Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

15.1.1950: Η ψηφoφoρία στις πόλεις και τηv ύπαιθρo στo δημoψήφισμα τωv Ελλήvωv Κυπρίωv υπέρ της Εvωσης με τηv Ελλάδα. Στo Δημoψήφισμα ψηφίζoυv και Τoύρκoι, Αρμέvιoι, Λατίvoι και Μαρωvίτες.

S-857

15.1.1950: Η ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΣΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΨΗΦΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΡΜΕΝΙΟΙ, ΛΑΤΙΝΟΙ ΚΑΙ ΜΑΡΩΝΙΤΕΣ

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β που βρισκόταν επικεφαλής του ενωτικού δμοψηφίσματος του 1950. Το στήθος του κοσμούν τα διάφορα μετάλλια που του απονεμήθηκαν λόγω της συμμετοχής του στους βαλκανικούς πολέμους το 1912

Μεγάλο ρόλο στη διενέργεια του ενωτικού Δημοψηφίσματος του 1950 έπαιζε όπως ήταν φυσικό ο Μητροπολίτης Κιτίου Μακάριος, ο οποίος, επικεφαλής την Εθναρχική Επιτροπή Λάρνακας, είχε εκδόσει εγκύκλιο στις παραμονές του Δημοψηφίσματος, με την οποία καλούσε το λαό να ψηφίσει υπέρ για να σωθεί, όπως τόνιζε, η τιμή του κυπριακού λαού και να, προστατευθούν τα συμφέροντα του.

Ανέφερε η Επιτροπή:

" Ολοι άνδρες και γυναίκες από 18 ετών και άνω, ας κατακλύσουν αυθόρμητοι ως χείμαρρος ακατάσχετος τους ιερούς τόπους του Εθνικού Δημοψηφίσματος, τις εκκλησίες μας κι ας θέσουν την υπογραφή τους στο έγγραφο τιμής, στο δημοψήφισμα που θα διατρανώσει ότι Ελληνες γεννηθήκαμε κι Ελληνες θα πεθάνουμε. Στον ειρηνικό αυτό αγώνα μας καλούμε όλους τους Κύπριους, όπως υπογράψουν το Δημοψήφισμα, όλους ανεξάρτητα από φυλή ή θρήσκευμα. Η υπογραφή των μη Κυπρίων θα θεωρηθεί ως αλληλεγγύη σε μια επιβεβελημένη ευγενή προσπάθεια για την εξασφάλιση της γενικής ευημερίας, την οποία μόνο εγγυάται η ελεύθερη συμβίωση μέσα σε μια Πολιτεία ελεύθερη, όπου οι λαοί ως σύνολο και οι άνθρωποι ως άτομα υπό τη σκέπη Συνταγματικής ισοτιμίας έχουν φωνή ελεύθερη, αναδεικνύουν με την κοινή ψήφο τους μια Κυβέρνηση υπόλογη στο λαό και υπόχρεη να προσταστεύει ταλικά συμφέροντα και μόνο αυτά. Κι όχι τα συμφέροντα του ξένου κυρίαρχου, τα ξένα δηλαδή προς αυτόν και ως επί το πλείστον αντίθετα προς τα συμφέροντα του.

Και την προστασία αυτή εξασφαλίζει πληρέστατα το Ελληνικό Συνταγματικό Πολίτευμα υπό τη σκέπη του οποίου καθιερούται η ισότητα δικαιωμάτων μεταξύ όλων των πολιτών ανεξάρτητα από φυλή ή θρήσκευμα.

Ολοι λοιπόν στο δημοψήφισμα. Ολοι, γυναίκες και άνδρες για να σωθεί η τιμή του κυπριακού λαού, προστατευθούν τα συμφέροντα του και να εξασφαλισθεί η γενική ευημερία μέσα στο ηθικό πλαίσιο των δικαιωμάτων του ανθρώπου που πλάσθηκε από το θεό να είναι ελεύθερος.

Παρά τις δυσκολίες που παρενέβαλλε η Βρεττανική Κυβέρνηση η Εθναρχία προχωρούσε καλά οργανωμένη προς το Δημοψήφισμα και με αυστηρές οδηγίες σε όλους να αποφύγουν προκλήσεις και όπως αυτό διεξαχθεί μέσα σε ειρηνικά πλαίσια.

ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ : Ενώ πλησίαζε η 15η Ιανουαρίου ο Κυπριακός λαός είχε σχηματίσει σχεδόν την εντύπωση ή συμπεριφερόταν σαν η υπογραφή που θα έβαζε σ' αυτό θα οδηγούσε αυτόματα στην Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Τις τελευταίες μέρες πριν από τη 15η Ιανουρίου έγιναν συγκεντρώσεις στα περισσοτερα χωριά και αυτών ηγούνταν, παρά την απαγόρευση ή την προτροπή της Βρετανικής Διοίκησης στην Κύπρο, κοινοτάρχες ενώ δάσκαλοι, δημόσιοι υπάλληλοι και αστυνομικοί διαδήλωσαν την απόφαση τους να ψηφίσουν υπέρ του Δημοψηφίσματος.

