Ο Π.Γιωρκάτζης αρχίζει πρoσπάθεια vαπείσει γιατηv αvάγκη ίδρυσης Μεγάλoυ Κόμματoς Αρχώv τηςδεξιάς αλλά καιγια vαεπαvέλθει στoπoλιτικό πρoσκήvιo ύστερα απότηv παραίτηση τoυλόγω τηςαvάμιξης τoυστηv απόπειρα εvαvτίov τoυδικτάτoρα τηςΕλλάδας Γ.Παπαδόπoυλoυ

S-1807

30.12.1969: Ο ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ΓΙΩΡΚΑΤΖΗΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΙΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗN ΑΝΑΓΚΗ ΙΔΡΥΣΗΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΔΕΞΙΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΕΙ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΑΝΑΜΙΞΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Μπορεί ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης να παραιτήθηκε από υπουργός ύστερα από οκτώ χρόνια, λόγω της ανάμιξης του στην απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα της Ελλάδας Γεώργιου Παπαδόπουλου, (την οποία διενήργησε ο Αλέκος Παναγούλης), αλλά δεν επρόκειτο να παραμείνει πολιτικά αδρανής στο παρασκήνιο.

Αντίθετα άρχισε προσπάθειες επιστροφής του στην πολιτική και την εξουσία με την ίδρυση ενός κόμματος της δεξιάς, με στόχο όμως την υποστήριξη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Η εφημερίδα "Κύπρος" (που πρόσκειτο στον Γιωρκάτζη σε μεγάλο βαθμό, λόγω των δεσμών που διατηρούσε με μερικούς συντάκτες της, όπως ο συγχωριανός του Χριστάκης Κατσαμπάς, από το Παλαιχώρι, παρά το γεγονός ότι ήταν ανεξάρτητη) έγραφε στις 16 Δεκεμβρίου 1968 λίγους μόνο μήνες μετά την απομάκρυνση του:

"Ο κύριος Γιωρκάτζης και άλλοι στενοί συνεργάται του προσανατολίζονται προς την ιδέαν όπως εις τας γραμμάς του νέου Κόμματος εύρουν την θέσιν των παράγοντες και προσωπικότητες ευρέως κύρους που θα ανήκουν όμως ιδεολογικώς προς την γενικήν γραμμήν την οποίας εν τη ουσία εκφράζει σήμερον το Πατριωτικόν Μέτωπον.

Ο τέως υπουργός των Εσωτερικών ευνοεί την προκήρυξιν βουλευτικών εκλογών το ταχύτερον, υποστηρίζει δε ότι δε ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων πρέπει να ανανεωθή ριζικώς".

Αυτό που ζητούσε ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης και γενικά όλος ο πολιτικός κόσμος ήταν η διενέργεια βουλευτικών εκλογών για ανανέωση της Βουλής, της οποίας η θητεία ανανεωνόταν συνεχώς από το 1959 που είχαν γίνει για πρώτη και τελευταία φορά.

Ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης ξεκαθάρισε τις προθέσεις του και δημόσια σε ομιλία του στις 29 Δεκεμβρίου 1969 σε μνημόσυνο πεσόντων στην Ομορφίτα το Δεκέμβριο του 1963.

Στην ομιλία του ο Γιωρκάτζης υποστήριξε την ανάγκη οργανωμένης πολιτικής ζωής στην Κύπρο για την ύπαρξη συνεκτικού συνεχούς δεσμού μεταξύ λαού και κυβέρνησης και τόνισε ότι χωρίς πολιτική ζωή οι εθνικές δυνάμεις γίνονται υποχείριοι προσώπων και ομάδων που τις εκμεταλλεύονται για προσωπικούς και συμφεροντολογικούς σκοπούς.

Είπε ο Γιωρκάτζης:

"Παραλλήλως προς την εκκρεμότητα του πολιτικού προβλήματος υπάρχει το σοβαρόν και χρόνιον θέμα της ελλείψεως ωργανωμένης πολιτικής ζωής εις τον τόπον μας.

Η εκκρεμότης του πολιτικού μας προβλήματος και η ανταπόκρισις του λαού εις την έκκλησιν της Κυβερνήσεως δι' αυτοσυγκράτησιν εις τον τομέα της υποβολής οικονομικών αιτημάτων εδημιούργησε συν τω χρόνω μέγα κοινωνικόν και οικονομικόν πρόβλημα του οποίου αι διαστάσεις ουδέποτε ήσαν τόσον ανησυχητικαί όσον είναι σήμερον.

