7.2.1947: Η Κυπριακή Πρεσβεία θέτει στo βρετταvό υπoυργό Απoικιώv Κρήητς Τζόoυvς τo αίτημα τωv Κυπρίωv για έvωση με τηv Ελλάδα

S-766

7.2.1947: Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΘΕΤΕΙ ΣΤΟΝ ΒΡΕΤΤΑΝΟ ΥΠΟΥΡΓΟ ΑΠΟΙΚΙΩΝ ΚΡΗΗΤΣ ΤΖΟΟΥΝΣ ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΙΑ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗ ΕΛΛΑΔΑ

Η Κυπριακή Πρεσβεία υπό τον Τοποτηρητή του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου Μητροπολίτη Πάφου Λεόντιο έφθασε στο Λονδίνο στα μέσα Δεκεμβρίου 1946 και στρώθηκε στη δουλειά αρχίζοντας επαφές με μέλη της Κυπριακής παροικίας όπου διακήρυσσε τον ενωτικό πόθο των Κυπρίων.

Ομως η επίσημη Αγγλία, παρά την άφιξη της πρεσβείας, στην οποία μετείχαν επίσης οι Ν.Δ. Δημητρίου, Ιωάννης Κληρίδης και Ζήνων Ρωσσίδης, δεν έδειξε καμμιά διάθεση να τη δεχθεί και κωλυσιεργούσε όσο μπορούσε περισσότερο σε μια προσπάθεια να δείξει τις πραγματικές της διαθέσεις που δεν ήταν άλλες από την προώθηση της απόφασης της να προωθήσει την παραχώρηση συτάγματος μέσω Διασκεπτικής Συνέλευσης που είχε ανακοινώσει τρεις μόλις μήνες νωρίτερα αδιαφορώντας για την εμμονή των Ελλήνων Κυπρίων για ένωση με τη Ελλάδα.

Η βρεττανική Κυβέρνηση δεν ήθελε με κανένα τρόπο να δεχθεί και να συζητήσει θέμα παραχώρησης της Κύπρου στην Ελλάδα, γιατί αυτή την περίοδο αντιμετώπιζε σωρείαν προβλημάτων στην περιοχή. Η κρίση στην Παλαιστίνη που άρχισε και συνεχιζόταν με εντατικό ρυθμό, οι απαιτήσεις της Αιγύπτου όπως μη αποσχισθεί το Σουδάν από το αιγυπτιακό στέμμα και ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα, καθιστούσαν κατά την άποψη της Αγγλίας, που την περίοδο αυτή βρισκόταν στον κολοφώνα του βασικού δυτικού συνεταίρου, την Κύπρο, ισχυρό στρατιωτικό και αμυντικό χώρο που με κανένα τρόπο δεν ήθελε να τον εΓκαταλείψει.

Εξάλλου η Βρεττανία αυτή την περίοδο κατάρτιζε σχέδια με τα οποία θα μπορούσε να πλήξει από την Κύπρο ρωσσικές πόλεις, άνω των 100 χιλιάδων κατοίκων.

Ετσι η Κύπρος της ήταν πολύ χρήσιμη από στρατηγικής άποψης.

Τις απόψεις της αγγλικής κυβέρνησης απηχούσε μελέτη της Φαβιανής Εταιρείας, της εταιρείας που αποτελούσε τον πυρήνα της ίδρυσης του Κυβερνώντος εργατικού Κόμματος και στην οποία ανήκε ο Πρωθυπουργος Αττλη.

Τη μελέτη προλόγιζε ο Αγγλος υπουργός Αποικιών Κρήητς Τζόουνς, ο άνθρωπος που είχε αναγγείλει στη Βουλή τον Οκτώβρη του 1946 τις προθέσεις της Αγγλίας στην Κύπρο, Η μελέτη κάλυπτε τις σκέψεις της Αγγλίας για τις αποικίες της στο Χογκ Κογκ, το Γιβραλτάρ, τη Μάλτα και την Κύπρο.

Ειδικά για την Κύπρο, ενώ τόνιζε ότι η η Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα δεν θα έλυε τα οικονομικά της προβλήματα, από την άλλη φρονούσε ότι η νήσος αποτελούσε στρατηγικής σημασίας χώρο.

Αναφερόταν στη μελέτη της Φαβιανής Εταιρείας:

"Θα ήτο ανόητον να υποτιμήσωμεν την παρούσαν κίνησιν και ταραχών προς αποχωρισμόν από την Βρεττανίαν και ένωσιν με την Ελλάδα. Η δύναμις του ελληνικού εθνικιστικού αισθήματος, είναι εις πολύ πραγματικός συντελεστής, διά την κατάστασιν. Το πρόβλημα είναι συναισθηματικόν. Είναι περιττόν να υποδεικνύωμεν εις τους κυπρίους πόσον πλεονεκτικόν θα είναι δι' αυτούς να παραμείνουν εντός της αυτοκρατορίας. Δύνανται κάλλιστα να μας ερωτήσουν διά ποίον λόγον να πιστεύουν, ότι η Βρεττανία ύστερα από την τόσην εγκατάλειψιν που επέδειξε διά την νήσον, θα φανή καλλιτέρα εις το μέλλον.