Πραγματικά η 15η Ιανουαρίου ήταν μια ξεχωριστή ημέρα για τον Κυπριακό λαό.

Ολη η Κύπρος στολίστηκε στα γαλανόλευκα ενώ οι σημαίες αναρτήθηκαν σε κάθε σπίτι και εκκλησία.

Στις εκκλησιές έγιναν πανηγυρικές λειτουργίες με τη συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου, των Μητροπολιτών και όλου του Ιερατείου.

Αυτή την Κυριακή ελάχιστοι είχαν απουσιάσει από τις εκκλησιές που ήταν κατάμεστες από κόσμο.

Στις εκκλησιές αναπέμφθηκε δέηση υπέρ της ευόδωσης του αγώνα των Κυπρίων για την Ενωση και στη συνέχεια ένας ένας οι Κύπριοι, άνδρες και γυναίκες, προσυπέγραψαν τα ενωτικά έγγραφα.

Ο Μητροπολίτης Κιτίου Μακάριος Κυκκώτης. Λόγω του προκεχωρημένου της ηλικίας του Μακαρίου Β είχε την πρωτοβουλία των κινήσεων στο δημοψήφισμα

Το δημοψήφισμα θα διαρκούσε μια εβδομάδα αλλά οι περισσότεροι ψήφισαν μόλις κύλισε η πρώτη ημέρα του Δημοψηφίσματος μια και ήταν Κυριακή αργία.

Ηταν πολύ χαρακτηριστικές οι σκηνές που διαδραματίστηκαν. Πολλοί ήσαν εκείνοι οι πιστοί πήγαιναν στην εκκλησία, προσκυνούσαν τις άγιες εικόνες και στη συνέχεια ψήφιζαν.

Σε πολλά χωριά ψήφισαν και πολλοί Τούρκοι. Χαρακτηριστικά στη Φασούλα ψήφισαν όλοι, Ελληνες και Τούρκοι.

Ψήφισαν ακόμη και ξένοι που διέμεναν στην Κύπρο και μέλη των άλλων μειονοτήτων των Αρμενίων, των Λατίνων και των Μαρωνιτών.

Οι κατά τόπους ανταποκριτές της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ που πρόσκειτο στην Εθναρχία περιέγραψαν ως εξής τη διενέργεια του Δημοψηφισματος:

"Την παρελθούσαν Κυριακή 15 Ιανουαρίου, ο Ελληνικός λαός της νήσου μας έδωσε προς τη Μεγάλη Βρεττανία την ειρηνική του μάχη κι εξήλθε νικητής και θριαμβευτής, αφού διαδήλωσε ότι η μοναδική ττου θέληση είναι η Ενωση της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα.

Ολόκληρη η νήσος έπλεε στο γαλανόλευκο χρώμα. Σημαίες κυμάτιζαν στις οικίες και τα καταστήματα, τις λέσχες και τα σωματεία και τα μεγάλα συνθήματα ήσαν ανηρτημένα παντού με τις λέξεις " Ζητούμε την Ενωση", " Ενωση και μόνο Ενωση", " Ζήτω το Δημοψήφισμα" ," Ζήτω η Ελλάδα".

Τη χαρμόσυνη αυτή ατμόφαιρα υποβοηθούσε και η ηλιόλουστη ημέρα παρά το ότι η προηγουμένη, το Σάβατο, ήταν μια ημέρα συνεχών βροχών και δριμύτατου ψύχους.

Η ημέρα του Δημοψηφίσματος υπήρξεν ημέρα εθνικής πανήγυρης για τον Ελληνικό Κυπριακό λαό, ο οποίος με ενθουσιασμό και συγκίνηση πορευόταν στους ιερούς ναούς για να εκτελέσει το καθήκον του προς τη δούλη πατρίδα του. Οι εκκλησίες ήσαν κατάμεστες από κόσμο, κι οι πιστοί γονυκλινείς δεήθηκαν στον Υψιστο για να δωρήσει Αυτός στην Κύπρο την πολυπόθητη ελευθερία της.

Εναρξη του δημοψηφίσματος έγινε μετά τη θεία λειτουργία από την 9η πρωϊνή ώρα εν μέσω γενικών χαμρόσυνων κωδωνωκρουσιών. Ο λαός προσερχόταν για να ψηφίσει την Ενωση με χαρά, με ενθουσιασό και με αποφασιστικότητα, αλλά και με τάξη και ηρεμία. Καθ όλη την ημέρα κανένα επεισόδιο, έστω και το πλέον ασήμαντο, δεν σημειώθηκε. Και το γεγονός αυτό αποτελεί δείγμα του πολιτισμού του λαού μας, ο οποίος πειθάρχησε πλήρως προς τις συμβουλές της Εθναρχίας.