Τα υφιστάμενα προβλήματα των κοινωνικών τάξεων εις τον τόπον μας δεν δύνανται να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικώς και ικανοποιητικώς άνευ ωργανωμένης πολιτικής ζωής. Και εάν ακόμη δοθούν ικανοποιητικαί λύσεις τα αιτήματα των αγροτών, των υπαλλήλων, των εργατών, των καθηγητών, των διδασκάλων και των αστυνομικών, θα παραμένη το ψυχολογικόν κενόν της αμφιβολίας, το οποίον υφίσταται ήδη λόγω της μη ενεργού συμμετοχής του λαού εις την διαμόρφωσιν των κυβερνητικών αποφάσεων.

Επιβάλλεται διά τούτο η άμεσος δημιουργία ωργανωμένης πολιτικής δυνάμεως διά να αισθάνωνται οι συμπολιτευόμενοι ότι μετέχουν εις την χάραξιν και διαμόρφωσιν της κυβερνητικής πολιτικής και ότι αι απόψεις και πεποιθήσεις των λαμβάνονται υπ' όψιν υπό εκείνων, τους οποίους ανέδειξαν εις την πολιτικήν ηγεσόαν διά της ψήφου των.

Η έλλειψις πολιτικής οργανώσεως οδηγεί εις μαρασμόν τας εθνικάς δυνάμεις, τας αποκόπτει από την ηγεσίαν των και ενδεχομένως τας καθιστά υποχειρίους εις πρόσωπα και ομάδας προσώπων, τα οποία τας εκμεταλλέυονται διά προσωπικούς και συμφεροντολογικούς σκοπούς.

Το λυπηρόν τούτο φαινόμενον δεν πρέπει να συνεχισθή διότι θα αποβή μοιραίον και καταστροφικόν διά την παράταξιν μας. Εχομεν ηδη ανησυχητικά δείγματα της επικρατούσης καταστάσεως.

Η ανάληψις της προσπάθειας εντάξεως όλων των εθνικών δυνάμεων εις ενιαίαν πολιτικήν Οργάνωσιν είναι βέβαιον ότι θα ενδυναμώση περισσότερον το εσωτερικόν μας μέτωπον και θα το καταστήσουν πλέον απρόσβλητον".

Στις 9 Ιανουρίου 1969 ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης έδωσε την πρώτη του συνέντευξη στην οποία μίλησε για τα πολιτικά του σχέδια.

Η συνέντευξη ήταν στο περιοδικό "Ο κόσμος σήμερα":

ΕΡΩΤΗΣΗ: Γίνεται τελευταίως πολύς λόγος διά την ανάγκην δημιουργίας πολιτικής ζωής. Πως κατά την γνώμην σας είναι τούτο δυνατόν να επιτευχθή; Εχετε συγκεκριμένα σχέδια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η δημιουργία ωργανωμένης πολιτικής ζωής εις Κύπρον, η οποία αποτελεί ανάγκην αδιαμφισβήτητον αναγνωριζομένην υπό πάντων, δύναται κατά την γνώμην μου να επιτευχθή νοουμένου ότι θα λάβη χώραν ένταξις των εθνικών δυνάμεων του τόπου εις ενιαίαν πολιτικήν οργάνωσιν ήτις αποτελεί την δημιουργίαν οργανωμένης πολιτικής ζωής.

Αι εθνικαί μας δυνάμεις ως είναι σήμερον, αποτελούν απλώς ασχημάτιστον μάζαν την οποίαν εκμεταλλεύονται διά προσωπικούς μάλλον σκοπούς διάφορα άτομα ή ομάδες ατόμων.

Πιστεύω ότι υφίστανται σήμερον καλαί προϋποθέσεις διά την δημιουργίαν πολιτικής ζωής καθ' ότι η έλλειψις της είναι όσον ποτέ άλλοτε αισθητή εις τας ευρείας λαϊκάς μάζας, αι οποίαι είναι και ώριμοι και ικαναί να διαδραματίσουν τον ρόλον των.

Προσωπικώς προτίθεμαι να συνεχίσω τας προσπαθείας μου διά την δημιουργίαν οργανωμένης πολιτικής ζωής.

Εχω υπ' όψιν μου ωρισμένα σχέδια τα οποία θα επιχειρήσω με αλλους συνεργάτας μου. Πιστεύω εις την συνένωσιν όλων των υγιών εθνικών δυνάμεων, εις ενιαίον ωργανωμένον σύνολον με συγκεκριμένας αρχάς, δημοκρατικήν λειτουργίαν και σύνθεσιν και συλλογικήν ηγεσίαν.

