθα, εν συνεννοήσει και εν συνεργασία, να δημιουργήσωμεν ισχυρότατον εσωτερικόν μέτωπον προς όφελος της εθνικής μας υποθέσεως.

Η εσωτερική κατάστασις και ο περαιτέρω χειρισμός του Κυπριακού ζητήματος θα είναι τα κύρια θέματα της συναντήσεως μας.

Διά να αποφευχθή οιαδήποτε παρεξήγησις ως προς τον σκοπόν της συναντήσεως μας, θα ήτο καλόν να ενημερωθή σχετικώς και η ελληνική Κυβέρνησις διά των ενταύθα εκπροσώπων της.

Με τας θερμάς ευχάς μου

+Ο Κύπρου ΜΑΚΑΡΙΟΣ".

Ο Στρατηγός Γρίβας δεν ήταν απόλυτα ικανοποιημένος ότι είχαν εκπληρωθεί όλες οι προϋποθέσεις για τη συνάντηση. Ηθελε να είναι βέβαιος ότι η συζήτηση θα γινόταν μέσα στα πλαίσια που ήθελε, ώστε ο ίδιος να συζητήσει μόνο τις λεπτομέρειες με τον Αρχιεπίσκοπο. Ηθελε, κατά κάποιο τρόπο, ο διάλογος να γίνει με αντιπροσώπους του αντί απ' ευθείας με τον Πρόεδρο Μακάριο.

Γι' αυτό ανέθεσε στον Πρόεδρο του ΔΕΚ Τάκη Ευδόκα, τον Πρόεδρο της ΕΣΕΑ Γιώργο Βασιλειάδη και στον Σωκράτη Ηλιάδη να μεταφέρουν με κάθε λεπτομέρεια τις απόψεις στον Αρχιεπίσκοπο και να ακούσουν τις απαντήσεις του.

Η συνάντηση της αντιπροσωπείας του Γρίβα με τον Πρόεδρο Μακάριο έγινε στην Αρχιεπισκοπή στις 29 Φεβρουαρίου με απόλυτη μυστικότητα.

Σ' αυτή σύμφωνα με τον Τάκη Ευδόκα:

"Ετονίσαμεν ιδιαιτέρως την άποψιν ότι η Ελλάς πάντοτε επρωτοστάτησεν εις κάθε προσπάθειαν προς την ένωσιν, δεδομένου ότι οι κύπριοι δι' αυτήν αγωνίζονται και κατά τρόπον γνήσιον και με συνέπειαν.

Συνεπώς διά να καταστή δυνατή η συνεργασία με τον Σρτατηγόν Γρίβα θα πρέπει να αναληφθή αγών αυτοδιαθέσεως- ενώσεως και ότι μόνον διά του κοινού εθνικού σκοπού θα επιτευχθή και η ουσιαστική ενοποίησις, του εσωτερικού μετώπου. Εάν επ' αυτού υπάρξη ειλικρινής συμφωνία, τότε θα πρέπει να προσεγγισθή η ελληνική Κυβέρνησις διά να εξηγήσωμεν εις αυτήν σαφώς και τιμίως τας προθέσεις μας".

Τα όσα μετέφερε προς τον Στρατηγό η αντιπροσωπεία, σχημάτισε την εντύπωση ότι ίσως θα υπήρχε έδαφος για συνεργασία με τον Αρχιεπίσκοπο πάνω στις γραμμες που είχε θέσει σαν προϋπόθεση, εξακολουθούσε όμως να έχει επιφυλάξεις γι' αυτό και ο Αρχιεπίσκοπος χρησιμοποίησε και δεύτερο μεσολαβητή, τον γιατρό Μάριο Τριτοφτίδη, μέσω του οποίου διαμήνυσε προς τον Στρατηγό, όπως έγραψε ο ίδιος, ότι θεωρούσε αναγκαία τη συνάντηση για να αποτραπεί ο κίνδυνος επιβολής λύσεως στο κυπριακό από την Αθήνα ύστερα από εξουδετέρωση και των δύο, δηλαδή του Μακαρίου και του Γρίβα.

Χωρίς να ζητήσει πια τη γνώμη κανενός από τους συμβούλους του ο Στρατηγός συμφώνησε να συναντηθεί με τον Αρχιεπίσκοπο. Για τη διευθέτηση των λεπτομερειών, δεν χρησιμοποίησε πια την ΕΣΑ, αλλά τον Ταγματάρχη Σταύρο Σταύρου Σύρο.

Αρχικά η συνάντηση είχε διευθετηθεί να γίνει σε ένα σπίτι στη Δασούπολη. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τη συνάστηση δεν γνώριζαν οι "πολιτικοί σύμβουλοι" του Στρατηγού, αλλά την πληροφορήθηκαν στελέχη της οργάνωσης και συγκεκριμένα εκείνοι που προέρχονταν από την Ομοσπονδια Εφέδρων αξιωματικών, προφανώς μέσω του ιδιοκτήτη του σπιτιού. Πριν γίνει η συνάντηση φρόντισαν να τοποθετήσουν μικρόφωνα για να ακούσουν τι θα λεγόταν.

Τα μικρόφωνα και τα σύρματα στο σπίτι όπου αργότερα συνελήφθη ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ανακαλύφθηκαν και ο Σύρος τα αφαίρεσε, αλλά και η συνάντηση δεν έγινε τελικά στη Δασοσύπολη.

Για να διευθετήσει τς λεπτομέρειες, που είχαν κυρίως σχέση με την ασφάλεια του Στρατηγού ο Σύρος πήγε στην Αρχιεπισκοπή για να συζητήσει με τον Πρόεδρο Μακάριο.

Οπως ανέφερε αργότερα ο Σύρος ο Πρόεδρος Μακάριος του είπε ότι η συνάντηση δεν μπορούσε να γίνει εκείνη τη νύκτα, δηλαδή στις 25 Μαρτίου, 1972 γιατί είχε πάρει πληροφορίες ότι υπήρχε κίνδυνος. Είχε πει ακόμα ότι την ίδια εκείνη ώρα που μιλούσαν παρακολουθούσαν την Αρχιεπισκοπή πράκτορες που ασφαλώς θα τους παρακολουθούσαν. Κατά τον Σύρο ο Αρχιεπίσκοπος είχε κατονομάσει τις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες.

Σχετικά έγραψε προς τον Στρατηγό Γρίβα:

"Στρατηγέ μου.

Εχω βασίμους λόγους να πιστεύω ότι η πραγματοποίησις της συναντήσεως μας σήμερον ή μάλλον αι γενόμεναι διευθετήσεις διά την συνάντησιν ενέχουν σοβαρούς κινδύνους δι' αμφοτέρους.

Παρακαλώ θερμώς να γίνουν διαφορετικές διυθετήσεις διά την συνάντησιν, η οποία ως πιστεύω, θα είναι πολύ χρήσιμος και την οποίαν πολύ επιθυμώ. Πολυ λυπούμαι διά τυχόν ταλαπωρίας σας".

Εις τον κ.Σταύρου έκαμα ωρισμένες εισηγήσεις.

Με τας εγκαρδίους ευχάς μου

+ Ο Κύπρου ΜΑΚΑΡΙΟΣ

Η συνάντηση έγινε τελικά την επομένη 26 Μαρτίου 1972.