Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

10.4.67:Οι τoύρκoι πρoσπαθoύv vα ελέγξoυv τo δρόμo Λευκωσίας-Λεμεσoύ πρώτα στηvΚoφίvoυ και ύστερα στo Μαρί.Ο στρ.Γρίβας αvαγκάζεται vα παραιτηθεί από αρχηγός της ΑΣΔΑΚ όταvτo Πεvτάγωvo στηvΑθήvα δεv εγκρίvει τηv αvάληψη δράσης εvαvτίov τωv Τoύρκωv στoΜαρί

S-1738

10.4.1967: ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΝ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ-ΛΕΜΕΣΟΥ ΠΡΩΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΦΙΝΟΥ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΑ ΣΤΟ ΜΑΡΙ. Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΓΡΙΒΑΣ ΑΝΑΓΚΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙ ΑΠΟ ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΗΣ ΑΣΔΑΚ ΟΤΑΝ ΤΟ ΠΕΝΤΑΓΩΝΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΟ ΜΑΡΙ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 1 5 1966

Η επόμενη περιοχή που δεν είχαν ακόμα ξεσπάσει σοβαρά επεισόδια μέσα στο 1967 ήταν η επαρχία Λάρνακας.

Εκτός από μερικά μικροεπεισόδια στην παραλιακή οδό παρά την Αλυκή, άλλα γεγονότα δεν είχαν δημιουργηθεί.

Ομως η επαρχία διέθετε πολλά τουρκοκυπριακά χωριά, με βασικά την Κοφίνου και το Μαρί.

Η Κοφίνου αποτελούσε στρατηγικό χωριό. Βρισκόταν στο κέντρο των δρόμων Λάρνακας-Λεμεσού και Λευκωσίας Λεμεσού και οι Τούρκοι έλεγαν ένα πολύ σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο.

Σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων βρίσκονταν επίσης το μικτό χωριό Αγιος Θεόδωρος απ' όπου ήταν δυνατό να μεταφερθούν ενισχύσεις αν χρειαζόταν ενώ ανατολικότερα βρισκόταν το τουρκικό χωριό Μεννόγια.

Στις 26 Ιανουαρίου 1967 οι τούρκοι της Κοφίνου κατέλαβαν θέσεις στις δυο πλευρές του δρόμου Λευκωσίας- Λεμεσού με αποτέλεσμα οι Ελληνες να φοβούνται να περάσουν από εκεί ιδιαίτερα σαν ήταν μόνοι κατά τη διάρκεια της νύκτας.

Ετσι οι αρχές αναγκάστηκαν να αντιδράσουν. Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ απέστειλε δυνάμεις στην περιοχή και η ηρεμία επανήλθε όχι όμως για πολύ.

Στις 28 Ιανουαρίου τούρκοι στο χωριό Κόση,στην επαρχία και πάλι της Λάρνακας, απ' όπου μπορούσαν να ελέγχουν ακόμα μια σημαντικη οδική αρτηρία, το δρόμο Λευκωσίας- Λάρνακας, έβαλαν εναντίον διερχομένων Ελλήνων.

Οι προκλήσεις των τούρκων δεν έλεγαν να τελειώσουν και στα μέσα Μαρτίου 1967 προσπάθησαν να καταλάβουν τον αστυνομικό σταθμό του χωριού Κοφίνου που ήλεγχαν οι δυνάμεις των Ειρηνευτών.

Παράληλα η ΟΥΝΦΙΚΥΠ απέστειλε στην περιοχή και άλλους άνδρες και δημιούργησε νέα φυλάκια ώστε να μη μπορέσουν οι τούρκοι να ελέγχουν το δρόμο και να υπάρχει ελεύθερη επικοινωνία μεταξύ όλων σχεδόν των επαρχιών.