Η Λευκωσία, από την παραμονή της ημέρας του δημοψηφίσματος είχε προσλάβει πανηγυρική όψη. Χιλιάδες λαού, άνδρών, γυναικών και παιδιών, κατέκλυζαν τους δρόμους. Οι κώδωνες των εκκλησιών ηχούσαν χαρμόσυνα. Οι ιεροί ναοί ήσαν κατάμεστοι από κόσμο. Κατά τη θεία λειτουργία αναπέμφθηκαν παντού δεήσεις υπέρ ευόδωσης της Ενωσης της Κύπρου με την Ελλάδα και μετά την απόλυση ψάληκε κατανυκτικά από ολόκληρο το εκκλησίασμα ο Εθνικός μας Υμνος. Ακολούθως ήχησαν οι καμπάνες των εκκλησιών και κάλεσαν το λαό στην υπογραφή του Δημοψηφίσματος.

Το έγγραφο για το δημοψήφισμα υπογράφει πρώτος στον Καθεδρικό ναό Αγίου Ιωάννου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β και ακολουθούν ο Σαλαμίνος Γεννάδιος, ο Θεόδουλος Καλλίνικος και άλλοι

Στον Καθεδρικό ναό Αγίου Ιωάννου, στον οποίο χοροστάτησε η Α. Μ. ο Αρχιεπίσκοπος και Εθνάρχης κ.κ. Μακάριος, που δεήθηκε όπως " ο Υψιστος δωρήσει σε μας την πολυπόθητη Ενωση με τη φιλτάτη μας Πατρίδα Ελλάδα" πρώτος έθεσε την υπογραφή του ο Σεπτός Ιεράρχης και Εθνάρχης, αφού έκαμε τρεις φορές το σημείο του Σταυρού κι έδωσε το σύνθημα για τον Εθνικό Υμνο.

Μετά από αυτόν υπέγραψαν το έγγραφο του Δημοψηφίσματος ο θεοφιλέσττος Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος κ. Γεννάδιος, ο Πανοσιολογιότατος Εξαρχος της Αρχιεπισκοπής κ. Ιερώνυμος και το λοιπόν ιερατείο του ναού. Ακολούθως όλος ο λαός άρχισε να θέτει με ενθουσιασμό τις υπογραφές του.

Με τον ίδιο ενθουσιασμό άρχισε η υπογραφή του εγγράφου του Δημοψηφίσματος σε όλους τους ιερούς ναούς. Στον ιερό ναό της Φανερωμένης πρώτος υπέγραψε ο γηραιός πολιτευτής κ. Ιωάννης Κυριακίδης που ψιθύρισε: "Θεέ μου, ας μη κλείσω τα μάτια μου πριν δω την Κύπρο ελεύθερη".

Αξιο σημειώσεως είναι το γεγονός ότι στον ιερό ναό Τρυπιώτου, ο λαός παραμέρισε για να θέσει πρώτη την υπογραφή της στο Δημοψήφισμα η σεβαστή δέσποινα κ. Ερμιόνη Χρ. Σώζου, σύζυγος του ήρωος Χριστόδουλου Σωζου.

Συγκινητικές σκηνές διαδραματίστηκαν σε πολλούς ναούς. Ολόκληρες οικογένειες προσέρχονταν για να ψηφίσουν. Γέροντες και γριές, υποβασταζόμενοι από μέλη των οικογενειών τους προσέρχονταν στους ναούς, προσκηνούσαν τις Αγιες εικόνες και υπέγραφαν το Δημοψήφισμα.

Ανάπηροι, τυφλοί και ασθενείς προσέρχονταν επίσης με τη βοήθεια άλλων Χριστιανών για να ψηφίσουν.

Κατά διαλείμματα ηχούσαν οι καμπάνες των εκκλησιών μέχρι το βραδυ. Η ψηφοφορία διακόπηκε με κωδωνοκρουσία κατά τη 12 μεσημβρινή ώρα και επανήρχισε με νέα κωδωνοκρουσία την 1η μεταμεσημβρινή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι καμιά προσπάθεια δεν καταβαλλόταν από οποιοδήποτε πρόσωπο για την προσέλευση του λαού στο Δημοψήφισμα.

Η αθρόα συρροή του κόσμου υπήρξε τελείως αυθόρμητη. Χαρακτηριστικό επίσης είναι το γεγονός ότι πολλοί κυβερνητικοί υπάλληλοι, δάσκαλοι, αστυνομικοί και κοινοτάρχες καθώς και πολλοί Αρμένιοι και μερικοί Τούρκοι και Αγγλοι προσήλθαν και ψήφισαν υπέρ της Ενωσης.

Ο Γενικός Γραμματέας τοη ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαϊωάννου υπογράφει στο δημοψήφισμα στον ιερό Ναό Τρυπιώτη στη Λευκωσία

Οι ψηφοφόροι έθεταν τις υπογραφές τους σε τέσσερα έγγραφα με τα οποία δηλωνόταν η αξίωση τους όπως η Κύπρος αποδοθεί στην Ελλάδα. Αλλά παραπλεύρως υπήρχαν και τύποι εγγράφων στα οποία οποιοσδήποτε ενίστατο εναντίον της Ενωσης θα μπορούσε να θέσει την υπογραφη του. Να σημειωθεί ότι μέχρι της χθεσινής ημέρας (Δευτέρα 16 Ιανουαρίου) κανένας Ελληνας Κύπριος δεν υπέγραψε το έγγραφο εναντίον της Ενωσης.

