Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

13.8.70:Με oδηγίες τoυ Μακαρίoυ τo αερoπλάvo πoυ μεταφέρει τov Π.Γιωρκάτζη στo εξωτερικό δεv απoγειώvεται από τo αερoδρόμιo Λευκωσίας και o Π.Γιωρκάτζης παραμέvει πλέov εγκλωβισμέvoς στηv Κύπρo και στo έλεoς αυτώv πoυ τov καταδιώκoυv για vα τov ξεκάvoυv

S-1833

13.8.1970: ΜΕ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΠΟΥ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟ ΓΙΩΡΚΑΤΖΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΕΝ ΑΠΟΓΕΙΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΓΙΩΡΚΑΤΖΗΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΛΕΟΝ ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΛΕΟΣ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΤΟΝ ΚΑΤΑΔΙΩΚΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΞΕΚΑΝΟΥΝ

Μακάριος-Γιωρκάτζης

Ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης είχε πάρει την απόφαση ότι έπρεπε να φύγει από την Κύπρο καθώς στένευε γύρω του ο κλοιός ύστερα από την απόπειρα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις 8 Μαρτίου 1970. Οι έρευνες είχαν πάρει φωτιά και ο ίδιος, αποκομμένος, δεν γνώριζε τι υπήρχε σε βάρος του ή των φίλων του που είχαν επίσης συλληφθεί.

Από την άλλη η Αστυνομία έπαιζε το παιχνίδι της γάτας με τον ποντικό. Ενώ υποψιαζόταν ή είχε πληροφορίες που της είχαν διοχετευθεί ότι ο Γιωρκάτζης είχε πάρει μέρος στην απόπειρα και η Κύπρος βοούσε για το ίδιο θέμα και ανέμενε ότι η Αστυνομία θα προχωρούσε στη σύλληψη του, αυτή απέφευγε, κατά ένα περίεργο λόγο, να πάρει ένα τέτοιο μέτρο.

Ακόμα δεν είχε απαγορευθεί και η έξοδος του από την Κύπρο.

Τη συνέχεια του τι ακολούθησε περιγράφουν οι Παναγιώτης Παπαδημήτρης και Αντρέας Νεοφύτου στο βιβλίο τους "Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, οι τελευταίες του στιγμές, Λευκωσία, 1994":

"Μισή ώρα πριν ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης αναχωρήσει για το αεροδρόμιο για να φύγει για τη Βηρυτό, κάλεσε τους στενότερους συνεργάτες του για να τους το ανακοινώσει. Ηταν μια μικρή ομάδα. Μεταξύ αυτών και ο Χριστόδουλος Χριστοδούλου, αγωνιστής της ΕΟΚΑ, ο οποίος τον είχε πληροφορήσει ότι ήταν έτοιμη η επιστολή που είχε ζητήσει για να την στείλει στον Μακάριο.

- Τώρα είναι πλέον αργά, του απάντησε.

Ο Γιωρκάτζης φαινόταν πολύ στενοχωρημένος και λυπημένος μαζί. Θάλεγες ότι περνούσε πραγματικά δύσκολες στιγμές. Μίλησε πρώτος:

- Σε λίγο φεύγω για το εξωτερικό και σας κάλεσα για να σας αποχαιρετήσω.

Τον κοίταξαν κάπως ξαφνιασμένοι για την απόφασή του. Εκείνοι ήταν έτοιμοι ακόμη και να αναστείλουν τη λειτουργία του Ενιαίου Κόμματος σε μια προσπάθεια να δείξουν σ' αυτόν που πίστευαν ότι ήταν αθώος, όλη τη συμπαράσταση και συμπάθεια τους για να τεθεί τέρμα στο ψίθυρο και τους υπαινιγμούς κι' αυτός έφευγε.

Ομως ο Γιωρκάτζης είχε ήδη πάρει την απόφαση του.

- Αισθάνομαι ανασφάλεια. Εχω γυναίκα και παιδιά.

Προχώρησε προς το παράθυρο, κοίταξε προς τα έξω και συνέχιζε μονολογώντας:

- Ορίστε, κοιτάξετε τους, είναι έξω από το σπίτι μου και παρακολουθούν.

