5.3.1971: Ο Μιχαήλ Φτωχός, πρώηv μέλoς της ΕΟΚΑ, στέλεχoς της Πρooδευτικής Παράταξης και παράγωv τoυ Συvεργατικoύ Κιvήματoς δoλoφovείται στov Αγιo Αμβρόσιo σε έvα έγκλημα πoυ χαρακτηρίστηκε ως η έvαρξη της δράσης της ΕΟΚΑ Β.

S-1866

5.3.1971: Ο ΜΙΧΑΗΛ ΦΤΩΧΟΣ, ΠΡΩΗΝ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ, ΣΤΕΛΕΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΕΙΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΜΒΡΟΣΙΟ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΕ ΩΣ Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ Β

Στις 5 Μαρτίου 1971 ενώ οι Μιχαήλ Ανδρέα Φτωχός, 43 χρόνων και ο Χαράλαμπος Χαραλάμπους, 46 χρόνων, και οι δύο από τον Αγιο Αμβρόσιο Κερύνειας, ενώ διασκέδαζαν για την επιστροφή του συγγενικού προσώπου του Χαραλάμπους από το εξωτερικό, στο κέντρο του Παναγή Χατζηλαμπή ή "Παναή" στον 11ο μιλιοδείκτη του δρόμου Κερύνειας- Αγίου Αμβροσίου δέχθηκαν πυροβολισμούς που ρίφθηκαν από αγνώστους από μικρή απόσταση από την πόρτα του κέντρου.

Και οι δύο τραυματίστηκαν και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο Λευκωσίας.

Ο Μιχαήλ Φτωχός, πρώην στέλεχος της ΕΟΚΑ, αποθηκάριος του ΣΟΡΕΛ και Γραμματέας της Συνεργατικής Εταιρείας Χαρουποπαραγωγών και στέλεχος της Προοδευτικής Παράταξης και μέλος της Σχολικής Εφορείας και του Συμβουλίου Βελτιώσεως Αγίου Αμβροσίου, τραυματίστηκε κρίσιμα, σε αντίθεση με τον Χαραλάμπους, ο οποίος τραυματίστηκε ελαφρότερα

Ο Φτωχός υπέκυψε στο μοιραίο λίγες ώρες μετά την μεταφορά του στο Νοσοκομείο.

Αξιοσημείωτο του πόσο σημαντικός παράγων ήταν ο Φτωχός για την κοινότητα και την περιοχή είναι το γεγονός ότι στην κηδεία του την επομένη παρέστησαν μεταξύ άλλων οι έπαρχοι Λευκωσίας και Κερύνειας Χρ. Κυθραιώτης και Κ. Κλεάνθους, ο δήμαρχος Κερύνειας Στ. Καστσελλής, ο Γραμματέας της σχολικής εφορείας Κερύνειας Σάββας Χατζηλαμπής, ο Πρόεδρος της ΣΕΚΠ Ανδρέας Χαραλάμπους, τα μέλη του Δ.Σ. του ΣΟΡΕΛ, μέλη της Πιστωτικής Συνεργατικής εταιρείας και όπως σημείωνε η εφημερίδα "Κύπρος" στις 8 Απριλίου 1970 "κάτοιοκοι Αγίου Αμβροσίου, Χάρτζιας και Καλογραίας και πλείστοι πολίται εκ Λευκωσίας, Κυρηνείας και Βαρωσίων".

Η Αστυνομία κινητοποιήθηκε αμέσως και άρχισε τις συλλήψεις. Επτά τουλάχιστον άτομα συνελήφθησαν και 30 ανακρίθηκαν.

Τελικά εναντίον των δύο από αυτούς προσήφθη και σχετική κατηγορία αλλά αθωώθηκαν πανηγυρικά στο Κακουργιοδικείο.

Για διαλεύκανση της υπόθεσης η αστυνομία έρριψε στις ανακρίσεις την αφρόκρεμα των ανακριτών της: Αστυνόμοι Γεώργιος Χατζηλοϊζου, Φανής Δημητριου, Ν. Παναγιώτου, Μ. Βιολάρης, Α. Πετρίδης και Μ. Σολομωνίδης βοηθούμενοι από μια σειρά άλλους αξιωματικούς από το Τμήμα Ανιχνεύσεως εγκλημάτων του αρχηγείου της αστυνομίας και της αστυνομίας της Κερύνειας.