Η ψηφοφορία συνεχίστηκε με τάξη μέχρι τις 5.30 μ.μ. Υπολογίζεται ότι κατά την πρώτη ημέρα προσήλθαν και ψήφισαν στην πόλη της Λευκωσίας το 85% των εγγεγραμένων ψηφοφόρων. Οπωσδήποτε, πολλοί ψηφοφόροι, που δεν κατόρθωσαν να ψηφίσουν κατά την πρώτη ημέρα, προσήλθαν χθες κι έθεσαν τις υπογραφές τους. Στην ύπαιθρο εκείνοι που υπέγραψαν το Δημοψήφισμα κατά την πρώτη ημέρα έφθασαν το 90-95% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους.

ΚΕΡΥΝΕΙΑ: Παρόμοια ήταν και η εικόνα στην επαρχία Κερήνειας. Μετέδιδε ο ανταποκριτής της εφημερίδας:

Η σημερινή ημέρα υπήρξε για την πόλη και την επαρχία μας ιερά. Η Κερύνεια από νωρίς το πρωϊ βρέθηκε να πλέει στα χρώματα της Γαλανόλευκης. Τα σωματεία της πόλης εορτατικά διακοσμημένα με συνθήματα, παραστάσεις και σημαίες προσέδιδαν όψη πανηγυρική.

Στην πρόσοψη του οικήματος του Συλλόγου αποφοίτων και πάνω από ένα τεράστιο σύνθημα με τις λέξεις " Ζήτω η Ενωση" υψούτο μια ωραιότητα ανάγλυφη παράσταση του Παρθενώνα.

Γύρω στις 9 το πρωϊ και χοροστατούντος του Μητροπολίτη κ. Κυπριανού ψάληκε κατανυκτικότατη υπέρ της Ενωσης δέηση στον ιερό ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ, αμέσως μετά το πέρας της οποίας και κάτω παό συνεχείς κωδωνοκρουσίες, ο Αγιος Κερηνείας κάλεσε με εμπνευσμένη προσλαλιά τα πλήθη όπως με τη ψήφο τους τιμήσουν τους εαυτούς τους και την Ελλάδα.

Υστερα το εκκλησίασμα μέσα σε συγκινητική ατμόσφαιρα έψαλε τον Εθνικό Υμνο. Μετά από αυτά άρχισε η ψηφοφορία. Πρώτος υπέγραψε ο Μητροπολίτης.

Στον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου στην Πάνω Κερύνεια, της δέησης προέστη ο Αρχιμανδρίτης κ. Ι. Αρνόπουλος.

Τόσο στη Λάπηθο και Καραβά όσο και σε όλα τα χωριά της επαχίας μας το Δημοψήφισμα διεξήχθη σε ατμόσφαιρα έκακτου ενθουσιασμού. Οι κάτοικοι, με καταφανή συγκίνηση, προσήρχοντο αθρόοι και υπέγραφαν το έγγραφο της τιμής. Ολα τα μέλη της Κεντρικής Οργανωτικής Επιτροπής Κερύνειας περιήλθαν κατά ομάδες όλα γενικά τα χωριά για να παρακολουθήσουν τη ψηφοφορία και να επιβλέψουν την τάξη.

Ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Φιφής Ιωάννου υπογράφει το έγγραφο για το ενωτικό δημοψήφισμα στον ιερό ναό Αγίων Ομολογητών στη Λευκωσία. Το ίδιο έγραφο υπογράφει και ο τουρκοκύπριος Αλφίς Οσμάν, ο οποίος καθώς δεν γνωρίζει να γράφει χρησιμοποιεί τον αντίχειρά του και αποτυπώνει το αποτύπωμα του πάνω στο σταυρό

Είχαμε την τύχη να συνοδεύσουμε μιαν τέτοια ομάδα σε επίσκεψη της σε επτά χωριά και είδαμε από κοντά τον ενθουσιώντα λαό να κατακλύζει τις εκκλησίες και να ψηφίζει.

Γέροντες και γριές ανάπηροι και ασθενείς, εγκατέλειπαν τα σπίτια τους, παρ όλο το ψύχος που επικρατούσε, και τα χιόνια που υπήρχαν στους δρόμους, για να μη απουσιάσουν από το προσκλητήριο της Ελλάδας.

Μια εβδομηντάχρονη τυφλή γριά, συρόμενη από το μικρό εγγονό της και σταυροκοπούμενη κατευθύνθηκε προς την εκκλησία του χωριού τους, δοξάζοντας μεγαλόφωνα το θεό, διότι την αξίωσε "για να ζήσει για να ψηφίσει την Ελλάδα μας".

Σε άλλη περίπτωση είδαμε γυναίκες του λαού να κλαίουν με λυγμούς έβγαιναν από τις εκκλησίες, ευχόμενες όπως ζήσουν για να δουν την ημέρα της ελευθερίας.