Ανακοίνωση της ΟΝΦΙΚΥΠ ανέφερε:

"Κατά τις 4.10 μ.μ. του Σαββάτου 11 Μαρτίου 1967 ομάδα από ογδόντα τουρκοκύπριους από τους οποίους μερικοί έφεραν στρατιωτική στολή και άλλοι ήταν οπλισμένοι με αξίνες και άλλα εργαλεία, αποπειράθηκαν να εισέλθουν με τη βία στον περιφραγμένο χώρο παρά το τουρκικό χωριό Κοφίνου περίπου 25 μίλια νότια της Λευκωσίας και στην κύρια οδό προς το λιμάνι της Λεμεσού.

Στο χωριό αυτό από το 1964 σταθμεύουν δυνάμεις της ΟΥΦΙΚΥΠ. Πρόσφατα θυρυβώδη επεισόδια στην περιοχή υπαγόρευσαν την αριθμητική αύξηση των δυνάμεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην περιοχή αυτή.

ΑΓΩΝ 9 4 1967

Καθ' ον χρόνο άνδρες της ειρηνευτικής δύναμης προέβαλλαν αντίσταση απαγορεύοντας την είσοδο των στασιαστών στο χώρο του σταθμού δυο άνδρες της ΟΥΝΦΙΚΥΠ τραυματίστηκαν και μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο προς νοσηλεία. Κανένας πυροβολισμός δεν ρίφθηκε.

Για περαιτέρω ασφάλεια των θέσεων τους οι εκεί δυνάμεις της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ μετακίνησαν αργότερα όλα τα αντικείμενα της τουρκοκυπριακής αστυνομίας και όλους τους τουρκοκύπριους πολίτες οι οποίοι είχαν προ καιρού καταλάβει μερικά από τα οικήματα και διέμεναν στον περιφραγμένο χώρο".

Ενα άλλο στρατηγικό χωριό ήταν το Μαρί, μερικά επίσης χιλιόμετρα νοτιότερα, απ' όπου μπορούσαν οι τούρκοι να ελέγχουν και πάλι το δρόμο Λευκωσίας- Λεμεσού.

Στις αρχές Απριλίου 1967 οι Τούρκοι της κοινότητας έστησαν φυλάκια που δέσποζαν του δρόμου Λευκωσίας- Λεμεσού.

Αρχικά οι Τούρκοι πιέστηκαν και εγκατέλειψαν τα φυλάκια τους, αλλά η Εθνική Φρουρά αδράνησε ύστερα από οδηγίες από την Αθήαν,

Ο Αρχηγός της ΑΣΔΑΚ Στρατηγός Γρίβας ήθελε όπως τα υψώματα καταληφθούν από την Εθνική Φρουρά η οποία έπρεπε να αναλάβει αμέσως δράση. Σ' αυτό συμφωνούσε ή μάλλον πλειοδοτούσε και η κυπριακή κυβέρνηση.

Ομως στην Αθήνα το Πεντάγωνο είχε άλλη γνώμη και δεν ενέκρινε την ανάληψη δράσης.

Ετσι ο Στρατηγός Γρίβας διαφώνησε και υπέβαλε την παραίτηση του ασκώντας πίεση προς την Αθήνα, και τη νέα κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου να ξεκαθαρίσει τα πράγματα.

Οπως πληροφορείτο η εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" που πρόσκειτο στον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη η Ελληνική Κυβέρνηση είχε ενημερώσει σχετικά την κυπριακή κυβέρνηση για τις προθέσεις του στρατηγού καθώς ξέσπασε η κρίση στο χωριό Μαρί.