Υστερα στράφηκε προς τους φίλους του:

- Εγινα στόχος. Μου πήραν τη φρουρά μου, με αφόπλισαν, έχω υποχρεώσεις απέναντι στην οικογένεια μου, να προστατεύσω τον εαυτό μου. Το αεροπλάνο φεύγει σε μισή ώρα.

Τι να του έλεγαν; Είχε ήδη πάρει την απόφαση του. Ελεγε ότι αισθανόταν ανασφάλεια. Οι ίδιοι οι συναγωνιστές και οι φίλοι του δεν μπορούσαν να του προσφέρουν αυτό που ζητούσε.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 14 3 1970. Στη μεγάλη φωτογραφία οι επιβάτες του αεροπλάνου που μετέφερε τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη στη Βηρυτό κατεβαίνουν από την κλίμακα του αροπλάνου μετά την επιστροφή του στο αεροδρόμιο Λάρνακας ύστερα από οδηγίες του Προέδρου Μακαρίου

- Θα πάω στο εξωτερικό και ύστερα θα δω τι θα κάνω. Θα σας τηλεφωνήσω για να σας ενημερώσω, απάντησε στις απορίες τους.

Υστερα πρόσθεσε:

- Αφήνω τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου στά χέρια σας.

Μετά στράφηκε στον πρώην συγκάτοικο του και ένα από τους πιο πιστούς του φίλους και συνεργάτες Παλλάδιο Νικολάου, αθλητή και καθηγητή της σωματικής αγωγής:

- Εσύ μείνε με τη Φωτεινή (τη σύζυγο του) και τα μωρά (τον Κωνσταντίνο και την Μαρία).

Και να μη του έλεγε κάτι τέtοιο ο Γιωρκάτζης, ο Παλλάδιος αυτό θα έκαμνε. Δεν υπήρχε περίπτωση να τον εγκαταλείψει αυτές τις δύσκολες πραγματικά στιγμές που περνούσε.

Με το Γιωρκάτζη ο Παλλάδιος είχε περάσει όλες τις λύπες και χαρές από την εποχή του 1963. Συγκατοικούσαν με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη στο σπίτι του στην οδό Μετοχίου από το 1963-1968.

Με τη βοήθεια του είχε φύγει στην Ελλάδα για να σπουδάσει και σαν γύρισε πήγε δειλά, δειλα στο υπουργείο να τον συναντήσει για να τον ευχαριστήσει.

Η ιδιαιτέρα του Γιωρκάτζη Θάλεια Τόφα τον ρώτησε αν είχε ραντεβού με τον υπουργό. Της απάντησε αρνητικά.

Εφυγε και ξαναγύρισε. Το ίδιο και πάλι. Την τρίτη φορά σαν τον ρώτησε η ιδιαιτέρα του Γιωρκάτζη αν είχε ραντεβού της απάντησε:

- Πες του ότι είναι ο Παλλάδιος.

Η Θάλεια Τόφα ενημέρωσε τον Γιωρκάτζη κι' αυτός έτρεξε έξω από το γραφείο του και τον αγκάλιασε:

- Δεν ντρέπεσαι, να έρθεις και να μη μας επισκεφθείς;

- Μα κύριε Υπουργέ.

Ο Γιωρκάτζης τον έκοψε:

- Να με λες Πόλυ, άφησε τα αυτά.

Σε λίγες μέρες ο Παλλάδιος Νικολάου μετακόμιζε στο σπίτι του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη. Και έκτοτε θα αναπτυσσόταν μεταξύ τους μια πολύ στενή φιλία που θα κρατούσε για χρόνια.

Ετσι με την κατάσταση που δημιουργήθηκε αυτή την περίοδο μετά την απόπειρα εναντίον του Μακαρίου, ο Παλλάδιος Νικολάου ήταν από τους πρώτους που βρέθηκαν και πάλι στο σπίτι του Γιωρκάτζη, φρουρώντας τον με ένα κυνηγετικό.

Κατασυγκινημένος ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης πλησίασε ένα, ένα τους φίλους του που βρίσκονταν μαζί του αυτή τη δραματική μέρα του Μαρτίου του 1970, και τους αποχαιρέτισε σχεδόν κλαίοντας.

