16.2.1964: Ο Γεώργιoς Παπαvδρέoυ κερδίζει τις εκλoγές και σχηματίζει αυτoδύvαμη Κυβέρvηση ύστερα από τηv παραίτηση τoυ Κωvσταvτίvoυ Καραμαvλή

S-1708

16.2.1964: Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΙ ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ, ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΟΝΙΖΕΙ ΟΤΙ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΕΘΕΣΑΝ ΤΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΥΠΟ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΟΥ ΟΤΙ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΕ ΑΔΙΕΞΟΔΟ

Τoυς τελευταίους μήνες του 1964 και το 1965, αλλά και τα επόμενα χρόνια μέχρι το 1967 θεωρούνται από τα πιο ταραγμένα χρόνια στην ελληνική πολιτική ιστορία με συγκρούσεις μεταξύ της Δεξιάς με την Ενωση Κέντρου και την Αριστερά, με πλήρη ανάμιξη των αμερικανών στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, με το κυπριακό να συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στις διεργασίες αυτές και την Τουρκία να εξακολουθεί να απειλεί με νέα επέμβαση στην Κύπρο.

Ας δούμε τα γεγονότα αυτά αρχίζοντας με χρονολογική σειρά μετά την παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή τον Ιούνιο του 1963 και τη μετέπειτα αυτοεξορία του στο Παρίσι και φθάνοντας αναλυτικά μέχρι το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.

Στη συνέχεια θα δούμε τις επιπτώσεις αυτών των κρίσιμων χρόνων, που ακολούθησαν τις διακοινοτικές συγκρούσεις του Δεκεμβρίου του 1963 στο Κυπριακό, αλλά και τις συγκρούσεις μεταξύ της Κύπρου με την Ελλάδα ιδιαίτερα στο στρατιωτικό και το χειρισμό του Κυπριακού μετά την υποβολή της έκθεσης του Γκάλο Πλάζα τον Απρίλη του 1965.

Στα μέσα του 1963 ξέσπασε δημόσια διαφωνία μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Βασιλέα Παύλο. Ο Καραμανλής, σύμφωνα με το Αρχείο του (Κωνσταντίνος Καραμανλής 50 χρόνια πολιτικής ιστορίας, τόμος 6) "είχε εκτιμήσει ότι υπό την απειλή των εκτρόπων που είχε προετοιμάσει μερίδα της Αριστεράς, δεν θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους της Ελλάδος στο Λονδίνο".

Ο Βασιλιάς όμως επέμενε κι έτσι ο Καραμανλής που ανατιμ ετώπιζε στο εσωτερικό και άλλα προβλήματα δημοκρατικής διακυβέρνησης, άρπαξε την ευκαιρία και παραιτήθηκε, ενώ όπως αναφέρεται στο Αρχείο του "η διάσταση με το Βασιλέα αποτέλεσε την τελευταία πράξη σε μια αλληλουχία γεγονότων που υπογράμμιζαν τη βαθμιαία επιδείνωση των σχέσεων του Πρωθυπουργού με την Αυλή και την τροπή των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως σε πολιτικές ακρότητες που έτειναν να διαταράξουν την ομαλή λειτουργία του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος".

Χρονολογικά τα γεγονότα εξελίχθηκαν ως ακολούθως:

11 ΙΟΥΝΙΟΥ 1963: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υποβάλλει την παραίτηση του.

18 ΙΟΥΝΙΟΥ 1963: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αναχωρεί στη Ζυρίχη με τη σύζυγο του Αμαλία, όπου θα παραμείνει μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου. Τη διοίκηση της ΕΡΕ -του Κυβερνώντος Κόμματος της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενωσης- αναλαμβάνουν οι Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Π. Παπαληγούρας και Κ. Ροδόπουλος.

19 ΙΟΥΝΙΟΥ 1963: Ορκίζεται Κυβέρνηση υπό τον Παναγιώτη Πιπινέλη με την υποστήριξη της ΕΡΕ με σκοπό να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές.

8 ΙΟΥΛΙΟΥ 1963: Το βασιλικό ζεύγος πραγματοποιεί την επίσκεψη του στο Λονδίνο συνοδευόμενο από τον Πρωθυπουργό Παναγιώτη Πιπινέλλη.

2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Εγκρίνεται από την Ελληνική Βουλή το εκλογικό Νομοσχέδιο με το οποίο επαναφέρεται η ενισχυμένη αναλογική.

27 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Παραιτείται η Κυβέρνηση Πιπινέλη και διορίζεται υπηρεσιακή την επομένη υπό τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου Στυλιανό Μαυρομιχάλη.

28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει στην Ελλάδα και εγκαινιάζει την προεκλογική εκστρατεία την επομένη στη Θεσσαλονίκη.

