5.5.1954: Ο Αλέξαvδρoς Παπάγoς αρχίζει επαφές με διάφoρες χώρες για vα εξασφαλίσει τηv υπoστήριξη τoυς σε μια εvδεχόμεvη κατάθεση πρoσφυγής της Κύπρoυ στα Ηvωμέvα Εθvη.

S-1016

5.5.1954: Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΕΠΑΦΕΣ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΑ ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ

O πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Παπάγος παράλληλα με την προσπαθειά του να επιτύχει την έναρξη συνομιλιών με τη Βρεττανία γύρω από το Κυπριακό, προχώρησε και σε βολιδοσκοπήσεις διαφόρων Κυβερνήσεων για να διαπιστώσει τις αντιδράσεις τους σε περίπτωση προσφυγής στον ΟΗΕ για το Κυπριακό και για να προετοιμάσει γενικά τη διεθνή κοινή γνώμη.

Δίπλα του όμως βρέθηκαν και άλλα μη επίσημα σώματα όπως το Πανεπιστήμιο των Αθηνών, τα οποία προχωρούσαν παράλληλα σε ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης, ενώ στην Αθήνα οι διαδηλώσεις των φοιτητών και της νεολαίας γενικά που κινητοποιείτο καθημερινά κατόρθωσαν με τις συγκρούτσεις τους με την Αστυνομία να εξασφαλίσουν διεθνή προβολή και να κάμουν τη διεθνή κοινότητα να διερωτάται για το τι γινόταν γύρω από το Κυπριακό.

Ηταν και οι διαδηλώσεις μια μορφή της διεθνούς εκστρατείας που είχε αναληφθεί προς ενημέρωση της κοινής γνώμης, έστω και αν το αίμα των νέων που τραυματίζονταν στις συγκρούσεις με την Αστυνομία έρρεε άφθονο σε δρόμους των Αθηνών και άλλων πόλεων.

Στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στο μεταξύ ο αναπληρωτής αντιπρόσωποσς της Ελλάδας συνέχιζε να ενημερώνει τις διάφορες αντιπροσωπείες.

Μετέδιδε ο ανταποκριτής της εφημερίδας "Εθνικός Κήρυξ" στη Νέα Υόρκη στις 5 Μαϊου 1954:

"Η αναμενόμενη πλέον ως βεβαία προσφυγή της Ελλάδος εις τον ΟΗΕ διά το Κυπριακόν προκαλεί καθημερινώς ζωηρότερον ενδιαφέρον εις τα Ηνωμένα Εθνη όπου πολλαί αντιπροσωπείαι τάσσονται και εκφράζονται απροκαλύπτως υπέρ της δικαιοτάτης αξιώσως της Ελλάδος. Επικρατεί Γενικώς η πεποίθησις ότι παρά τας αγγλικάς ενεργείας, αι χώραι αι οποίαι θα καταψηφίσουν την ελληνικήν προσφυγήν δεν θα υπερβαίνουν τας δέκα.

Σημειωτέον ότι ο αναπληρωτής του κ. Κύρου εις την ελληνικήν αντιπροσωπείαν του ΟΗΕ. Ρούσσος, επισκέπτεται διαδοχικώς κατόπιν εντολής της Κυβερνήσεως των Αθηνών διαφόρους αντιπροσωπείας εκθέτων εις αυτάς τας ελληνικάς απόψεις".

Ενας από τους πρώτους ηγέτες που τάχθηκαν στο πλευρό της Ελλάδας ήταν ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου Γκαμάλ Αμπτέλ Νάσσερ ο οποίος δήλωσε στον απεσταλμένο της ίδιας εφημερίδας Γ. Κορομηλά ότι η χώρα του θα υποστήριζε την Ελλάδα στα Ηνωμένα Εθνη για το Κυπριακό.