Υστερα φίλησε τη γυναίκα του και τα παιδιά του, μπήκε στο αυτοκίνητο με οδηγό τον αστυνομικό φρουρό του Ιωάννη Μεταξά και προχώρησε προς το αεροδρόμιο Λευκωσίας όπου τους περίμεναν ο Κυριάκος Πατατάκος, ο Τάκης Σκαρπάρης και μερικοί ακόμα άνθρωποι της απόλυτης εμπιστοσύνης του.

Ο Πρόεδρος Μακάριος με τον Δημήτρη Παπαποστόλου (με μπερέ) και το Διοικητή της Εθνικής Φρυράς Στρατηγό Γερακίνη (δεξιά) λίγο μεά την απόπειρα κατά της ζωής του Μακαρίου

Ο άνθρωπος που είχε δώσει προστασία και βοήθεια σε όλους, δεν μπορούσε να προστατεύσει τώρα τον εαυτό του και έπρεπε να φύγει από την Κύπρο.

Η αναχώρηση του Γιωρκάτζη για το αεροδρόμιο και τη Βηρυτό έγινε με πολύ μυστικό τρόπο και με στόχο να το επισημάνουν όσο το δυνατό πιο λίγα πρόσωπα.

Η έξοδος του δεν είχε απαγορευθεί από την Κύπρο, αλλά κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει τι θα μεσολαβούσε μέχρι τη στιγμή που το αεροπλάνο θα απογειωνόταν από το αεροδρόμιο Λευκωσίας.

Είχαν πολλές διατυπώσεις μπροστά τους.

Ο φίλος του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, Τάκης Σκαρπάρης προμηθεύθηκε ένα εισιτήριο και του έκλεισε και θέση για τη Βηρυτό. Θα έφευγε γύρω στο μεσημέρι με αεροπλάνο των Μεσανατολικών Αερογραμμών του Λιβάνου.

- Θέλω ένα εισιτήριο για τη Βηρυτό, το θέλω ανοικτό. Μη γράψεις όνομα πάνω, είπε στον αντιπρόωπο των Μεσαναστολικών Αερογραμμών Πάρη Κουλουμπρίδη.

- Θα το πάρεις από το αεροδρόμιο, του είπε.

Ο Τάκης Σκαρπάρης πήγε στο αεροδρόμιο. Κατευθύνθηκε στα γραφεία των Μεσανατολικών Αερογραμμών και περίμενε.

Σε λίγο έφθανε και ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης. Τον περίμενε εκεί για τις διατυπώσεις ο Κυριάκος Πατατάκος που μερίμνησε για τη μικρή βαλίτσα του που μετέφερε.

Επίσης ο Πατατάκος είχε φροντίσει ώστε το διαβατήριο του Γιωρκάτζη να σφραγισθεί. Είχαν φίλους εκεί για να τους εξυπηρετήσουν. Ενας από αυτούς ήταν ο αξιωματικός της αστυνομίας Μιχαλάκης Πατσαλίδης, πρώην στέλεχος της ΚΥΠ.

Κρατώντας το διαβατήριο του Γιωρκάτζη ο Παπατάκος πήγε στον Πατσαλίδη λέγοντας του:

- Ερχεται σε λιγο ο μάστρος. Θα ταξιδεύσει για τη Βηρυτό.

Ο Πατσαλίδης σφράγισε το διαβατήριο και το έδωσε στον Πατατάκο.

Με την άφιξη του Γιωρκάτζη κινήθηκε και ο Τάκης Σκαρπάρης. Είπε στην υπάλληλο των Μεσατολικών Αερογρμαμών να βγάλει το εισιτήριο στο όνομα του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη. Ετσι το όνομα του προστέθηκε από τα τελευταία στον κατάλογο των επιβατών.

Ο Πατσαλίδης τον πλησίασε μαζί με τον Πατατάκο και προχώρησαν προς την αίθουσα των επισήμων. Το αεροπλάνο βρισκόταν κάπως μακρυά.

Του πρότειναν να πάει με τους άλλους επιβάτες.

- Οχι, θα πάω μόνος μου, μόλις ανέβει και ο τελευταίος επιβάτης, είπε.

Πριν τελικά ο Γιωρκάτζης ανέβει στο αεροπλάνο ανέβηκε ένας άλλος άνδρας της ΚΥΠ, στενός συνεργάτης του Γιωρκάτζη, τον οποίο ελάχιστοι γνώριζαν, ο Ανδρέας Ιωάννου, από την Πάφο.