Εντύπωση μας προξένησε το γεγονός ότι σ' ένα σύμπλεγμα τριών χωριών, όπου οι δρόμοι ήσαν καλυμμένοι από χιόνια όλοι οι κάτοικοι είχαν ψηφίσει μέχρι το μεσημέρι. Σημειωτέον ότι στις περισσότερες περιπτώσεις πρώτοι προσήλθαν για να ψηφίσουν οι Κοινοτάρχες.

Από τους 45 περίπου Ελληνες κοινοτάρχες της επαρχίας μας μόνο τέσσερις δεν υπέγραψαν ακόμη.

Ανταποκριτές ξένων εφημερίδων και πρακτορείων επισκέφθηκαν τόσο την πόλη, όσο κι άλλα κέντρα της επαρχίας μας και διαπίστωσαν την τάξη και ευπρέπεια που επικρατούσε παντού κατά τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας και πράγματι καθ' όλη την επαρχία, καμιά ανωμαλία δεν σημειώθηκε. Η ησυχία κι η σοβαρότητα υπήρξε παραδειγματική.

Κατά εξακριβωμένες πληροφορίες μας μέχρι στιγμής υπέγραψαν στην Κερύνεια περίπου χίλιοι από τους 1300 ψηφοφόρους.

Να σημειωθεί ότι στους εναπομείναντες περιλαμβάνονται οι κυβερνητικοί υπάλληλοι, αστυνομικοί κλπ στους οποίους όπως είναι γνωστό απαγορεύθηκε από την Κυβέρνηση η συμμετοχή στο δημοψήφισμα.

Το ποσοστό των ψηφισάντων στην επαρχία υπερέβη τα 90%. Σε μερικά χωριά οι κάτοικοι ψήφισαν όλοι.

ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ: Η ίδια κατάσταση επικρατούσε και στην Αμμόχωστο. Μετέδιδε ο ανταποκριτής του "Εθνους":

Ακόμα μια σελίδα του ενωτικού δημοψηφίσματος το οποίο υπογράφει (αριθμός 613) ο τουρκοκύπριος Χασάν Χασάν)

Από τα πρώτα αποτελέσματα του Δημοψηφίσματος από τα χωριά της επαρχίας μας συνάγεται ότι ψήφισαν χθες κατά μέσον όρο το 90% από τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους.

Στη παλαιά πόλη της Αμμοχώστου ψήφισε και μια γυναίκα Αραβας, ενώ στο χωριό Στύλλοι ψήφισε κι ένας Τούρκος.

Σε μερικά χωριά ψήφισαν από χθες όλοι οι κάτοικοι. Στον Αγιο Νικόλαο ψήφισαν επίσης δυο Τούρκοι κι' ένας Αρμένιος.

Ο Θεοφιλέστατος Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος επισκέφθηκε χθες όλα τα εκλογικά κέντρα της πόλης μας και πολλά της επαρχίας μας κι εξακρίβωσε ότι η ψηφοφορία διεξαγόταν κανονικά.

Στην πόλη μας επικρατούσε χθες μεγάλος ενθουσιασμός. Τα σωματεία, οι λέσχες και τα καταστήματα εκοσμούντο με Ελληνικά χρώματα. Τόσο στην πόλη όσο και στην επαρχία μας η ψηφοφορία διεξήχθη με απόλυτη τάξη και ησυχία. Στο εκλογικό κέντρο Αγιος Νικόλαος προσήλθαν ένας Αγγλος που διαμένει στο ξενοδοχείο Ατλάντα της Λευκωσίας και ζήτησε το δελτίο " Ενιστάμεθα στην Ενωση" το οποίο και υπέγραψε.

Στο ναό του Αγίου Νικολάου προσήλθε και η Αγγλίδα Γ.Α. Αλλαν, η οποία ζήτησε πληροφορίες για το Δημοψήφισμα, τις οποίες της παρέσχε ο Δήμαρχος. Αυτή εξέφρασε την ευαρέσκεια της για την τάξη και τον ενθουσιασμό του πλήθους και είπεν ότι θα γράψει σε αγγλικές εφημερίδες για την Κύπρο.

Στην πόλη μας συνέβη και το ακόλουθο ατύχημα: Καθ' ον χρονο κρουόταν η καμπάνα της Αγίας Ζώνης, αποκόπηκε η αλυσίδα της και κατέπεσε με αποτέλεσμα να πληγεί στην κεφαλή ο Νικόλαος Ζαχαρία. Διεκομίσθη στο Νοσοκομείο και η κατάσταση του δεν εμπνέει ανησυχίες.

Την επομένη του δημοψηφίσματος η εφημερίδα ΝΈΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ δημοσιεύει την πιο πάνω φωτογραφία του Γενικού Γραμματέα του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου, ενώ ψηφίζει

ΛΑΡΝΑΚΑ: Επί τέλους ξημέρωσε η ιστορική ημέρα της 15ης Ιανουαρίου, την οποία με τόση συγκίνηση ανέμενε ο λαός της Λάρνακας. Από το απόγευμα του Σαββάτου η πόλη έπλεε στο γαλανόλευκο. Τα σπίτια και τα καταστήματα ανήρτησαν τις σημαίες τους οι δε δρόμοι της πόλης στολίστηκαν με χιλιάδες μικρές ελληνικές σημαίες.