Και αν ακόμη ήτο δυνατόν δι' επιχειρημάτων και σκέψεως, να πεισθή η ο Κύπριος μόλις θα ευρεθή πάλιν εν μέσω των συμπατριωτών του, η σκέψις θα υποταγή εις την συναισθηματικήν προτροπήν και ώθησιν.

Αλλ' ενώ δεν πρέπει ν' αγνοηθή η συναισθηματική πλευρά, δεν είναι απαραιτήτως σώφρον να ενδώσωμεν εις αυτήν. Υποταγή εις τας αξιώσεις της διεγέρσεως και παροχή αμέσου αυτοδιοικήσεως, θα ενδυναμώση ωρισμένας αντικοινωνικάς επιρροάς και αντιδραστικά συμφέροντα, θα βαδύνη τη ανάπτυξιν της αυτοδιοικήσεως και της πολιτικής ευθύνης και ενδεχομένως θα επιδράση κακώς επί των πραγματικών κοινωνιών και οικονομικών συμφερόντων του κοινού λαού.

Επειδή η Κύπρος δεν είναι αυτάρκης και οφείλει να στηριχθή επί μεγάλου κράτους, χάριν της προστασίας και ασφαλείας της, η καλλίστη ευκαιρία, διά την οικονομικήν της ανόρθωσιν, έγκειται εις την σύνδεσιν της με τη Βρεττανίαν, η οποία δραστηρίως τώρα αναζητεί σχέδια οικονομικής, πολιτικής και εκπαιδευτικής αναπτύξεως και η οποία ήδη εις άλλας κτήσεις της έδωσε σοβαρά δείγματα ενός νέου και προοδευτικού προσανατολισμού, εις την αποκατάστασιν της πολιτικής. Η αξίωσις δι' αποχωρισμόν θ' αντιμετωπισθή μετά τον πόλεμον. Είναι απίθανον, ότι θα επιτύχωμεν την συγκατάθεσιν των Κυπρίων οσονδήποτε ενεργητικόν πρόγραμμα πολιτικής και οικονομικής προόδου εφαρμόσωμεν.

Η αποκατάστασις της τοπικής αυτοδιοικήσεως προχωρεί σχετικώς ταχέως, αλλ' η αποκατάστασις κεντρικής διακυβερνήσεως και ευθύνης, είναι ακόμη μακράν. Αι δε Κυβερνητικαί διακηρύξεις δεν διεκνύουν βίαν διά την αποκατάστασιν της.

Παρέσχομεν ήδη εν νέον σύνταγμα εις την Ιαμαϊκήν, διατί όχι και εις την Κύπρον; Μία τοιαύτη βραδύτης επαυξάνει την αξίωσιν των εθνικιστών διά την Ενωσιν και τον αποχωρισμόν από τη Βρεττανία".

Παρά τις δημοσιευόμενες απόψεις της Αγγλικής Κυβέρνησης, η πρεσβεία επέμενε να παραμένει στο Λονδίνο και να αξιώνει συνάντηση με εκπρόσωπο της Κυβέρνησης.

Η επιμονή έφερε στο τέλος αποτελέσματα, έστω και μετά από 40 ολόκληρες ημέρες.

Ετσι στις 28 Ιανουαρίου 1947 η ιδιαιτέρα του βρεττανού υπουργού Αποικιών, με επιστολη της στην Πρεσβεία την καλούσε να ετοιμάσει έκθεση για τα θέματα που ήθελε να συζητήσει μαζί του σε μια συνάντηση.

Ο Λεόντιος δεν έχασε καιρό και απάντησε με πολύ λίγα λόγια στον Βρεττανό υπουργό:

"Η πρσβεία επιθυμεί να θέσει ενώπιον σας την αξίωσιν του Κυπριακού λαού δι' αυτοδιάθεσιν και οργανικήν ένωσιν με την Μητέρα Ελλάδα".

Η συνάντηση της πρεσβείας εις τον Αγγλο υπουργό έγινε τελικά στις 7 Φεβρουαρίου, αλλά ο Κρήητς Τζόουνς δεν είχε τίποτε το νέο να ανακοινώσει και περιορίστηκε να πει ότι η Κυβέρνηση του θα προχωρήσουν σε όσα είχεν εξαγγείλει.