3 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Διεξάγονται βουλευτικές εκλογές στις οποίες η Ενωση Κέντρου με ηγέτη τον Γεώργιο Παπανδρέου εξασφαλίζει το 42.04% και 138 έδρες με δεύτερη την ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή με 39,37% και 132 έδρες. Η ΕΔΑ εξασφαλίζει 14.34% και 28 έδρες και οι Προοδευτικοί του Σπύρου Μαρκεζίνη 3,73% και δύο έδρες.

6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Ο Γεώργιος Παπανδρέου αναλαμβάνει την εντολή από τον Βασιλέα Παύλο να σχηματίσει Κυβέρνηση ως αρχηγός του πλειοψηφούντος Κόμματος.

8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Ορκίζεται η Κυβέρνηση Παπανδρέου ενώ προαναγγέλλει τη διενέργεια νέων εκλογών στις 26 Ιανουαρίου 1964 ώστε να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη Κυβέρνηση.

9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτείται από την ηγεσία της ΕΡΕ και αναχωρεί στο Παρίσι όπου εγκαθίσταται ως αυτοξόριστος. Η ΕΡΕ εκλέγει την επομένη νέο αρχηγό της τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο.

24 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Ενώ η Κύπρος σπαράσσεται από διακοινοτικές συγκρούσεις, η Κυβέρνηση Παπανδρέου εξασφαλίζει ψήφο εμπιστοσύνης με την υποστήριξη και των βουλευτών της ΕΔΑ και δύο βουλευτών της ΕΡΕ.

24 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Αφού η Κυβέρνηση εξασφαλίζει ψήφο εμπιστοσύνης ο Γεώργιος Παπανδρέου υποβάλλει την παραίτηση της Κυβέρνησης του στο Βασιλέα και προτείνει τη διάλυση της Βουλής και τον καλεί να προκηρύξει νέες εκλογές, ελπίζοντας ότι θα εξασφαλίσει αυτοδύναμη Κυβέρνηση.

30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1963: Ο Βασιλιάς αναθέτει το σχηματισμό υπηρεσιακής Κυβέρνησης στον υποδιοικητή της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννη Παρασκευόπουλο για τη διενέργεια εκλογών στις 16 Φεβρουαρίου 1963.

8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1964: Με βασιλικό διάταγμα διατάσσεται η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη εκλογών στις 16 Φεβρουαρίου όπως ζήτησε ο Γεώργιος Παπανδρέου.

7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1964: Πεθαίνει ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ηγέτης του ΦΙΔΙΚ που συνεργάζεται με την Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου.

16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1964: Η Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου εξασφαλίζει στις εκλογές το 52.73% των ψήφων και 171 έδρες και κατορθώνει να σχηματίσει αυτοδύναμη Κυβέρνηση. Η ΕΡΕ που συνεργάστηκε με τους Προοδευτικούς εξασφαλίζει το 35,36% και 107 έδρες και η ΕΔΑ 11.8% και 22 έδρες. Στις εκλογές αυτές σύμφωνα με άρθρο του στελέχους της Αριστεράς Μανώλη Γλέζου (Ιστορικά, εφημερίδα Ελευθεροτυπία 11 Ιουλίου 2002, τεύχος 142) "η ΕΔΑ, παρά την αντίθετη άποψη του Π. Γ. του ΚΚΕ, πραγματοποιεί τον εκλογικό ελιγμό, με το να μην κατεβάσει υποψηφίους στις περιοχές όπου δεν είχε δυνατότητα εκλογής, ώστε να εκλεγούν υποψήφιοι της Ε.Κ."

6 ΜΑΡΤΙΟΥ 1964: Πεθαίνει ο Βασιλιάς Παύλος και τον διαδέχεται ο διάδοχος Κωνσταντίνος.

19 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1964: Ορκίζεται η Κυβέρνηση Παπανδρέου. Μεταξύ άλλων ορκίζονται οι πιο κάτω:

- Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ Πρόεδρος Κυβερνήσεως και υπουργός Παιδείας.

- ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ υπουργός Εξωτερικών.

- ΠΕΤΡΟΣ ΓΑΡΟΥΦΑΛΙΑΣ, υπουργός Εθνικής Αμυνας

- ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΜΠΑΣ, υπουργός Εσωτερικών

- ΚΩΣΤΑΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ, υπουργός Οικονομικών

- ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΙΓΔΗΣ,υπουργός Βιομηχανίας.

- ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, υπουργός Προεδρίας Κυβερνήσεως.

- ΛΟΥΚΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ, υφυπουργός Παιδείας

- ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΥΡΟΣ, υφυπουργός Συντονισμού.