Πρόσθετε η ίδια εφημερίδα στις 12 Απριλίου 1967 στηριζόμενη σε έγκυρες πληροφορίες:

"Ως αποκαλύπτετο εξ εγκύρων πηγών η κυπριακή κυβέρνησις είχεν επισήμως αξιώσει από την στρατιωτικήν ηγεσίαν να φέρη τάχιστα εις πέρας την όλην επιχείρησιν εις Μαρί και μάλιστα υπό εξαιρετικώς ευνοϊκάς συνθήκας την νύκτα του παρελθόντος Σαββάτου 8 Απριλίου ότε ουδεμίαν περιπλοκήν θα είχεν εν συνεχεία η κατάληψις των λόφων τους οποίους είχον εγκαταλείψει οι τούρκοι,

Συναφώς εγνώσθη ότι από του απογεύματος του Σαββάτου ο υπουργός Εσωτερικών και Αμύνης κ. Πολύκαρπος Γιωρκάτζης είχε μελετήσει με πάσαν λεπτομέρειαν την κατάστασιν εις Μαρί, ευρίκετο δε εις στενήν επικοινωνίαν με τους αρμοδίους στρατιωτικούς, προς τους οποίους είχε δώσει συγκεκριμένας οδηγίας περί του τι έπρεπε να είχε γίνει.

Δέον να σημειωθή ότι αι αι οδηγίαι του κ. Γιωρκάτζη δεν εβασίζοντο μόνον επί της εκτιμήσεως της συγκεκριμένης στρατιωτικής καταστάσεως εις το Μαρί, αλλά και επί πολιτικών και άλλων εκτιμήσεων, τας οποίας ως εκ των επαφών του μετά διαφόρων αρμοδίων παραγόντων, ήτο εις θέσιν να κάμη ο υπουργός Εσωτερικών και Αμύνης.

Ούτως η άλλως αι μετέπειτα εξελίξεις αποδεικνύουν ότι οι υπολογισμοί του κ. Γιωρκάτζη ήσαν απολύτως ορθοί, εάν δε αι οδηγίαι του εφαρμόζοντο δεν θα αντιμετωπίζετο η σημερινή

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 22 6 1966

δυσμενής κατάστασις εις την περιοχήν του Μαρί με όλας τας εξ αυτής αντιξόους πολιτικάς και άλλας επιπτώσεις".

Ομως μέχρι να γίνουν αυτά οι τούρκοι επανεκατέλαβαν τα υψώματα με αποτέλεσμα τα πυρά όλων να στραφούν εναντίον του.

Η εφημερίδα "Κύπρος" έγραφε στις 10 Απριλίου ότι η επιχείρηση της Εθνικής Φρουράς "διά την κατάληψιν των υψμωμάτων αυτών απετράπη κατόπιν ειδικού μηνύματος διαβιβασθέντος το μεσονύκτιον προχθές εξ Αθηνών".

Οσο και αν φαίνεται παράξενο στο χωριό Μαρί μετέβησαν και μέλη της τουρκικής πρεσβείας στη Λευκωσία που συναντήθηκαν με τους τοπικούς ηγέτες των τουρκοκυπρίων.

Μετέβησαν επίσης ο υπουργός Εσωτερικών και Αμυνης Πολύκαρπος Γιωρκάτης και ο υπουργός Εξωτερικών Σπύρος Κυπριανού και επίσημοι της ΟΥΝΦΙΚΥΠ που κατέβαλαν προσπάθειες για άρση της κρίσης.

Ενδεικτικό της στάσης των Αθηνών ήταν και η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου στη Λευκωσία, ο οποίος όταν ρωτήθηκε για την επέμβαση της Αθήνας περιορίστηκε να δηλώσει απλώς "ουδέν σχόλιον"

Η κατάσταση άρχισε να ξεκαθαρίζει καθώς ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας Παναγιώτης Κανελλόπουλος ενημέρωσε ότι για την κυβέρνηση του δεν υφίστατο θέμα Γρίβα ενώ επίσημοι διέψευσαν τα περί διαφωνιών και ότι η ελληνική Κυβέρνηση δεν είχε καμμιά διάθεση να θέσει εμπόδια στη στρατιωτική κατάσταση στην Κύπρο.

Ομως φαίνεται ότι ο Πνααγιώτης Κανελλόπουλος δεν ήλεγχε την κατάσταση.