Στα πρόσωπα όλων ήταν καταφανής η συγκίνηση και η συναίσθηση ότι η αναμενόμενη αγωνιωδώς ημέρα θα ήταν ένας μεγάλος ιστορικός σταθμός για τους αγώνες του Ελληνικού Κυπριακού λαού. Σε όλων τα μάτια έλαμπε η φλόγα του πόθου της Ενωσης με τη Μητέρα Ελλάδα.

Από νωρίς το πρωϊ της Κυριακής ο λαός κατέκλυσε τους ναούς της πόλης. Μετά τη λειτουργία και τη δέηση άρχισε η ψηφοφορία. Πλήθη κόσμου σε όλους τους ναούς συνωστίζονταν γύρω από τα τραπέζια ψηφοφορίας αναμένοντας τη σειρά τους να ψηφίσουν.

Ανδρες, γυναίκες, νέοι και νέες υπέγραφαν με παραδειγματική τάξη κι ευπρέπεια. Γέροντες και γριές με τρέμοντα χέρια από συγκίνηση προσέρχονταν και υπέγραφαν με ζωγραφισμένο τον πόνο στα πρόσωπα τους να ζήσουν και να δουν να αποβιβάζονται τα ελεύθερα ελληνικά στρατεύματα με επικεφαλής τους λαοφιλείς βασιλείς μας.

Είδα στη συνοικία Αγίου Ιωάννου αιωνόβιο γριά να σκύβει με κόπο και να περισυλλέγει από τα ρείθρα της οδού μικρή χάρτινη Εληνική σημαία, να την προσκυνά και να τη φυλάττει στον κόρφο της. Παρακολούθησα σκηνές οι οποίες γέμιζαν τα μάτια του με δάκρυα συγκίνησης.

Μέχρι το βραδυ σχεδόν όλοι όσοι δικαιούντο ψήφου προσήλθαν και ψήφισαν. Ελάχιστοι απέμειναν που εμποδίστηκαν για διάφορους λόγους, αλλά προτίθενται να ψηφίσουν σήμερα Δευτέρα. Μέχρι της Τετάρτης είναι βέβαιο ότι θα συμπληρωθεί η ψηφοφορία. Αποχή θα τηρήσουν μόνο ορισμένοι κυβερνητικοί υπάλληλοι, ύστερα από τη γνωστή Κυβερνητική εγκύκλιο.

Με τον ίδιο παλμό διεξήχθη το Δημοψήφισμα και στην ύπαιθρο. Επισκέφθηκα πλείστα χωριά στα οποία το Δημοψήφισμα διεξήχθη μέσα σε ατμόσφαιρα εθνικού ενθουσιασμού.

Στην εθνική έπαλξη της επαρχίας μας, την πατριωτική Ξυλοτύμπου, καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας οι νέοι του χωριού χόρευαν στην πλατεία ελληνικούς χορούς κι έψαλλαν εθνικά θούρια.

Την 4ην μ.μ. του περασμένου Σαββάτου ο Μητροπολίτης Κιτίου κ. Μακάριος μίλησε για το Ενωτικό Δημοψήφισμα στο Μητροπολιτικό ναό Σωτήρος στην Παλαιά Λάρνακα.

Στην ομιλία παρέστη πλήθος κόσμου. Πριν από την ομιλία αναπέμφθηκε δέηση υπέρ ευόδωσης του ενωτικού μας πόθου.

Ο Οθωμανός Τζελάλ Αρίφ υπογράφει στο ενωτικό δημοψήφισμα στο Δάλι

Στη συγκέντρωση παρέστη και ο Φρέντ Σάφνικ, απεσταλμένος της αμερικανικής κινηματογραφικής εταιρείας "Τουέντιθ Σέντσιαρυ Φοξ" ο οποίος κινηματογράφησε σκηνές από τη συγκέντρωση και τις εκδηλώσεις του πλήθους.

ΛΕΜΕΣΟΣ: Ρίγη συγκίνησης διακατείχαν χθες ολόκληρο τον ελληνικό πληθυσμό της πόλης και επαρχίας μας. Η Λεμεσός από το Σάββατο διακοσμίστηκε με ελληνικά χρώματα. Οι καμπάνες των ιερών ναών από το πρωϊ της Κυριακής καλούσαν το λαό να δώσει την τιμημένη υπογραφή του υπέρ της Ενωσης. Μέχρι το απόγευμα υπέγραψαν στο βιβλίο της τιμής 10 χιλιάδες από τις 13,600 που έχουν δικαίωμα ψήφου. Υπέγραψαν επίσης αρκετοί Τούρκοι, μερικοί Κυβερνητικοί υπάλληλοι και τρεις κοινοτάρχες της πόλης.