19 ΜΑΡΤΙΟΥ 1964: Ο Γ. Αθανασσιάδης Νόβας εκλέγεται Πρόεδρος της Βουλής στη δεύτερη ψηφοφορία καθώς εξαφάλισε μόνο 136 ψήφους από τους 171 που διέθετε η Κυβέρνηση στη Βουλή.

30 ΜΑΡΤΙΟΥ 1964: Ο Πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου καταθέτει τις Προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης του στις οποίες αναφερόμενος στο κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά είπε:

"Και ερχόμεθα εις την γείτονα Τουρκίαν. Πολλαί παρεξηγήσεις έχουν συμβή εσχάτως και λυπούμεθα ειλικρινώς δι αυτάς. Η φιλία και η συμμαχία των δύο χωρών μας αποτελεί υπέρτατον κοινόν συμφέρον. Και θα έπρεπεν εκατέρωθεν να καταβάλλεται πάσα δυνατή προσπάθεια προς διατήρησιν των δεσμών μας.

Η Κύπρος έχει δημιουγήσει διαταραχήν εις τας σχέσεις μας. Ηκούσθησαν εκείθεν, διαμαρτυρίαι, ότι ημείς θέτομεν υπό αμφισβήτησιν τας συμφωνίας της Ζυρίχης και του Λονδίνου και ηπειλήθησαν μάλιστα και αντίποινα. Αλλά τας συμφωνίας αυτάς δεν τας θέτομεν ημείς υπό αμφισβήτησιν. Τας έχουν θέσει τα γεγονότα. Εκ των πραγμάτων διεπιστώθη, ότι το σημερινόν καθεστώς, αντί να οδηγήση εις ειρήνην και ευημερίαν, έχει οδηγήσει εις αδιέξοδον. Και η διαπίστωσις αυτή δεν είναι μόνον ιδική μας. Είναι διεθνής. Είναι διαπίστωσις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και δεν είναι μόνον απλά διαπίστωσις, αλλά απόφασις και ενέργεια. Η περιουσία της διεθνούς στρατιωτικής δυνάμεως εις την Κύπρον, προς ειρήνευσιν, καθώς και ο διορισμός μεσολαβητού προς αναζήτησιν του νέου πολιτικού σχήματος μετά την διαπιστωθείσαν κατάρρευσιν του παλαιού αποτελούν την πληρη απόδειξιν.

Ειλικρινώς διερωτούμεθα: Επειτα από αυτό το πραγματικόν γεγονός πως είναι δυνατόν να διατυπούνται διαμαρτυρίαι, ότι τάχα ημείς θέτομεν υπό αμφισβήτησιν το σημερινόν καθεστώς της Μεγαλονήσου.

Και επί πλέον: Πώς είναι δυνατόν αυταί αι διαμαρτυρίαι να διατυπούνται εκ μέρους της Τουρκίας, η οποία εις το Συμβούλιον Ασφαλείας επίσης και αυτή εψήφισε τας ληφθείσας αποφάσεις και την αποστολήν της διεθνούς στρατιωτικής δυνάμεως προς ειρήνευσιν και τον διορισμόν μεσολαβητού προς αναζήτησιν του νέου πολιτικού σχήματος.

Ευχόμεθα ειλικρινώς να υπάρξη εκ μέρους της γείτονος Τουρκίας κατανόησις. Να υπάρξη αναγνώρισις της δημιουργηθείσης πραγματικής καταστάσεως. Τίποτε δεν θα ήτο περισσότερον δυσάρεστον διά την Ελλάδα υπό μίαν έντασιν και ενδεχομένως ρήξιν με την Τουρκίαν, η οποία δυστυχώς θα καθίστατο αναπόφευκτος εις περίπτωσιν τουρκικής αποβάσεως. Επειδή εις περίπωσιν επιθέσεως, αποτελεί χρέος τιμής η άμυνα (παρατεταμένα χειροκροτήματα εξ όλης της αιθούσης).

Η αντικειμενική κρίσις και το κοινόν συμφέρον επιβάλλουν την αναγνώρισιν, ότι το θέμα της Κύπρου περιήλθε πλέον υπό διεθνή κρίσιν. Και θα εύρη, την ευτυχή λύσιν του μόνον, όταν εφαροσθούν και εις την Κύπρον αι σύγχρονοι αρχαί της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Μόνον ο τερματισμός πάσης εξωτερικής επεμβάσεως εις την νεαράν πολιτείαν καθώς και η πλήρης κατοχύρωσις των δικαιωμάτων και της μεγάλης Ελληνικής πλειοψηφίας και της μικράς τουρκικής μειονότητος συμφώνως προς τους κανόνας της δημοκρατίας δύνανται να αποτελέσουν την λύσιν του δεινού προβλήματος, από το οποίον σήμερον δοκιμάζονται αι σχέσεις των δύο χωρών μας και η συμμαχίας του ΝΑΤΟ, αλλά και γενικώτερον η Ειρήνη".