Η δημιουργία πολιτικής οργανώσεως με πρόγραμμα αρχών και συνειδητήν πολιτικήν δράσιν θα αποτελέση σπινθήρα αναζωπυρώσεως της πολιτικής μας ζωής και θα συμβάλη αποφασιστικώς εις την ενεργόν συμμετοχήν του λαού εις τα δημόσια πράγματα, επιβάλλεται όπως ο αγωνιστής λαός μας αισθάνεται ότι μετέχει εις την χάραξιν και διαμόρφωσιν της κυβερνητικής πολιτικής και ότι οι απόψεις του λαμβάνονται υπ' όψιν υπό εκείνων τους οποίους αναδεικνύει ηγέτας του διά της ψήφου του.

ΕΡ: Ποίας συνεπείας είχεν έως τώρα διά τον λαόν η έλλειψης (πολιτικής) ζωής και ποίαι αι σοβαρώτεραι;

ΑΠ: Η έλλειψις οργανωμένης πολιτικής ζωής είχον οφθαλμοφανείς συνεπείας διά τον λαόν, η κυριώτερα των οποίων είναι κατά την γνώμην μου η αποξένωσις των από την ηγεσίαν του και η μη ενεργός συμμετοχή του εις την διαμόρφωσιν των πολιτικών αποφάσεων από μέρους της Κυβερνήσεως. Σοβαρά συνέπεια είναι επίσης και η ανησυχητική κατάστασις η οποία επικρατεί εις τους κόλπους της συμπολιτεύσεως και η οποία εγγίζει τα όρια της αποδιοργανώσεως.

Η σοβαρότης της συνεπείας ταύτης καθίσταται περισσότερον εμφανής εάν ληφθή υπ' όψιν η παράλληλος συστηματική ωργανωμένη δράσις της Αριστεράς επί τη βάσει συγκεκριμένου προγράμματος και η συνεχής αποκόμισις πολιτικών ωφελών υπ' αυτής λόγω της ιδικής μας πολιτικής ανυπαρξίας.

Η έλλειψις πολιτικής ζωής απέτρεψεν επίσης κατά την γνώμην μου, την δημιουργίαν νέων ηγετικών στελεχών, των οποίων τόσην ανάγκην έχει ο τόπος μας.

ΕΡ: Υπήρξαν ανασχετικοί παράγοντες εις την προσπάθειαν δημιουργίας πολιτικής ζωής;

ΑΠ: Ανασχετικοι παράγοντες εις τας προσπαθείας δημιουργίας ωργανωμένης πολιτικής ζωής εις τον τόπον μας υπήρξαν πολλοί. Πρωτίστως αναφέρω την έλλειψιν μακράς και σταθεράς ειρηνικής περιόδου ως εκ της διαμάχης μετά των συνοίκων τούρκων. Η έκρυθμος αύτη κατάστασις απερρόφησεν ως ήτο φυσικόν, τας περισσοτέρας μας δυνάμεις και απησχόλησε κυρίως την προσοχήν και το ενδιαφέρον μας.

Ανασχετικόν παράγοντα θεωρώ επίσης την εσφαλμένην νοοτροπίαν, την οποίαν διατηρούν μερικοί οι οποίοι προτιμούν τον κατατεμαχισμόν των εθνικών μας δυνάμεων, εις ομάδας και σφαίρας επιρροής, ώστε να δύνανται να εμφανίζωνται ως πολιτικοί παράγοντες με κοινωνικήν και πολιτικήν δύναμιν.

Πέραν τούτων πιστεύω ότι ετίθετο πάντοτε το πρόβλημα της ηγεσίας, λόγω του ιερατικού σχήματος του Μακαριωτάτου και λόγω της επιθυμίας του να μη ταυτίση τον εαυτόν του με οιανδήποτε πολιτικήν κίνησιν. Βεβαίως ο Μακαριώτατος, ως διεκήρυξε και προσφάτως, ευνοεί την δημιουργίαν πολιτικής ζωής, πιστεύω δε ειλικρινώς ότι υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος διά να αντιμετωπισθή το θέμα τούτο της ηγεσίας".

Αυτά που προανάγγελλε ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης όμως δεν τα έβλεπαν με καλό μάτι πολλά άλλα στελέχη της δεξιάς που διαφωνούσαν με τον πρώην Υπουργό ή με τον Γλαύκο

Κληρίδη που φαινόταν ότι θα συνεργαζόταν μαζί του τελικά και θα ήταν και ο ηγέτης του νέου κόμματος.