Ο Νασσερ απαντώντας σε γραπτό ερωτηματολόγιο του Κορομηλά ανέφερε:

" ΕΡ: Η Ελληνική Κυβέρνησις επανειλημμένως εδήλωσεν ότι εις ην περίπτωσιν δεν καταλήξουν αι διμερείς συνομιλίαι μεταξύ Μεγάλης Βρεττανίας και Ελλάδος, τας οποίας η Μεγάλη Βρεττανία δεν εδέχθη καν ν' αρχίσει, διά την ένωσιν της Κύπρου, η Ελλάς θα ήτο υποχρεωμένη να φέρη το θέμα ενώπιον της προσεχούς γενικής συνελεύσεως του ΟΗΕ. Εις την περίπτωσιν αυτή ποίαν στάσιν θα τηρήση η Αίγυπτος; Θα ασκήση την επίδρασιν της πλησίον των αραβικών κρατών ή θα περιορισθή εις την ιδιήν της ψήφον;

ΑΠΟΙ: Δοθέντος ότι η Αίγυπτος ευρίσκεται και η ιδία υπό τον μισητόν ζυγόν του αγγλικού ιμπεριαλισμού, ότι ταλαπωρείται ομοίως από τας Βρεττανικάς υπεκφυγάς, και ότι υποστηρίζει ενθέρμως τας νομίμους επιδιώξεις των καταπιεζομένων λαών, θα ήτο περιττόν να γίνη ιδιαιτέρα μνεία διά την στάσιν της εις περίπτωσιν κατά την οποίαν το κυπριακόν ζήτημα ήθελε τεθή επί τάπητος ενώπιον των διεθνών οργανισμών".

Μια άλλη χώρα που υποστήριζε την αξίωση του λαού της Κύπρου ήταν η Γιουγκοσλαβια ο δε ανταποκριτής της εφημερίδας "Αθηναϊκή" στη Νέα Υόρκη μετέδωσε την ίδια μέρα ότι μέλος της γιουγκολαβικής αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ του είπε ότι "ουδείς δύναται να αμφισβητήση το δικαίωμα του πληθυσμού της Κύπρου, όπως αποφασίση περί της τύχης του".

Είπε ακόμα ότι η Γιουκοσλαβία υποστήριζε την Ελλάδα στην προσπάθεια της να δοθεί στους Κυπρίους η δυνατότητα να εκφράσουν τη θέληση τους.

Τη γιουγκοσλαβική αυτή στάση θα επικύρωνε αργότερα ο Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας Στρατάρχης Τζόζεπ Τίτο κατά τη διάρκεια επίσκεψης του στην Αθήνα.

Ο Τίτο δέχθηκε τον Εθναρχικό Σύμβουλο Σάββα Λοϊζίδη στις 5 Ιουνίου στην Αθήνα και τον διαβεβαίωσε ότι η χώρα του θα υποστήριζε κάθε αίτημα αυτοδιάθεσης των λαών, το οποίο θα εγειρόταν διεθνώς.

Στις 5 Μαϊου 1954 ο υπουργός Εξωτερικών Στέφανος Στεφανόπουλος, ενώ βρισκόταν στη Γενεύη ενημέρωσε και τον αμερικανό ομόλογο του Φόστερ Ντάλλες για τις προθέσεις της χώαρς του να προσφύγει στα Ηνωμένα Εθνη για το Κυπριακό.

Από το 1947 οι Ηνωμένες Πολιείες είχαν δει με κατανόηση το αίτημα της Κύπρου για Ενωση της με την Ελλάδα, αλλά αργότερα, με την ένταξη της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, άλλαξαν τακτική και υποστήριζαν μη ανακίνηση του Κυπριακού, τασσόμενοι στο πλευρό της Βρεττανίας, γιατί τυχόν ανακίνηση του θα δημιουργούσε πρόσθετα προβλήματα στην Αγγλία και από φίλους, όπως υποστήριζαν, πέραν εκείνων που είχαν από τους εχθρούς τους στην ταραγμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής και ιδιαίτερα τη Σοβιετική Ενωση.

Επίσημα η Αμερική δεν προέβαινε σε δηλώσεις για να φανεί "ουδέτερη" και να μη "πικράνει" κανένα από τους συμμάχους της.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα οι ελληνοαμερικανοί στην Ουάσιγκτων κατόρθωσαν να μεταβάλουν για λίγο την ατμόσφαιρα στην αμερικανική πρωτεύουσα υπέρ των ελληνικών συμφερόντων μέσω των Γερουσιαστών και βουλευτών από τους οποίους ζήτησαν βοήθεια.