Το θέμα έφθασε και στη Βουλή όπου ο βουλευτής Βάσος Λυσσαρίδης ρώτησε τον υπουργό Εσωτερικών και Αμύνης γιατί δεν καταλήφθηκαν τα φυλάκια των τούρκων του χωριού Μαρί όταν τα εγκατέλειψαν.

Ο Στρατηγός Γρίβας συναντήθηκε στς 14 Απριλίου με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και όπως εγνώσθη σύμφωνα με την εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" "ο Στρατηγός Γρίβας ανέφερε προς τον Μακαριώτατον ότι δεν είναι διατεθειμένος να συνδέση το όνομά του με την δημιουργία καντονίων εις την Κύπρον λόγω των απαγορευτικών διαταγών των Αθηνών" και επέμενε στην παραίτηση του παρα τις καθησυχαστικές δηλώσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης ότι δεν υπήρχε θέμα Γρίβα.

Η εφημερίδα "Κύπρος" σε σχόλιο της για την κρίση που δημουργήθηκε έγραφε στις 17 Απριλίου 1967- τέσσερις μόλις ημέρες πριν από την έκρηξη του πραξικοπήματος στην Ελλάδα:

"Η παραίτηση του Στρατηγού Γρίβα αποτελεί το θέμα της ημέρας. Είναι γνωστοί οι λόγοι. Πιστοί εις την γραμμήν μας να λέγωμεν ευθέως την γνώμην μας, με μόνον κριτήριον το συμφέρον της Κύπρου έχομεν να παρατηρήσωμεν τα ακόλουθα:

ΠΡΩΤΟΝ: Εις το θέμα, το οποίον προεκάλεσε την παραίτησιν του Στρατηγού- διαφωνία μεταξύ αυτού και του Πενταγώνου εις Αθήνας, ως προς την κατάληψιν των υψωμάτων του Μαρί, το δίκαιον ευρίσκεται εις τον Στρατηγόν Γρίβαν (Κατέστη κωμωδία η υπόθεσις, να

ΑΓΩΝ 24 7 1966

χρειάζεται δηλαδή η άδεια των Αθνηνών διά να ρίψη μίαν σφαίραν από το φυλάκιον του ο Εθνοφρουρός).

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Οσον αφορά και αν ο Στρατηγός Γρίβας έχει δίκαιον εις την προκειμένην περίπωσιν, η νέα αύτη παραίτησις του, προστιθέμενη εις σειράν άλλων (και ιδίως εκείνης κατά τας δυσκόλους ημέρας των βουμβαρδισμών εις την Τηλλυρίαν) συνέτεινεν εις το να κλονισθή έτι περαιτέρω η εμπιστοσύνη του κόσμου μας προς αυτόν. Ολοι το διαισθάνονται και το θεωρούν ως βέβαιον, ότι ούτως ή άλλως ο Στρατηγός θα αποσύρη την παραίτησιν του. Ηδη σήμερον μεταβαίνει εις το γραφείον του, ως ανήγγειλεν η ΑΣΔΑΚ.

ΤΡΙΤΟΝ: Η τακτική της παραιτήσεως δεν είναι η καλυτέρα προκειμένου να λυθούν προκύπτουσαι διαφωνίαι. Εκείνος, ο οποιος αισθάνεται ότι έχει δίκαον, διά κάτι, δεν λέγει "παραιτούμαι". Και ιδίως εις χρόνους κρισίμους διά την Κύπρον ως οι σημερινοί. Ο υιοθετών την τακτικήν αυτήν δεν εμπνέει εμπιστοσύνην, όσον και αν θα ήθελε να την εμπνέη.