Μπήκε μέσα στο αεροπλάνο, βεβαιώθηκε ότι δεν περίμεναν άλλους επιβάτες και συνόδευσε τον Γιωρκάτζη μέχρι τη θέση του. Εμεινε μαζί του μέχρι που δόθηκε η ειδοποίηση ότι το αεροσκάφος ήταν έτοιμο να απογειωθεί, τον αποχαιρέτησε, του ευχήθηκε καλό ταξίδι και κατευθύνθηκε προς την έξοδο και προς το γραφείο του.

Του φάνηκε ιδιαίτερα ανήσυχος ο Γιωρκάτζης. Σχεδόν έτρεμε καθώς μαζεύτηκε στη θέση του. Λες και κάτι πολύ σοβαρό τον απασχολούσε, λες και δεν πίστευε ότι θα κατάφερνε τελικά να φύγει από την Κύπρο χωρίς κανένα πρόβλημα.

ΑΓΩΝ 11 Μαρτίου 1970

Ηξερε τις δυνατότητες των αντιπάλων του και ίσως θα ανέπνεε μόνο αφού το αεροπλάνο θα βρισκόταν στον αέρα.

Ομως για τον αστυνομικό Ιωάννου, τα πράγματα φαίνονταν τόσο φυσιολογικά. Ηταν τόσο σίγουρος ότι ο Γιωρκάτζης θα πετούσε σε λίγο στη Βηρυτό, ώστε έφυγε από το αεροπλάνο και πήγε στο γραφείο του στο αεροδρόμιο. Ούτε έδωσε συνέχεια στο επεισόδιο, ούτε τον απασχόλησε πλέον.

Τέτοιες εξυπηρετήσεις υψηλών προσώπων έχει κάμει πολλές κατά διάρκεια της θητείας του στο αεροδρόμιο.

Ο Πατσαλίδης και ο Βάσος Τόφας, που είχε πάει κι' αυτός στο αεροδρόμιο, πήγαν στην καφετερία για καφέ.

Ηδη μερικοί φίλοι του Γιωρκάτζη βρίσκονταν στην Ταράτσα του αεροδρομίου και παρακολουθούσαν. Αλλοι βρίσκονταν στον εξώστη. Ολα φαίνονταν ότι πήγαιναν ομαλά. Ολοι ήσαν σίγουροι ότι ο Γιωρκάτζης σε λίγο θα πετούσε για τη Βηρυτό.

Ομως αυτό που φαινόταν να ανησυχεί ο Γιωρκάτζης συνέβη σε λίγο.

Καθώς το αεροπλάνο άρχισε να τροχοδρομεί ο πιλότος του διατάχθηκε από τον Πύργο Ελέγχου να επιστρέψει στο χώρο στάθμευσης επιβατών.

Τι είχε συμβεί;

Δυο στρατιώτες μέλη των Ομάδων Ασφαλείας Στρατού (ΟΑΣ) που είχαν σταλεί στο αεροδρόμιο, είδαν τον Γιωρκάτζη να κατευθύνεται προς το αεροπλάνο και ειδοποίησαν τους ανωτέρους τους.

Ο ένας, ο Στέλιος Δρυμιώτης, σήμερα δικηγόρος στη Λευκωσία, αφηγήθηκε αργότερα στο Μακάριο Δρουσιώτη, στο περιοδικό ΣΕΛΙΔΕΣ (έκδοση Μαρτίου 1994) ότι μόλις είδε το Γιωρκάτζη να προχωρεί προς το αεροπλάνο των Μεσανατολικών Αερογραμμών για να μεταβεί στη Βηρυτό έσπευσε να τηλεφωνήσει στο διευθυντή του Δεύτερου Γραφείου του ΓΕΕΦ Παντελή Λαλαούνη. Ακολούθηαε ο πιο κάτω διάλογος:

- Ο Γιωρκάτζης φεύγει τώρα για την Βηρυτό, έχει ήδη επιβιβαστεί στο αεροπλάνο.

- Κλείσε κα να με πάρεις σε πέντε λεπτά.

