2.5.1970: Ο Τάκης Ευδόκας καταδικάζεται σε δίμηvη φυλάκιση, αλλά o Μακάριoς διατάζει τηv απoφυλάκιση τoυ πριv διεξαχθoύv oι δεύτερες βoυλευτικές εκλoγές στηv Κύπρo.

S-1860

2.5.1970: O ΤΑΚΗΣ ΕΥΔΟΚΑΣ ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΜΗΝΗ ΦΥΛΑΚΙΣΗ ΑΛΛΑ Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΔΙΑΤΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΙΝ ΔΙΕΞΑΧΘΟΥΝ ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΣ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Στις 3 Απριλίου ο Τάκης Ευδόκας παρουσιάστηκε στο δικαστήριο όπου κατηγορήθηκε για εξύβριση και δυσφήμηση του αρχηγού του κράτους για το άρθρο του " ο Μακιαβέλλι προς τον Μακάριο" που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Γνώμη" στις 29 Μαρτίου 1970.

Η ίδια κατηγορία προσήφθη εναντίον του διευθυντή και κατά νόμον υπεύθυνου της εφημερίδας Κώστα Πολυκάρπου Ιωαννίδη, γιου του Πολύκαρπου Ιωαννίδη, συνεξορίστου του Μακαρίου στις Σεϋχέλλες και σκληρού πολέμιου του και του Τάκη Ζεμπύλα για την εταιρεία Πυρσός που εξέδιδε την εφημερίδα.

Οι κατηγορούμενοι δεν παραδέχθηκαν ενοχή διά των δικηγόρων τους Κυριάκου Σαβεριάδη, Πολύκαρπου Πετρίδη και Γεωργίου Κάϊζερ και η υπόθεση ορίστηκε για τις 16 Απριλίου.

Ο δικηγόρος της Δημοκρατίας Λουκής Λουκαϊδης σε αγόρευση του χαρακτήρισε ο άρθρο του Τάκη Ευδόκα "απειλήν κατά της δημοσίας τάξεως".

Είπε ο Λουκής Λουκαϊδης:

"Η υπόθεσις είναι μοναδική εις τα κυπριακά ποινικά χρονικά. Είναι περιττόν δε να τονίσω την ιδιαιτέραν σημασίαν την οποίαν αποδίδει η Πολιτεία εις την σοβαρότητα αυτής. Αι κατηγορίαι δεν αφορούν μεν κοινά εγκλήματα, εγείρουν όμως σοβαρά θέματα δημοσίας τάξεως. Το δικαίωμα εκάστου πολίτου όπως συζητή, κρίνη και επικρίνη τας ενεργείας του αρχηγού του κράτους αναγνωρίζεται εις όλας τας δημοκρατικάς χώρας. Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεσιν, Θετει όμως ο Νόμος λογικά όρια. Και τούτο προς προστασίαν της αξιοπρεπείας και της τιμής του αρχηγού της πολιτείας κατ' απαίτησιν του δημοσίου συμφέροντος αλλά και του στοιχειώδους συναισθήματος δικαιοσύνης. Η τιμή οιουδήποτε είναι αναμφιβόλως ότι πολυτιμότερον έχει, τοσούτω μάλλον του εκπροσώπου αυτού τούτου του κράτους.

Οι κατηγορούμενοι μέλη του δημοσιογραφικού και πολιτικού κόσμου της Νήσου έχουν συμφώνως προς την προσαχθησομένην μαρτυρίαν, εκτοξεύσει αδιστάκτως διά των στηλών εφημερίδος αβασίμους ισχυρισμούς περί διαπράξεως εγκλημάτων σοβαρωτάτης φύσεως υπό του Προέδρου της Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου εις βάρος πολιτών... Η τοιαύτη ενέργεια των είναι ποινικώς καταδικαστέα και συνιστά απειλήν κατά της δημοσίας τάξεως, συνεχώς η κατ' αυτών άσκησης της ποινικής διώξεως του κράτους κατέστη εκ των πραγμάτων αναπόφευκτος και επιτακτική".