Ο Κύπριος δικαιολογημένως διαλογίζεται: Τί είναι αυτό το "παραιτούμαι και ότι θέλετε κάνετε"; Πού παν οι επανειλημμέναι δηλώσεις και διακηρύξεις περί ακλονήτου εμμονής εις τον αγώνα μέχρι τέλους; Τι θα γίνη εάν το παράδειγμα του αρχηγού του στρατέυματος το ακολουθήσουν και οι κατώτεροι, οσάκις προκύψουν διαφωνίαι;

ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Αν εις την απλουστάτην περίπτωσιν του Μαρί προέκυψαν διαφοραί με αποτέλεσμα την παραίτησιν του στρατηγού Γρίβα, ποία θα είναι η στάσις αυτού εις περίπτωσιν δυσχερεστέρων ημερών; Εις περίπτωσιν γενικωτέρας αναφλέξεως, πλέον πολυπλόκου καταστάσεως, η οποία αφεύκτως θα δημιουργήση σοβαρώτερα προβλήματα και τας πλεόν πεισματικάς διαφωνίας; Ποίος εγγυάται ότι ο αρχηγός του στρατεύματος δεν θα είπε: "Παραιτούμαι;"

Τους ηγέτας ο λαός δεν τους θέλει μόνο εις τας ημέρας της χαράς και των εθνικών εξαρσιν διά να τους χειροκροτή, Θέλει να τους βλέπη σταθερούς εις στιγμάς δοκιμασίας. Και δεν είναι σταθερά στάσις το "παραιτούμαι". Ομοιάζει τούτο πολύ με το "μαλλώνω-μερώνω" των παιδιών.

Είπομεν. Εις την περίπτωσιν αυτήν το δίκαιον ευρίσκεται με το μέρος του Στρατηγού. Αλλά δεν το υπηρερήσπισεν ορθώς. Επέλεξε την απαίτησιν, διά να ενισχύση τη εντύπωσιν, ότι υφίσταται απαραίτητος η ανάγκη αλλαγής της σρατιωτικής ηγεσίας.

Καλώς ή κακώς αυτό απαιτεί το ελληνικόν συμφέρον".

Μετά τις διαβεβαιώσεις της ελληνικής Κυβέρνησης ότι δεν ήγειρε θέμα Γρίβα ο αρχηγός της ΑΣΔΑΚ επέστρεψε στο γραφείο του στις 17 Απριλιου θέτοντας τέρμα στην κρίση.

Η επιστροφή του Γρίβα στο γραφείο του ακολούθησε την επίτευξη συμφωνίας στο Μαρί με την οποία όπως δήλωσε ο διευθυντής του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Ιστζέν σύμφωνα με την οποία "η κατάστασις εις Μαρί επανήλθε στην ομαλότητα με την αποχώρηση των ελληνοκυπριακών στρατευμάτων από την περιοχή στις 15 Απριλίου, σύμφωνα προς τη διευθέτηση που επιτεύχθηκε με τις μεσολαβητικές προσπάθειες της ειρηνευτικής δύναμης".

Οι προσπάθειες για ειρήνευση περιλάμβαναν και την τοποθέτηση παρατηρητών των Ηνωμένων Εθνών σε υψώματα στο Μαρί.

Στις 12 Μαϊου ήταν η σειρά της μητρόπολης της επαρχίας, της Λάρνακας να προκαλέσει επεισόδια. Ετσι 48 ώρες μετά από δημόσια απειλή του πρώην αντιπροέδρου δρος Κουτσιούκ ότι οι τούρκοι θα χρησιμοποιήσουν βία εναντίον των Ελλήνων εάν δεν υποχωρήσουν για να

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 16 6 1966

δοθεί τέλος στην επικρατούσα κατάσταση, οι τούρκοι "κατέλαβαν" τη λεωφόρο Αρτέμιδος που οδηγούσε στην αλυκή.

Ενοπλοι έκαμαν την εμφάνιση τους στο δρόμο ενώ άλλοι άρχισαν να δημιουργούν φυλάκια στη λεωφόρο.

Επενέβη η Εθνική Φρουρά η οποία απείλησε την αναλάβει δράση και οι τούρκοι εγκατέλειψαν τη λεωφόρο αλλά εγκαταστάθηκαν στα φυλάκια τους που δεσπόζουν του δρόμου.