Η Αστυνομία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στόχος ήταν ο Φτωχός και όχι ο Χαραλάμπους δεδομένου ότι αυτός ήταν εκείνος που δέχθηκε και τις περισσότερες σφαίρες αλλά και γιατί κατείχε διάφορα πόστα στο χωριό.

Ετσι επέμενε στη διαλεύφκαση του φόνου και έστειλε στην περιοχή 50 αστυνομικούς ενισχυμένους με αστυνομικούς σκύλλους σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει τους δολοφόνους και τον οπλισμό τους.

Πίστευε ότι αν αυτοί προέρχονταν από το χωριό κάπου εκεί θα έκρυβαν τον οπλισμό τους. Ετσι άρχισε έρευνες σε σπήλαια και άλλους χώρους σε δασώδη περιοχή του χωριού.

Η επιμονή της αστυνομίας έφερε αποτελέσματα. Μέχρι τις 14 Μαρτίου βρέθηκε το όπλο του φόνου, ένα στεν και αρκετές σφαίρες.

Ενόσω προχωρούσαν οι ανακρίσεις έρχονταν όλο και νέα στοιχεία στο φως ή αφήνοντο σκόπιμα από την αστυνομία να διαρρεύσουν.

Ετσι στις 20 Μαρτίου δεκαπέντε ημέρες μετά το φόνο η εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" αποκάλυπτε ότι στο πλαίσιο των ανακρίσεων για το έγκλημα στον Αγιο Αμβρόσιο διερευνάτο και η ύπαρξη συνωμοσίας για τη διάπραξη δολοφονιών και ότι ένα από τα υποψήφια θύματά τους ήταν ο αναπληρωτής αρχηγός της αστυνομίας Σάββας Αντωνίου.

Οπως έγραφε η ίδια εφημερίδα:

"Συγκεκριμένως ένας εκ των κρατουμένων προς διευκόλυνσιν των ανακρίσεων φέρεται καταθέσας εις την αστυνομία περί συστάσεως κάποιας οργανώσεως αποσκοπούσης εις την διάπραξιν δολοφονιών".

Πρόσθετε η εφημερίδα:

"Χαρακτηριστική της τροπής την οποίαν προσελάμβανε το διερευνόμενον έγκλημα του Αγίου Αμβροσίου είναι και η χθεσινή ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου κατάθεσις του αστυνόμου του τμήματος ανιχνεύσεως εγκλημάτων Φανή Δημητρίου. Ούτος ωμίλησε περί συνωμοσίας ειπών ότι ο φόνος του Μιχαήλ Φτωχού εξ Αγίου Αμβροσίου ήτο μέρος συνωμοσίας".

Οσο συνέχιζε τις έρευνες η αστυνομία όλο και πιο βαθειά έμπαινε και στις 22 Μαρτίου ανακοινώθηκε ότι ανακαλύφθηκε στον Αγιο Αμβρόσιο και άλλος οπλισμός: Ενα πιστόλι πλήρες σφαιρών, τρεις χειροβομβίδες έτοιμες προς χρήση, μεγάλος αριθμός σφαιρών διαφόρων διαμετρημάτων και τεμάχια βαδύκαυστης θρυαλλίδας.

Παράλλλα η αστυνομία ανακοίνωσε ότι είχε πάρει μια συγκλονιστική κατάθεση από ένα από τους υπόπτους η οποία, παρ' όλον ότι διαβάστηκε στο δικαστήριο, με τη διαμαρτυρία της υπεράσπισης, κατά την προανάκριση, δεν έγινε αποδεκτή αργότερα στο Κακουριγοδικείο το οποίο αποφάνθηκε ότι δεν είχε ληφθεί κανονικά από την Αστυνομία παρά ύστερα παό υποσχέσεις.

Στην κατάθεση- την οποία είχε αρνηθεί από την αρχή και ο κατηγορούμενος αναφερόταν ότι μυστική οργάνωση σχεδίασε τη δολοφονία του Προέδρου Μακαρίου.