Στη συνέχεια κατέθεσαν διάφοροι μάρτυρες κυρίως κυβερνητικοί υπάλληλοι και ο υπάλληλος του τυπογραφείου όπου εκδιδόταν η εφημερίδα "Γνώμη" Κώστας Αποστόλου Φαναρτζής και η υπεράσπιση υπέβαλε στο δικαστήριο ότι εκ πρώτης όψεως η κατηγορούσα Αρχή απέτυχε να αποδείξει ενοχήν των κατηγορουμένων και επομένως δεν έπρεπε να τους καλέσει σε απολογία, αλλά να τους απαλλάξει.

Κατά τη δεύτερη ημέρα της δίκης δηλαδή την επομένη 17 Απριλίου ανακοινώθηκε ότι ο Γεώργιος Γρίβας που διέμενε στην Αθήνα και θα ήταν ένας από τους μάρτυρες υπεράσπισης με τηλεγράφημα του στον Τάκη Ευδόκα ανέφερε ότι "δεν επετράπη αναχώρησις μου, διότι δεν θεωρούν παρουσίαν μου αναγκαίαν ούτε σκόπιμον".

Στη διάρκεια νεας αγόρευσης του ο Κυριάκος Σαβεριάδης εκ μέρους των συνηγόρων υπεράπισης (Φιλελεύθερος 18.4.1970) Πολύκαρπου Πετρίδη, Κώστα Αδαμίδη, Α. Χριστοφίδη, Κ. Παπαδόπουλου και Γεώργιου Κάϊζερ) υποστήριξε ότι το άρθρον 46Α του Ποινικού Κώδικα με βάση το οποίο κατηγορήθηκαν οι τρεις κατηγορούμενοι είναι αντισυνταγματικό και αντιβαίνει προς το άρθρο 19 του Συντάγματος και επομένως όπως ανέφερε "η διαδικασία είναι άνευ αντικειμένου".

Ο Δικηγόρος της Δημοκρατίας Λουκής Λουκαϊδης επέμενε στη θέση της Κατηγορούσας Αρχής λέγοντας ότι στο άρθρο" αι δολοφονίαι αι απαγωγαί, οι ξυλοδαρμοί αποδίδονται προσωπικώς εις τον Μακάριον", ότι "παντού εις το άρθρον αναφέρεται προσωπικώς ο Μακάριος" και ότι "το άρθρο θέλει να πη ότι έγιναν πολιτικαί δολοφονίαι αντιφρονούντων κλπ τη υποδείξει του Μακριωτάτου".

Ο Λουκής Λουκαϊδης απέρριψε επίσης τον ισχυρισμό της υπεράσπισης ότι ο νόμος είναι αντισυνταγματικός και αναφέρθηκε σε παλαιότερη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι "ουδείς νόμος είναι αντισυναγματικός εκτός εάν αποδειχθή ότι πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας αντίκειται προς το Σύνταγμα".

Παρά τις αγορεύσεις και τους ισχυρισμούς της υπεράσπισης ο Τάκης Ευδόκας και οι συγκατηγορούμενοι του κλήθηκαν σε απολογία από το Δικαστή Γ.Σταυρινάκη, πράγμα που σήμαινε ότι κατ' αρχήν υπήρχε υπόθεση εναντίον τους.

Οσον αφορά τη θέση της υπεράσπισης για αντισυνταγματικότητα του Νόμου ο Δικαστής Σταυρινάκης είπε ότι το άρθρο αυτό (46Α του Ποινικού Κώδικα) "ουδόλως εξουδετερώνει την ελευθερίαν του λόγου, αλλά συνιστά λογικόν περιορισμόν προς το συμφέρον της δημοσίας τάξεως εκτός των επιτρεπομένων ορίων του άρθρου 19 του συντάγματος".

Στην απολογία του ο Τάκης Ευδόκας, (20.4.) απαντώντας σε ερωτήσεις του συνηγόρου του Κυριάκου Σαβεριάδη είπε ότι γνώριζε τον Μακάριο από πολύ παλιά τόσο στην Αθήνα το 1955 όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες "λόγω των σχέσεων του με τον πενθερό μου κ. Σάββα Ζαβογιάννη" ο οποίος θεωρείτο ο υπεύθυνος που εργαζόταν στην Αμερική για το κυπριακό.