Οι αμερικανοί γερουσιαστές και βουλευτές είχαν πολύ θερμά λόγια να πουν στο αίτημα των Κυπρίων.

Ο βουλευτής Τόμας Ονήλ απάντησε στους ελληνοαμερικανούς παράγοντες που απευθύνθηκαν σ'αυτόν:

"Πήρα σήμερα το πρωί το τηλεγράφημα μας για την αποκιακή κατοχή της Κύπρου από τη Μεγάλη Βρεττανία. Το υπουργείο των εξωτερικών προς το οποίο απευθύνθηκα μου έκαμε γνωστό ότι το Ελληνικό υπουγείο Εξωτερικών ελπίζει να πραγματοποιήσει την ένωση της Κύπρου με το βασίλειο της Ελλάδας με απευθείας συζητήσεις με τη Μεγάλη Βρεττανία. Εάν όμως αυτό δεν επιτευχθεί, η Κυβέρνηση σχεδιάζει να φέρει το ζήτημα αυτό ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών κατά το Φθινόπωρο. Αν και τούτο δεν ανήκε στη δική μου δικαιοδοσία, διάκειμαι συμπαθώς προς τη θέληση των κυπρίων. Ελπίζω ότι σε λίγο θα ενωθούν με το Βασίλειο της Ελλάδας. Σας ευχαριστώ για τη σκέψη σας να επικοινωνήσετε μαζί μου".

Το ίδιο θερμά ήταν και μερικά άλλα μημύματα άλλων βουλευτών:

ΛΩΡΕΝΣ ΚΟΥΡΤΗΣ: Σας ευχαριστώ θερμά για το τηλεγράφημα που περιέχει ψήφισμα του καθεδρικού ναού Βοστώνης για το ζήτημα του λαού της Κύπρου. Με βοηθεί δε πάρα πολύ το να έχω έγκαιρα το ψήφισμα αυτό στα χέρια μου και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι το

δόγμα της αυτοδιάθεσης των λαών, που υιοθετήθηκε από τον Μεγάλο Πρόεδρο Γουίλσον, είναι βαθύτατα ριζωμένο και στη δική μου συνείδηση.

ΤΖΟΖΕΦ ΜΑΡΤΙΝ: Πήρα το τηλεγράφημα σας και σας ευχαριστώ για το ψήφιμα της συνέλευσης σας. Ως γνώστης της Κύπρου, του λαού και των ηθών και εθίμων της, πιστεύω ότι η νήσος αυτή πρέπει να είναι τμήμα της ελληνικής επικράτειας.

ΡΙΤΣΙΑΡΤ ΟΥΙΓΓΕΛΣΟΥΟΡΘ: Σας ευχαριστώ για το τηλεγράφημά της 20ης Μαρτίου, που περιέχει το ψήφισμα των υπεδισχιλίων ελλννοαμερικανών πατριωτών, οι οποίοι γιόρτασαν την 33η επέτειο της ελληνικής Παλιγγενεσίας και το οποίο φέρει ενώπιον μας το νόμιμα δικαιώματα των Κυπρίων για την ένωση τους με το Βασίλειο της Ελλάδας και τα οποία πρέπει να πραγματοποιηθούν. Αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα του αιτήματος αυτού του λαού της Κύπρου με χαρά θα φέρω τούτο σε γνώση των εδώ αρμοδίων.

ΦΙΛΙΠ ΦΙΛΜΠΙΝ: Σας ευχαριστώ για το θαυμάσιο τηλεγραφικό ψήφισμα σας για την Κύπρο. Χάρηκα πάρα πολύ που έλαβα γνώση των απόψεων σας για το ζήτημα τούτο και θα σας έχω υπ' όψη μου όταν η Βουλή θα συζητήσει τέτοια ζητήματα. Φυσικά είμαι διατεθειμένος να δώσω οποιαδήποτε βοήθεια μπορώ προς τον ελληνικό λαό, για να πραγματοποιηθεί η ένωση των κυπρίων με την ιστορική πατρίδα τους. Το ψήφισμα σας αυτό θα τύχει της σθεναρής υποστήριξης μου.