Ο Κρήητς Τζόουνς αντελήφθη όμως ότι έπρεπε να δικαιοληγηθεί γιατί δεν είχε δεχθεί την πρεσβεία προηγουμένως και είπεν ότι τούτο έγινε, γιατί είχε άλλες επείγουσες εργασίες.

Στη συνέχεια ο Τοποτηρητής Λεόντιος επέδωσε στον Κρήητς Τζόουνς το υπόμνημα της κυπριακής πρσβείας και το ανέπτυξε και προφορικά ενώ Τζόουνς και οι Λειτουργοί του τμήματος Μεσογειακών Υποθέσεων του Υπουργείου του Μπέρτον και Λιουκ που παρίσταντο στη συνάντηση, παρακολουθούσαν χωρίς να τον διακόπτουν.

Με το υπόμνημα ζητείτο η Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα και σαν δικαιολογία προβάλλονταν οι πιο κάτω λόγοι:

Εις το ότι τα τέσσερα πέμπτα των κατοίκων της νήσου είναι Ελληνες. Εις την ιστορίαν, τον πολιτισμόν, την γλώσσαν, τας παραδόσεις και υπεράνω όλων εις την εθνικήν συνείδησιν του Κυπριακού ελληνικού λαού, από τριών χιλιάδων ετών. Είναι φυσικόν ούτος να ποθή να ενσωματωθή μετά του Εθνους, εις το οποίον ανήκει. Η ένωσις μετά της Μητρός πατρίδος πραγματοποιεί τα εθνικά πεπρωμένα του Κυπριακού λαού.

Η προσφορά της Κύπρου εις την Ελλάδα το 1915 απετέλει επίσημον αναγνώρισιν του δικαίου αιτήματος του Κυπριακού λαού και ο ηρωϊσμός και η αυτοθυσία της Ελλάδος κατά τον λήξαντα πόλεμον, είναι επί πλέον λόγος της δικαίας αξιώσεως διά την Κύπρο.

Η παραχώρησις της Κύπρου εις την Ελλάδα θα δημιουργήση νέους δεσμούς εις την ελληοαγγλικήν φιλίαν και θα ενισχύση την συμμαχίαν των δύο Εθνών.

Το ζήτημα της Βεττανικής αμύνης δεν πρέπει να επηρεάση δυσμενώς τη απόφασιν της Βρεττανικής κυβερνήσεως, τοσούτω μάλλον καθ' όσον θα ηδύνατο να γίνουν μετά της ελληνικής Κυβερνήσεως διευθετήσεις, ώστε τα συμφέροντα ταύτα να μη επηρεασθούν.

Οσον αφορά την τουρκικήν μειονότητα τα αισθήματα και αι διαθέσεις του ελληνικού Κυπριακού λαού είναι όπως οι τούρκοι και αι άλλαι μειονότητες απολαύσουν, ίσων δικαιωμάτων και προνομίων μετά πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων, εντός μιάς ελευθέρας Κύπρου, ηνωμένης μετά της Ελλάδος.

Αν η αξίωσις του ελληνικού Κυπριακού λαού εξετασθή με το αρμόζον πνεύμα δικαιοσύνης αναμφισβητήτως, θα ευρεθή μία καθ'ολοκληρίαν ικαποιητική λύσις διά τα συμφέροντα όλων των ενδιαφερομένων κατοίκων της νήσου".

Ακολούθησε διαλογική συζήτηση κατά την οποίαν ο Κρήητς Τζόουνς ρώτησε τα μέλη της Πρεσβείας αν δεν νόμιζαν ότι ήταν καλύτερα η Κύπρος να παραμείνει υπό αγγλική διακυβέρνηση.

Απάντησαν ότι η θέση της Κύπρου είναι μαζί με την Ελλάδα, με την οποία ο ελληνικός κυπριακός λαός, είναι έτοιμος να συμμερισθεί και την πενίαν και την ευδαιμονίαν και την φτώχεια.

Ο Τζόουνς όμως συνέχιζε να κάμνει πως δεν γνώριζε τίποτε και στη συνέχεια ζήτησε να πληροφορηθεί κατά πόσον η Πρεσβεία ήταν πραγματικά σώμα αντιπροσωπευτικό του Κυπριακού λαού.

Ο Λεόντιος απάντησε ότι αυτή αντιπροσώπευε πλήρως τον Κυπριακό λαό και ότι δεν έπρεπε να υπάρχει καμμιά αμφιβολία γι'αυτό.

Πώς περιμένει ο Κυπριακός λαός από την Ελλάδα να την υπερασπίσει σε περίπτωση πολέμου, ρώτησε ο Κρήητς Τζόουνς.

Επίσης ανέφερε στην Πρεσβεία ότι η Κύπρος δεν πρέπει να περιμένει ευημερία σε περίπτωση ένωσης της με την Ελλάδα, δεδομένης της κατάστασης του εμφυλίου πολέμου που επικρατούσε εκεί και των προβλημάτων που αντιμετώπιζε η χώρα, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα.