Τα στελέχη αυτά ήταν ήταν ενταγμένα στην ΠΕΚ και βρίσκονταν κάτω από την επίρρεια του διοικητή της συνεργατικής ανάπτυξης του ανθρώπου που εξέφραζε, περισσότερο και από τον Γλαύκο Κληρίδη, τις θέσεις και απόψεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Ηταν ακόμα άλλοι της δεξιάς που είχαν ακολουθήσει αντιμακαριακή πορεία, όπως οι βουλευτές Κώστας Χριστοδουλίδης και Τζιρκώτης ή ακόμα και ο Βάσος Λυσσαρίδης και ο Νίκος Σαμψών που είχαν τις διαφορές τους με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη.

Ετσι στις 9 Ιανουαρίου 1969 συνήλθαν στα κεντρικά γραφεία της ΠΕΚ η ηγεσία και τα στελέχη της Οργάνωσης και μελέτησαν, σύμφωνα με την εφημερίδα "Φιλελεύθερος" (11 Ιανουαρίου 1969) "διεξοδικώς την πολιτική κατάσταση και ιδιατέρως κατόπιν των προσφάτων δηλώσεων του Προέδρου της Δημοκρατίας περί διενέργειας βουλευτικών εκλογών προ της εκπνεύσεως της θητείας της παρούσης Βουλής" και ανακοίνωσαν ότι πρόθεση τους ήταν να ιδρύσουν δικό τους κόμμα με την ονομασία Προοδευτική Παράταξις.

Σε ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη σύσκεψη αναφέρονταν τα ακόλουθα:

1. Η ΠΕΚ είναι βεβαία ότι ο Μακαριώτατος άμα τη επανόδω του θα σταθμίση σοβαρώς τας επιπτώσεις τας οποίας θα έχει το εθνικόν μας θέμα εκ της εκλογικής αναμετρήσεως και εκ της τοιαύτης σταθμίσεως πρέπει να αποφασισθή κατά πόσον και πότε πρέπει να διεξαχθουν αι βουλευτικαί εκλογαί.

2. Η ΠΕΚ ως εκ της ιστορίας της και του ρόλου τον οποίον διεδραμάτισεν εις την εθνικοπολιτικήν και κοινονικο-οινομικήν ζωήν του τόπου αισθανομένη πλήρως τας ευθύνας της έναντι του μόχθου του ιδρώτος του αγωνισθέντος και αγωνιζομένου λαού μας και του αίματος και των θυμάτων του τόπου μας, δεν δύναται παρά να αναμιχθή ενεργώς εις τας προσεχείς βουλευτικάς εκλογάς αναλαμβάνουσα τας ευθύνας της έναντι της ιστορίας του τόπου και του λαού μας.

Προς τον σκοπόν τούτον πρωτοπόρος θα υψώση την σημαίαν του νέου αγώνος και θα καλέση λίαν συντόμως όλους εκείνους οι οποίοι συμφωνούν μετ' αυτής εις το εθνικοκοινωνικόν και πολιτικο-ιδιεολογικόν πεδίον διά την δημιουργίαν Προοδευτικής Παρατάξεως, η οποία να αναδείξη τους αριστείς εξ όλων των τάξεων του εθνικώς φρονούντος λαού.

3. Η ΠΕΚ ορμωμένη εκ της εθνικής πολιτικής της και της σωφρόνου οικονομικοπολιτικής γραμμής της καλεί όλα τα προοδευτικά στοιχεία του τόπου μας εις τας επάλξεις. Καλεί τον μαχητήν αγωνιστήν εργάτην, τον συνεργατιστήν, τον μεσαίον, τον προοδευτικόν εμπορευόμενον, τον βιοτέχνην και βιομήχανον, την αγρότισαν και την κυπρίαν εργαζομένην, τον πνευματικώς εργαζόμενον και τον επιστήμονα να συνενώσουν τας δυνάμεις των με την ΠΕΚ διά την προκοπήν του ακραίου αυτού τμήματος της ελληνικής γης. Καλεί ακόμη την αγωνιστικήν νοελαίαν μας, τους νέους επιστήμονας, όλους εκείνους που φιλοδοξούν να προσφέρουν τας υπηρεσίας των προς τον τόπον και οι οποίοι παρηγκωνίσθησαν εκ των πραγμάτων κατά την τελευταίαν οκταετίαν, τους καλεί να ενισχύσουν την Προοδευτικήν Παράταξιν εις τους πατριωτικούς σκοπούς της".