Αυτό θα γινόταν σε ενέδρα έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και ότι κάποιος με φορτηγό όχημα θα κτυπούσε το προεδρικό αυτοκίνητο το οποίο θα ακινητοποιείτο ενώ ομάδα η οποία θα ενέδρευε θα άνοιγε πυρ για να δολοφονήσουν οι άνδρες της τον Πρέοδρο της Δημοκρατίας.

Αναφερόταν στην κατάθεση γύρω από το θέμα της οργάνωσης:

"Αρχάς του χειμώνα δηλαδή περί τον μήνα Οκτώβριον ή Νοέμβριον του 1970 ένα απόγευμα επήγαμε μαζί με τον (Β κατηγορούμενο) εις τον δρόμον του Αντιφωνητή διά περίπατον με ο αυτοκίνητον του. Αυτός μου είπεν: "Εχει καιρόν που φωνάζετε για Ενωσιν και λέτε ότι είσθε εναντίον του Μακαρίου, αλλά τώρα ήρτεν η ώρα να το δείξετε και να εργασθείτε για την ένωσιν. Θα σου πω κάτι για το οποίον δεν πρέπει να πης σε κανένα απολύτως τίποτε.

Αυτά που θα σου πω με έβαλαν να σου τα πω και σε ξέρουν εκείνοι που μου είπαν να σου πω, εάν πης τίποτε από όσα θα σου πω και φυλακίσουν με θα το ξέρουν ότι εσύ τα είπες και θα σε σκοτώσουν.

Εγώ του είπα: "Εφόσον είναι τόσον σοβαρόν θέμα και κινδυνέυω να μου κάμουν έτσι κακό καλύτερα να μη μου πης".

Εκείνος μου είπεν: "Εγώ έχω εντολήν να σου τα πω και θα σου τα πω. Βλέπεις εκάμαν απόπειραν εναντίον του Μακαρίου, αλλά εγλύτωσε. Ασχέτως όμως ότι εγλύτωσε, τούτην την στράταν δεν θα γλυτώση. Υπάρχει μία οργάνωσις, η οποία μου ανέθεσε να ιδρύσω ομάδες εις τα χωρκά μας Χάρτζιαν, Καλογραίαν και Αγιον Αμβρόσιον και εσύ που είσαι χωριανός και έχει χρόνια που είσαι εναντίον του Μακαρίου, πρέπει να ξέρης ποιους ανθρώπους μπορούμε να βάλουμε εις την οργάνωσιν που είναι εναντίον του Μακαρίου.

Η οργάνωσις μας δέχεται ανθρώπους μόνον του Ενιαίου και του ΔΕΚ. Που κανέναν άλλον κόμμα δεν δεχόμαστε μέλη".

Εγώ είπα: "Εις τον Αγ. Αμβρόσιον ξέρω αρκετά πρόσωπα που είναι εναντίον του Μακαρίου και μπορούμε να τους βάλουμε στην οργάνωσιν, αλλά εις την Χάρτζιαν και Καλογραίαν δεν ξέρω κανένα. Αλλά που τούτους που ξέρω στο χωρκό, εφ' όσον η υπόθεσις είναι έτσι σοβαρή, δεν νομίζω ότι πρεπει να τους πούμεν τωρά τίποτε, αλλά να περιμένωμεν την τελευταίαν στιγμήν, διότι μπορεί να πη κανένας τίποτε και να μπερτέψουμεν. Νομίζω την τελευταίαν στιγμήν να τους προτείνωμεν και θα βρεθούν πολλοί να μας ακολουθήσουν".

Εκείνος λαλεί μου: "Εν πάση περιπτώσει θα τους πω ότι έχομεν ανθρώπους σίουρους και θα μας φέρουν και όπλα".

Υστερα από 5-6 ημέρες ο (Β κατηγορούμενος) ήλθεν ένα απόγευμα με το αυτοκίνητον του έξω από το σπίτι μου και μου εφώναξε. Εγώ επήγα κοντά του και μου είπεν ότι έφερε καμπόσα πράματα και να πάμεν μαζί να τα χώσουμεν. Εβγήκαμεν έξω από το χωριό και επήαμεν εκεί στο χωράφιν μου που έχω στην μάνραν μου όπου άνοιξε πίσω το αυτοκίνητον του και εκατεβάσαμεν 3-4 σακούλες γεμάτες σφαίρες και μου είπεν ότι ήταν σφαίρες του μαρτινιού και του μπρεν. Μέσα στις ίδιες σακούλες είχεν ένα στεν με δυο σφαιροθήκες και

ένα περίστροφον. Εβγάλαμεν λούκκον μέσα στο χωράφι μου και εχωσαμεν τα έτσι πρόχειρα και μου άφησε εντολήν να τα κρύψω ύστερα σε άλλο μέρος ασφαλισμένα..."