Το 1960 επισκέφθηκε την Κύπρο ενώ στα πλάνα του ήταν να εγκατασταθεί είτε στις Ηνωμένες Πολιτείες είτε στην Αθήνα, οπότε ο Μακάριος τον είχε ενθαρρύνει να παραμείνει μόνιμα στην Κύπρο διότι η Κύπρος, όπως του είπε ο Μακάριος χρειάζεται νέους και ικανούς επιστήμονες.

Ετσι είπε επανήλθε το 1961 οπότε ο Μακάριος του πρόσφερε εργασία αλλά προτίμησε να ιδιωτεύσει.

Ο Τάκης Ευδόκας συνεχίζοντας την κατάθεση του είπε ότι το άρθρο γράφτηκε σε περίοδο που επικρατούσε έντονο κλίμα ανασφάλειας στην Κύπρο.

Πρόσθεσε:

"Διά τούτο έκρινα σκόπιμον να κάμω μιάν τομήν, αυστηράν εάν θέλετε, της εσωτερικής καταστάσεως από την οποίαν θα εξήγοντο ωρισμένα συμπεράσματα και προτάσεις. Η πρόθεσις αυτή φαίνεται από τον υπότιτλον "Θετική αντιμετώπισης της εσωτερικής ανωμαλίας" ως επίσης από την εισαγωγήν και το τέλος του άρθρου. Ο σκελετός του εβασίζετο εις δύο σημεία, τα οποία αποτελούν σοβαράν αιτίαν εις την πιθανήν δημιουργίαν της εσωτερικής ανωμαλίας. Πρώτον: Η κριτική επί του εθνικου θέματος, Δεύτερον: Το θέμα της εξυγιάνσεως των δημοκρατικών θέσεων, διά το πρώτον: Προέβην εις μίαν πολύ σύντομον κριτικήν της πορείας του κυπριακού επιρρίπτων κυρίως ευθύνην εις τον Αρχιεπίσκοπον υπό την ιδιότητα του ως Εθνάρχου προ της ανεξαρτησίας και ως Προέδρου μετά από αυτήν.

Εισέρχομαι εις το δεύτερον. Εδημιουργήθη εθνική πικρία η οποία απετέλεσε παράγοντα της εσωτερικής ανωμαλίας καταπάτησις των δημοκρατικών θεσμών οι τραμπουκισμοί που γίνονταν επί Κυβερνήσεως ή καθεστώτος, χωρίς να αναφέρομαι εις τον Πρόεδρον Μακάριον.

Ο Τάκης Ευδόκας είπε ακόμα οτι "η κριτική απέβλεπεν εις το να αποδώσει εις το καθεστώς της 10ετίας τας διώξεις τους δαρμούς και τας δολοφονίας" και στο Πρόεδρο Μακάριο προσωπικά.

Ακόμα αναφέρθηκε στις τελευταίες γραμμές του άρθρου του όπου προθυμοποιείται, όπως είπε, να προβεί σε εισηγήσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης και πρόσθεσε:

" Εάν εθεωρούσα τον Μακάριον δολοφόνον, θα ήτο παράλογον εκ μέρους μου να θέλω να συνεργασθώ μαζί του".

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Αναφέρατε τρωτά, λάθη, αδυναμίες...τα αποδίδετε προσωπικώς εις τον Μακάριον ή εις την Κυβέρνησιν;

ΕΥΔΟΚΑΣ: Ως προς το εθνικόν θέμα η ευθύνη βαρύνει προσωπικώς τον Μακάριον. Τα θέματα εσωτερικής ανωμαλίας είναι ευθύνη του καθεστώτος.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Πρόθεσις σου ήτο να αποδώσης δολοφονίας εις τον Μακάριον;

ΕΥΔΟΚΑΣ: Εάν αυτή ήτο η πρόθεσις μου θα το έλεγα ευθέως: "Ο Μακάριος εδολοφόνησε". Αλλά ανεφέρθην απλώς εις το κεθεστώς.

Στη συνέχεια εξέτασε τον Τάκην Ευδόκα ο Εισαγγελέας Λουκής Λουκαϊδης.