Ο Μητροπολίτης Κιτίου, αφού υπέγραψε γύρω στις 8 το πρωϊ στον Καθεδρικό ναό Λάρνακας έφθασε στη Λεμεσό, όπου περιήλθε όλες τις εκκλησίες που διεξαγόταν η ψηφοφορία. Σε κάθε εκκλησία ο Μητροπολίτης γινόταν δεκτός από το πλήθος με ζωτοκραυγές και χειροκροτήματα. Ακολούθως επισκέφθηκε τα πιο κάτω χωριά όπου παρακολούθησε τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας: Υψωνας, Μονάγρι, Αγ. Γεώργιος, Δορός, Λάνια, Τριμίκλινη, Κοιλάνι, Πέρα Πεδί, Βουνί, Μανδριά και Πλάτρες όπου διανυκτέρευσε και απ όπου επανήλθε σήμερα.

Οπως μας δήλωσε σήμερα ο Μητροπολίτης, ο ενθουσιασμός των χωρικών ήταν απερίγραπτος. Υπέγραψαν σε όλα τα ως άνω χωριά μέχρι και του τελευταίου ψηφοφόρου συμπεριλαμβανομένων και των Κοινοταρχών.

Από τα αποτελέσματα που γνώσθηκαν μέχρι σήμερα από τα χωριά της επαρχίας μας υπέγραψε το 95%. Στο χωριό Φασούλα εκτός από τους Ελληνες ψηφοφόρους υπέγραψαν και σχεδόν όλοι οι Τούρκοι, άνδρες και γυναίκες. Οσοι δεν κατόρθωσαν χθες να υπογράψουν προσέρχονται σήμερα με τον ίδιο ενθουσιασμό. Ελπίζεται ότι μέχρι το προσεχές Σάββατο θα υπογράψουν όλοι, εκτός από τους Κυβερνητικούς υπαλλήλους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη διεξαγωγή του Δημοψηφίσματος επικρατούσε απόλυτη τάξη τόσο στην πόλη όσο και στην επαρχία.

ΠΑΦΟΣ: Με πρωτοφανή ενθουσιασμό κατήλθε χθες ο λαός της πόλης και της επαχίας μας στον ειρηνικό αγώνα του Δημοψηφίσματος. Στο Κτήμα ψήφισαν μέχρι το μεσημέρι σήμερα το 85% των ψηφοφόρων εις δε την ύπαιθρο το 90-92%.

Πυκνή η προσέλευση του κόσμου για υπογραφή στο δημοψήφισμα και στον ιερό ναό Παναγίας Φανερωμένης

Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας επικράτησε απόλυτη τάξη. Αστυνομικοί με πολιτικές ενδυμασίες περιπολούσαν και παρακολουθούσαν τη διενέργεια του Δημοψηφίσματος. Καθόλη την επαρχία μας ψήφισαν υπέρ της Ενωσης μεταξύ άλλων και 20 Τούρκοι, οι περισσότεροι κοινοτάρχες και πολλοί δάσκαλοι.

Σ' ένα χωριό υπέγραψαν κι οι τέσσερις δάσκαλοι, η σύζυγος του αστυνομικού σταθμάρχη κι οι χωριτικές αρχές.

Επίσης στο χωριό Λετύμπου ψήφισαν όλοι οι ψηφοφόροι περιλαμβανομένου και του Κοινοτάρχη. Στο χωριό Κούκλια ένας Οθωμανός εισήλθε στο ναό, ψήφισε υπέρ της Ενωσης κι ακολούθως βγήκε αναφωνώντας: "Ζήτω η Ενωση".

Οι αστυνομικοί τον έθεσαν υπό κράτηση για πρόκληση ανησυχίας.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Εληνικού Γυμνασίου Πάφου κατήλθαν σήμερα σε απεργία σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της παράτασης της Βρεττανικής κατοχής στην Κύπρο.

Στι 9 το πρωϊ συγκεντρώθηκαν στην αυλή της σχολής όπου στο μέσο ενθουσιώδους και συγκινητικής ατμόσφαιρας ενέκριναν τηλεγράφημα διαμαρτυρίας προς τον Κυβερνήτη, αντίγραφο του οποίου απέστειλαν και στην Εθναρχία. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Ελληνικού Κολλεγίου Πάφου απεστειλαν προς την Α. Μ. τον Αρχιεπίσκοπο και Εθνάρχη Μακάριο τηλεγράφημα στο οποίο τονίζουν ότι σύσσωμος ο μαθητικός κόσμος της σχολής θεωρεί το Ενωτικό δημοψήφισμα ως απαρχή του λυτρωμού της νήσου μας.

Επίσης από τους ανωτέρω μαθητές απεστάλη το ακόλουθο τηλεγράφημα προς την Α. Ε. τον Κυβερνήτη:

" Μαθητικός κόσμος Ελληνικού Κολλεγίου Πάφου, καταδικάζει στάση Κυβέρνησης σας έναντι του δημοσιοϋπαλληλικού κόσμου για το Δημοψήφισμα".

Πρώτος υπέγραψε στον καθεδρικό ναό της πόλης μας μέσα σε συγκινητικές εκδηλώσεις ο Μητροπολίτης Πάφου Κλεόπας και ακολούθως ο Δήμαρχος κ. Χρ. Γαλατόπουλος.