"...Εσυναντιόμουν με τον (Β κατηγορούμενον) σχεδόν κάθε νύκτα και πάντοτε μου εμιλούσε για την οργάνωσιν και μου έλεγε: "Τζείνον που θα γίνη, εννά γινή και νάσαι σίγουρος ότι τούτην την φοράν δεν θα την γλυτώση ο Μακάριος".

Μίαν νύκταν ο (Β κατηγορούμενος) μου έφερε δύο κλειδιά και μου είπε: "Είναι να σουίτς ενός από τα αυτοκίνητα της συνοδείας του Μακαρίου και να τα φυλαξης"...

"...Μίαν νύκταν ενώ επηγαίναμε περίπατον ο (Β κατηγορούμενος) μου είπε: "Εγώ επειδή μεταφέρω όπλα δεξιά- αριστερά στις ομάδες αν καμμιά φορά συλληφθώ και μηνύση σου κάποιος από το Λευκόνοικον ή πλησιάση σε, τον οποίον εσύ ξέρεις και ξέρει σε, να κάμης ότι σου πη σχετικά με τη οργάνωσιν".

Εγιώ τον ερώτησα να μου πή ποιος ήτο αφού τον ήξερα και εκείνος μου είπε: "Ξέρεις τον και ξέρει σε, δεν είναι ανάγκη να σου πω το όνομά του".

Εν τω μεταξύ κουβεντιάζοντας αυτός είπε: "Εδκιαλέξαμε τον τρόπον που θα γίνη η ενέδρα, σαν φεύγει ο Μακάριος που το προεδρικόν προς την Αρχιεπισκοπήν. Εγω ή κανένας άλλος με φορτηγόν αυτοκίνητον θα κτυπήσουμε το αυτοκίνητον του Μακαρίου. Θα ακινητοποιηθή και εκείνοι που θα ενεδρέυουν θα ανοίξουν πυρ πάνω στον Μακάριον να τον σκοτώσουν. Αυτήν τη στράταν δεν θα την γλυτώση. Σύντομα το άγαλμα του Γιωρκάτζη θα στηθή στην πλατείαν του Προεδρικού Μεγάρου".

Μου είπε να πάω και εγώ να λάβω μέρος στην ομάδα που θα εκτελέση τον Μακάριον, αλλα εγώ του είπα ότι δεν ήθελα να πάω διότι είχα μωρά και εφοβόμουν ότι κανένας δεν θα εμεριμνούσε για την οικογένειαν μου εάν επάθενα κακόν.

Τότε ο (Β κατηγορούμενος) μου είπεν: "Εφ' όσον δεν θέλεις να λάβης μέρος στην ομάδα εκτελέσεως του Μακαρίου, τότε θα σου δώσουμε όπλα να αναλάβης την κατάληψιν του Αστυνομικού σταθμού του χωριού σου και σκέφτου ποίους ανθρώπους θα πάρης να σε βοηθήσουν".

..."Οταν ο ( Β κατηγορούμενος) επέστρεψε (από το Λευκόνοικον) μου είπεν: Καλά πάσιν οι δουλειές μας. Ο Μακάριος θα εκτελεσθή, αλλά έχομεν και διαταγήν από τον μάστρον μας να εκτελέσωμεν τον Μιχάλη τον Φτωχόν".

Στη συνέχεια η κατάθεση αναφερόταν στη δολοφονία του Φτωχού.

Η δίκη των δυο κατηγορουμένων ήταν μακρά. Τελικά υπήρξε καταδίκη και ο πρώτος κατηγορούμενος αφού υπηρέτησε την ποινή του και βγήκε απο τη φυλακή δέχθηκε δολοφονική επίθεση αλλά γλύτωσε με σοβαρά τραύματα.

Σε λίγο καιρό μέλη της ΕΟΚΑ Β θα άρχιζαν τη συντονισμένη οργάνωση και δράση της.