ΛΟΥΚΑΙΔΗΣ: Σας ερωτώ. Πώς αποδίδετε εις το καθεστώς τας δολοφονίας κλπ, όταν εις την φράσιν υπάρχει εκείνη η λέξις "ακόμα";

ΕΥΔΟΚΑΣ: Δεν νομίζω ότι είναι συμπτωματικά τα όσα συνέβησαν. Η απαγωγή του Φαρμακίδη... Ητο διαφωνών....

ΛΟΥΚΑΙΔΗΣ: Τι εννοείτε δικτατορία του Μακαρίου;

ΕΥΔΟΚΑΣ: Η δικτατορία ταυτίζεται με τον Μακάριο. Του αποδίδω δικτατορικές τάσεις...

Στη συνέχεια κλήθηκε και κατέθεσε ο δημοσιογράφος Αντώνης Φαρμακίδης ο οποίος είχε στο παρελθόν απαχθεί από αγνώστους ενώ όταν έγραψε λίβελλο εναντίον του Μακαρίου αυτός συνεβιβάσθη και ότι του έδωσαν έξω από το δικαστήριο 10.000 λίρες και τις έδωσε στην αστυνομία όταν καταδικάστηκε.

Ο Αντώνης Φαρμακίδης, ήταν εκδότης της εφημερίδας ΑΛΗΘΕΙΑ και δημοσιογράφος για 40 και πλέον χρόνια.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Επροσέξατε τίποτε ιδιαίτερο εις το άρθρον του κ. Ευδόκα;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Το βρήκα ένα σύνηθες... ευδοκικόν επικριτικόν άρθρον. Αντιπολιτευτικόν και καυστικόν.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Ως δημοσιογράφος που παρακολουθείτε τα προβλήματα του τόπου κατά την τελευταίαν 10ετίαν υπήρξαν γεγονότα που να δικαιολογούν ανησυχίαν εις τον πολίτην εν σχέσει με την εσωτερική ασφάλειαν;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Ητο πάντοτε και εξακολουθεί να είναι ανησυχητική διά κάθε πολίτην

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Διά σας;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Δι' εμέ ιδιαιτέρως.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Διατί;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Διότι υπήρξα κι εγώ θύμα.

ΛΟΥΚΑΙΔΗΣ: Ενίσταμαι. Γίνεται πολιτική εκμετάλλευσις Παντού γίνονται εγκλήματα. Δεν σημαίνει αυτό ότι εις την Κύπρον τα διέπραξεν ο Μακάριος.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Εξεδόθη καμμία δικαστική απόφασις εναντίον σας διά λίβελλον κατά του Προέδρου Μακαρίου;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Συνεβιβάσθη εξωδίκως, εάν σας ενδιαφέρουν αι λεπτομέρειαι να τας αναφέρω (γέλωτες).

ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Μη με προκαλείτε διότι θα ζητήσω την επέμβασιν του δικαστηρίου.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Ποίοι ήσαν οι όροι του συμβιβασμού εις την υπόθεσιν λιβέλλου κατά του προέδρου Μακαρίου;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Μου έδωσαν 10.000 λίρες έξω από το δικαστήριον και τις έδωσα μέσα (γέλωτες).

ΛΟΥΚΑΙΔΗΣ: Είναι καθήκον μου να επανεξετάσω τον μάρτυρα. Επ' αυτού του θέματος, θεωρείτε κύριε Φαρμακίδη, τον εαυτόν σας αντικειμενικόν και δίκαιον;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Μάλιστα, έτσι τον θεωρώ.

ΣΑΒΕΡΙΑΔΗΣ: Δεν με πειράζει εάν ο μάρτυς αντεξετασθή.

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Ούτε εμένα (γέλωτες)

ΛΟΥΚΑΙΔΗΣ: Κύριε Φαρμακίδη, η απόφασις ήτο να πληρώσετε;

ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ: Επήρα απόδειξιν χωρίς να δώσω τίποτε. Εξώδικος συμβιβασμός επί τη βάσει του "ουδέν δώσης ουδέν λάβης" (γέλωτες). Η απόφασις ήτο δι' εμέ εικονική. Είχομεν δώσει λόγον τιμής να μη δημοσιευθή τίποτε, αλλά παρέβη εκείνος τον λόγον του. Δεν εκράτησα κακίαν όπως δεν εκράτησα διά πολύ χειρότερα.