ΜΑΧΗ 14 Μαρτίου 1970

- Δεν έχω άλλα χρήματα (κέρματα για να βάλει στη συσκευή τηλεφώνου στον τηλεφωνικό θάλαμο για να τηλεφωνήσει εκ νέου).

- Περίμενε στη γραμμή.

Ο Δρυμιώτης περίμενε στη γραμμή και άκουσε το Λαλαούνη να ζητά να τον ενώσουν αμέσως με το Προεδρικό.

- Ο άνθρωπος μας φεύγει τώρα για την Βηρυτό, είπε.

Μετά ο Λαλαούνης μίλησε στο Δρυμιώτη:

- Πήγαινε κάπου που έχει κόσμο, να μην είσαι εκτεθειμένος και θα σου στείλω ενισχύσεις.

Σε λίγο έφθασε ένα αυτοκίνητο και τον μετέφερε στο ΓΕΕΦ όπου ο Λαλαούνης τον υποδεχόταν με αγκαλιές και φιλιά. Είχε πετύχει στην αποστολή του. Ηταν πολύ σημαντικό για το Λαλαούνη και τους ελλαδίτες αξιωματικούς που κατάφεραν με μια ενέργεια τους δύο πράγματα: Να δώσουν μια σοβαρή πληροφορία στον Μακάριο και από την άλλη να κρατήσουν το Γιωρκάτζη στην Κύπρο μια και οι ίδιοι δεν μπορούσαν να του απαγορεύσουν την έξοδο.

Υστερα μετέφεραν το Δρυμιώτη στη Λέσχη αξιωαματικών και του πρόσφεραν πλούσιο γεύμα και φρόντισαν για την ασφάλεια του.

Για δέκα τουλάχιστον μέρες κοιμόταν στην αίθουσα επιχειρήσεων, και στη συνέχεια του έδωσαν, όπως αφηγήθηκε στο Μακάριο Δρουσιωτη άδεια επ' αόριστο".

Γιατί όμως είχε αναμιχθεί η Εθνική Φρουρά και ιδιαίτερα οι Ελλαδίτες αξιωματικοί και οι υπηρεσίες Πληροφοριών;

Μήπως οι Ελλαδίτες αξιωματικοί και η χούντα εκδικούνταν τώρα τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη για τη συμμετοχή του στην απόπειρα εναντίον του Γεωργίου Παπαδόπουλου σαν είχε βοηθήσει τον Αλέκο Παναγούλη; Η μήπως τώρα αυτοί που σχεδίασαν την απόπειρα εναντίον του Μακαρίου επιδίωκαν να βγάλουν κάποιον από τη μέση και να κοπεί ο ιστός της συνωμοσίας;

Κανένας δεν έδωσε ποτέ απάντηση και σε αυτά τα ερωτήματα ή εξήγηση για τους τόσους πανηγυρισμούς των Υπηρεσιών Πληροφοριών στο ΓΕΕΦ.

Ο Μακάριος μόλις ειδοποιήθηκε για την επικείμενη αναχώρηση του Γιωρκάτζη επικοινώνισε τηλεφωνικώς με τον Πύργο Ελέγχου και έδωσε οδηγίες να διαταχθεί το αεροπλάνο των Μεσανατολικών Αερογραμμών να μη απογειωθεί".

Ετσι ο Γιωρκάτζης έμεινε στην Κύπρο. Εφυγε από το αεροδρόμιο με τον Πατατάκο και τον Τάκη Σκαρπάρη και κατευθύνθηκαν στο σπίτι του τελευταίου στην οδό Κυριάκου Μάτση, στη Λευκωσία.

Ενώ έφευγαν κατέφθανε στο αεροδρόμιο ο υπασπιστής του Μακαρίου Θανάσης Πουλλίτσας. Τον απέφυγαν με δυσκολία.

Παράλληλα με οδηγίες του Μακαρίου ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης μπήκε στον κατάλογο των προσώπων τα οποία απαγορευόταν να φύγουν από την Κύπρο, γνωστό ως "στοπ λιστ".

Η προσπάθεια του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη να φύγει στο εξωτερικό είχε αποτύχει.

Ο ίδιος εξέφραζε φόβους στον Τάκη Σκαρπάρη για τη ζωή του ενώ φαινόταν να βρίσκεται σε πολύ απελπιστική κατάσταση.