Μεταξύ εκείνων που ψήφισαν περιλαμβάνεται και ο κοινοτάρχης Κτήματος Μιχ. Ιακωβίδης. Κανένας δεν υπέγραψε ότι ενίσταται στην Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ: Συγκλονιστικές σκηνές διαδραματίστηκαν και στην ύπαιθρο. Εγραφε το "Εθνος":

Ο ενθουσιασμός του λαού στην ύπαιθρο υπήρξε χωρίς προηγούμενο. Οι χωρικοί, με ιερά συγκίνηση κι έκδηλη εθνική υπερηφάνεια προσήλθαν στους ιερούς ναούς κι έπραξαν το καθήκον τους, Κοινοτάρχες και αζάδες σε πολλά χωριά, τέθηκαν επικεφαλής των συγχωριανών τους σε πολλά δε μέρη κι οι δάσκαλοι ηγούνταν της πομπής των ψηφοφόρων.

Συγκλονιστικός υπήρξεν ο ενθουσιασμός των γερόντων οι οποίοι με δάκρυα στα μάτια προσκυνούσαν τις Αγιες εικόνες των ναών και ακολούθως έθεταν τις υπογραφές τους με χέρια που έτρεμαν από συγκίνηση στο έγγραφο του Δημοψηφίσματος.

Σ' ένα χωριό ο Κοινοτάρχης κι ο δάσκαλος, αφού τέθηκαν επι κεφαλής των χωρικών μετέβησαν εν σώματι και ψάλλοντες εθνικά εμβατήρια στους ναόυς όπου υπέγραψαν το ιστορικό εθναρχικό έγγραφο, αλλού δε οι αστυνομικοί πρωτοστατούσαν σε ενωτικές εκδηλώσεις. Οι γυναίκες με περηφάνεια και με συγκίνηση έκαμαν χρήση του δικαιώματος ψήφου που τους παρεχόταν για πρώτη φορά.

Εκατοντάδες χωρικοί από τα ορεινά χωριά Πολύστυπος, Αλωνα, Πλατανιστάσα, Φτερικούδι, Λειβάδια, Αληθινού, Λαγουδερά, Σαράντι κλπ οι οποίοι αποκόπηκαν από τη πτώση χιονιού σε πεδινά χωριά όπου ασχολούνταν με τις γεωργικές εργασίες τους διήνυσαν πεζή υπό χιονοθέυλλα δεκάδες μίλια για να μεταβούν στα χωριά τους και να θέσουν τις υπογραφές τους στο ενωτικό έγγραφο.

ΜΟΡΦΟΥ: Με πρωτοφανή ενθουσιασμό αλλά και με τον ειρηνικότερο τρόπο έγινε χθες έναρξη του ενωτικού Δημοψηφίσματος. Ο λαός ανέμενε με ηρεμία κι υπομονή τη σειρά του για να προσέλθει και θέσει την υπογραφή του κάτω από το ιερό έγγραφο υπέρ της Ενωσης. Η χορωδία της ΟΧΕΝ περιερχόταν με αυτοκίνητο τους δρόμους της κωμόπολης μας ψάλλοντας πατριωτικά άσματα. Λίγο μετά την 1 μ.μ. ώρα έφθασε ο Μητροπολίτης Κερήνειας Κυπριανός, ο οποίος επιθεώρησε την όλη εργασία και στις τρεις εκκλησιές.

Αξιον ιδιαίτερης μνείας είναι το γεγονός ότι τα ενωτικά έγγραφα υπογράφτηκαν από όλους τους κοινοτάρχες και αζάδες της κωμοπόλης μας, των μαθητών του Διδασκαλικού Κολλεγίου Μόρφου, 4 Τούρκων, 2 Ιταλίδων και μιας Γαλλίδας που είναι εγκατεστημένες στη Μόρφου.

Στο Αργάκι ο κοινοτάρχης αφού προσυπέγραψε την εσωτερική αξίωση έθεσε τη σφαγίδα του στο έγγραφο του Δημοψηφίσματος.

Επίσης άλλος κοινοτάρχης της επαρχίας Λευκωσίας αφού υπέγραψε κι' έθεσε τη σφραγίδα του ζήτησε να πιστοποιεί ενυπογράφως κάτω από κάθε τύπο εγγράφου τις υπογραφές των συγωριανών του.

Επίσης ο δάσκαλος του χωριού Αρσος της επαρχίας Λάρνακας, ηγήθηκε των κατοίκων, οι οποίοι υπέγραψαν μέχρι του τελευταίου το δημοψήφισμα.

Στο Πυρόϊ ο ιερέας αμέσως πριν από την έναρξη της υπογραφής του Δημοψηφίσματος κήρυξε πρόγραμμα εθνικών απαγγελιών και ασμάτων, ο ίδιος δε πριν θέσει την υπογραφή του απήγγειλε στο μέσο γενικής συγκίνησης, στίχους από το ποίημα του Βασίλη Μιχαηλίδη εννάτη Ιουλίου.