Ο συγκατηγορούμενος του Τάκη Ευδόκα Κώστας Ιωαννίδης είπε ότι δεν γνώριζε για το άρθρο και ότι βρισκόταν υπό κράτηση από 8 Μαρτίου που συνελήφθη σχετικά με την υπόθεση της απόπειρας εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις 8 Μαρτίου 1970.

Τελικα ο Τάκης Ευδόκας βρέθηκε ένοχος στην κατηγορία για εξύβριση και δυσφήμηση του Προέδρου Μακαρίου και καταδικάστηκε στις 2 Μαϊου 1970, παραμονές των δεύτερων βουλευτικών εκλογών, σε δίμηνη φυλάκιση. Αντίθετα το δικαστήριο απήλλαξε τον Κώστα Ιωαννίδη ενώ η εταιρεία Πυρσός καταδικάστηκε σε πρόστιμο 250 λιρών.

Ο δικαστής Σταυρινάκης βρήκε, όπως ανέφερε, τον Τάκη Ευδόκα ένοχο "πέραν πάσης αμφιβολίας".

Ο Τάκης Ευδόκας στο βιβλίο του αναφέρει ότι από την ποινή φυλάκισης όταν δείξεις καλή συμπεριφορά σου χαρίζουν πέντε μέρες τον μήνα και επομένως έπρεπε να απολυθεί από τις φυλακές στις 20 Ιουνίου 1970, αλλά η κυβέρνηση θέλησε να τον αφήσει νωρίτερα ελεύθερο γιατί δεν θα ήταν σωστό να γίνονται εκλογές (έγιναν στις 5 Ιουλίου 1970) και ο μοναδικός ηγέτης της αντιπολίτευσης να βρίσκεται στη φυλακή.

Ωστόσο ο ίδιος δεν δέχθηκε να ζητήσει χάρη οπότε όπως αναφέρει ο Πρόεδρος Μακάριος τον απέλυσε υποχρεωτικά από τις φυλακές:

"Ο δημοσιογράφος Αντώνης Φαρμακίδης με είχε επισκεφθεί για να με βολιδοσκοπήσει αν ήθελα χάρη. Αν ζητούσα έπρεπε να υπογράψω κάποιο σχετικό χαρτί- θα την είχα. Φυσικά αρνήθηκα. Οπως το είχα υποψιασθεί- το επιβεβαίωσε αργότερα- ο Φαρμακίδης ήταν σταλμένος. Βιάζονταν να με στείλουν σπίτι μου. Η προσπάθεια να ζητήσω χάρη απέτυχε και τότε σκέφτηκαν την "αναγκαστική" χάρη". Σε διώχνουν δηλαδή από την φυλακή. Νωρίς το απόγευμα της 5.6.1970 με επισκέφθηκαν στο χώρο της φυλακής ο υπαστυνόμος Κ. Μουρουζίδης και η αστυνομικός Β. Λοϊζιά για να μου ανακοινώσουν την "απονομή χάριτος" και επέμεναν να με μεταφέρουν με το αυτοκίντο της αστυνομίας στο σπίτι μου. Αρνήθηκα και ζήτησα να ειδοποιηθεί η γυναίκα μου για να έρθει η ίδια να με παραλάβει. Τελικά έτσι έγινε. Το Ραδιόφωνο ανακοίνωσε ότι απολύθηκα και ότι βισκόμουν στο σπίτι μου, ενώ ήμουν ακόμα στο χώρο των φυλακών".

Σε ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στον τύπο (Φιλελεύθερος 6.6.1970) αναφερόταν: "Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διέταξε χθες την αποφυλάκισιν του Αρχηγού του ΔΕΚ δρος Τάκη Ευδόκα, απονείμας εις αυτόν χάριν. Ο δρ Ευδόκας αφέθη την εσπέραν ελεύθερος εκ των φυλακών και επέστρεψεν εις την οικίαν του".