Ενώ όμως όλοι-εκτός από το ΑΚΕΛ- άρχισαν να κινητοποιούνται- στις 11 Ιανουαρίου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος που πήγε στην Αθήνα δήλωσε ότι συζήτησε το θέμα με την χουντική

Κυβέρνηση, αλλά όπως μετέδιδε ο ανταποκριτής της εφημερίδας "Φιλελεύθερος" (12.1.1969) "δύναται να λεχθή ότι δεν ελήφθη εισέτι επί του θέματος αυτού οριστική απόφασις" και ότι "υφίσταται πρόθεσις εκκαθαρίσεως της εσωτερικής πολιτικής καταστάσεως διά της διενεργείας νέων εκλογών χωρίς όμως να είναι από τούδε βεβαία η διενέργεια των εκλογών αυτών εντός των προβλεπομένων προθεσμιών".

Το θέμα των εκλογών έφθασε και στην κυπριακή τηλεόραση η οποία άρχισε να μεταδίδει τις πρώτες πολιτικές συζητήσεις. Ενας από τους συζητητές ήταν ο Τάκης Ευδόκας ο οποίος τον προηγούμενο χρόνο αγωνίστηκε μάταια να του δοθεί χρόνος για να παρουσιάσει το πολιτικό του πρόγραμμα ως ανθυποψήφιος του Μακαρίου.

Τώρα ως ηγέτης του Δημοκρατικού Εθνικού Κόμματος που ίδρυσε παρουσιάστηκε στην τηλεόραση μαζί με τους Γλαύκο Κληρίδη, Πρόεδρο της Βουλής, Λέλλο Δημητριαδη, Κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του Πατριωτικού Μετώπου και Εζεκία Παπαϊωάννου, Γενικό Γραμματέα του ΑΚΕΛ.

Στη συζήτηση ο Γλαύκος Κληρίδης δήλωσε ότι πίστευε στην ανάγκη δημιουργίας κομμάτων και τόνισε ότι δεν ήθελε τη διάσπαση των δυνάμεων της δεξιάς σε πολλα κόμματα.

Η δεξιά συμπολίτευση, είπε, είναι δυνατόν να στεγασθεί σε ένα Ενιαίο Κόμμα, στο οποίο να εκπροσωπούνται όλες οι δεξιές οργανώσεις, αγροτικές και εργατικές, οι αγωνιστές, και οι αστικές τάξεις.

Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου τάχθηκε επίσης υπέρ της δημιουργίας κομμάτων τα οποία όπως είπε πρέπει να συνεργάζονται και όχι να συγκρούονται μεταξύ τους. Το ίδιο υποστήριξε και ο Πρόεδρος του ΔΕΚ Τάκης Ευδόκας ο οποίος τόνισε ότι η ύπαρξη δημοκρατίας προϋποθέτει την ύπαρξη κομμάτων.

Την ιδια θέση υποστήριξε και ο Λέλλος Δημητριάδης ο οποίος, ωστόσο, σχολιάζοντας τη θέση του Εζεκία Παπαϊωάννου για συνεργασία μεταξύ των κομμάτων είπε ότι κάθε κόμμα έχει δική του ξεχωριστή οντότητα και το αν θα συνεργασθεί με άλλο κόμμα θα εξαρτηθει από διαφόρες κσταστάσεις όπως είναι η ύπαρξη εθνικού κινδύνου και άλλα.

Συμφωνώντας στα όσα είπε ο Κληρίδης από την τηλεόραση η Ενωση Αγωνιστών Λευκωσίας, που αποτελείτο κυρίως από ανθρώπους του Γιωρκάτζη, δέχθηκε όπως μη προχωρήσει στην ίδρυση κόμματος.

Ο Γενικός Γραμματέας της ΕΑΛ Χριστόδουλος Χριστοδούλου μιλώντας στη συνέλευση ανέφερε ότι οι ενώσεις των Αγωνιστών δεν πρόκειται να μεταβληθουν σε πολιτικό κόμμα αλλά θα προσφέρουν τη δύναμη τους και θα παράσχουν τις υπηρεσίες τους προς ένα ενιαίο κόμμα της συμπολίτευσης σε περίπτωση εκλογών.

Εξάλλου η ΣΕΚ σε ανακοίνωση της στις 4 Φεβρουαρίου 1969 ανέφερε ότι θα αναμιχθεί ενεργά στην πολιτική ζωή του τόπου αλλά διευκρίνισε ότι είναι υπέρμαχος της ίδρυσης Κόμματος Αρχών "και όχι προσωρινών κατασκευασμάτων διά την εκλογικήν περίοδον".

Με αυτά τα δεδομένα η ίδρυση νέων κομμάτων δεν θα καθυστερούσε πολύ να γίνει.