ΤΖΩΝ ΜΑΚ ΚΟΡΜΚΑΚ: Πήρα το τηλεγράφημά σας, το οποίο διάβασα με πολύ ενδιαφέρον. Να είστε βέβαιοι ότι το ποεριεχόμενο του θα τύχει της δέουσας προσοχής και μελέτης. Επειδή δε αυτό είναι ζήτημα, το οποίο αφορά το υπουργείο των Εξωτερικών διαβεβίβασα το τηλεγράφημα μας προς τον υπουργόν των Εξωτερικών για να ενημερωθεί και να μεριμνήση γι' αυτό.

ΤΟΜΑΣ ΛΑΙΗΝ: Πήρα το τηλεγράφημα σας το οποίο αναφέρει την επιθυμία του λαού της Κύπρου για την ένωση με το Βασίλειο της Ελλάδας. Απέστειλα το ψήφισμα σας προς τους αρμοδίους του υπουργείου των Εξωτερικών και θα σας πληροφορήσω τις απόψεις τους".

Στις 12 Μαϊου 1954 ο ανταποκριτής της εφημερίδας "Εθνος" της Λευκωσίας μετέδιδε παό την Αθήνα έπειτα από την κινητοποίηση της ελληνικής Κυβέρνησης:

"Κύκλοι προσκείμενοι εις την ελληνικήν αντιπροσωπείαν εις τα Ηνωμένα Εθνη, εκφράζουν την ικανοποίησιν των από τας μέχρι τούδε επαφάς με τους αντιπροσώπους 22 κρατών μελών της ΟΗΕ σχετικώς με το κυπριακό ζήτημα.

Σκοπός των συνομιλιών, αι οποίαι συνεχίζονται είναι η κατατόπισις των διαφόρων αντιπροπώπων, βάσει οδηγιών του υπουργείου Εξωτερικών, επί του ιστορικού του ζητήματος της Κύπρου και επί της ελληνικής θέσεως, έναντι του ζητήματος, ως επίσης και η κατά το δυνατόν βολιδοσκόπησις αυτών.

Αι επαφαί γίνονται εις τους αντιπροσώπους των κρατών εις τα οποία η Ελλάς δεν διατηρεί διπλωματικήν εκπροσώπισιν και ιδίως των νοτιοαμερικανικών και αραβοασιατικών κρατών.

Υπάρχουν δεκαπέντε κράτη του αραβοασιατικού συνασπισμού και είκοσι κράτη της Νοτίου Αμερικής, μέλη των Ηνωμένων Εθνών. Σημειωτέον ότι η τελική στάσις των νοτιαμερικανικών κρατών θα είναι αποφασιστική διά την έκβασιν της όλης συζητήσεως του κυπριακού εις την γενικήν συνέλευσιν εάν η εθνική μας υπόθεσις προωθηθή εις τον ΟΗΕ.

Οι ανωτέρω ελληνικοί διπλωματικοί κύκλοι λέγουν ότι, εκτός όλων σχεδόν των αραβοασιατικών χωρών παρέχουν την θετικήν εντύπωσιν ότι εμπέονται υπό ευνοϊκών διαθέσεων έναντι της ελληνικής υποθέσεως, διότι δι' αυτά είναι βασικόν ζήτημα αρχής η υποστήριξις του δικαιώματος της αυτοδιαθέσεως.

Αμφίβολος εν τούτοις θεωρείται η στάσις της Κολομβίας, του Περού και του Αγίου Ανδρονίκου, εξ άλλου, ασφαλώς βεβαία αναμένεται η υποστήριξη της ελληνικής θέσεως υπό της Γουατεμάλας, του Μεξικού και τους Ουραγουάης. Οπωσδήποτε, οι παρατηρηταί εις τα Ηνωμένα Εθνη πιστεύουν ότι είναι ενωρίς διά να εξαχθουν ασφαλή συμπεράσματα, διότι η στάσις των διαφόρων αντιπροσωπειών θα εξαρτηθή από τας γενικωτέρας διεθνείς εξελίξεις και από παράγοντας οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να σταθμισθούν από τούδε".