Ο Λεόντιος απάντησε ότι οι σημερινές συνθήκες στην Ελλάδα είναι παροδικές, ενώ ο πόθος για την Ενωση είναι μόνιμος και δεν αποβλέπει σε οικονομικά οφέλη.

Επίσης σαν ο Κρήητς Τζόουνς υπενθύμισε ότι οι Κύπριοι απολαμβάνουν τα χρήματα του Αγγλου φορολογουμένου, ο Λεόντιος δεν συγκρατήθηκε:

"Θέλομεν την ελευθερίαν μας, δεν θέλομεν τα χρήματα των Αγγλων φορολογουμένων".

Σαν ο Τζόουνς είδε ότι η πρεσβεία δεν έπαιρνε από λόγια και δικαιολογίες αναγκάστηκε να παραδεχθεί, σύμφωνα με το αγγλικό πρακτορείο ειδήσεων "Ρόϊτερ" ότι "η Αγγλία, όπως έχει ήδη ανακοινώσει ο ίδιος στην αγγλική Βουλή, δεν μελετά τώρα θέμα μεταβολή του καθεστώτος της νήσου".

Παρά τη δήλωση του αυτή ο βρεττανός υπουργός Αποικιών άφησε ένα μικρό παράθυρο ελπίδας στην Πρεσβεία. Την πληροφόρησε ότι θα έθετε το ζήτημα ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου για λήψη απόφασης.

Ο Λεόντιος ενημερώνοντας την Εθναρχία από το Λονδίνο ανέφερε σε τηλεγράφημά του για τη συνάντηση:

"Ο υπουργός των Αποικιών εδέχθη την Πρεσβείαν σήμερον το απόγευμα επί μιαν ώραν. Εθέσαμε την αξίωσιν του ελληνικού Κυπριακού λαού δι' ένωσιν μετά της μητρός Ελλάδος επιδώσαντες υπόμνημα. Ο υπουργός εδήλωσεν ότι η βρεττανική Κυβέρνησις επιθυμούσα την ανάπτυξιν της Κύπρου και την ευημερίαν του λαού, εμελέτησε το ζήτημα παροχής αντιπροσωπευτικής διακυβερνήσεως και σχεδίου αναπτύξεως και συνεπώς ήτο ανέτοιμος να απαντήση αμέσως, αλλά θα θέση το ζήτημα της Ενώσεως ενώπιον του υπουργικού Συμβουλιου".

Οσα είπε ο Τζόουνς στη σύσκεψη δεν το περιέλαβε στο ανακοινωθέν που εξέδωσε και ιδιαίτερα το σημείο που ανέφερεν ότι θα έθετε την αξίωση των κυπρίων ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου.

Σαν διαμαρτυρήθηκε η Πρεσβεία το Φόρεϊν Οφφις διευκρίνισε ότι αυτά που αναφέρονταν στο ανακοινωθέν ήταν τα σωστά και ότι ο Τζόουνς είχεν αναφέρει στη συνάντηση, ότι η αξίωση για την Ενωση αποτελούσε θέμα του Υπουργικού Συμβουλίου και δεν είπεν ότι θα έθετε το ζήτημα ενώπιον του Υπουργικού, όπως είχε τηλεγραφήσει ο Λεόντιος.

Ο Τζόουνς αμφισβήτησε και την αντιπροσωπευτικότητα της Πρεσβείας και στο ανακοινωθέν για τη συνάντηση η Πρεσβεία χαρακτηριζόταν σαν πρεσβεία του Εθναρχικού Συμβουλίου.

Η πρεσβεία είχε ζητήσει από τον Τζόουνς να διευθετήσει συνάντηση της και με τον Πρωθυπουργό κι έτσι παρέμενε στο Λονδίνο για αρκετές ακόμα μέρες ενημερώνοντας ταυτόχρονα την αγγλική κοινή γνώμη για την αξίωση του κυπριακού λαού για ένωση με την Ελλάδα.

Στην Κύπρο όμως οι Κύπριοι σαν πληροφορήθηκαν την απάντηση της αγγλικής Κυβέρνησης να μη δεσμευθεί στην αξίωση της πρεσβείας κινητοποιήθηκαν και οργάνωσαν συλλαλητήριο υπό την αιγίδα της εθναρχίας αυτή τη φορά.

Οι διαφορές τίθεντο για λίγο στο περιθώριο και όλοι από τη Δεξιά μέχρι το ΑΚΕΛ και την Αριστερά ευρύτερα έσπευδαν να διαδηλώσουν την αποφασιστικότητά τους υπέρ του ενωτικού αγώνα και σε ψήφισμα τους προς τις κυβερνήσεις της Ελλάδος και της Αγγλίας επαναλάμβαναν την αποφασιστικότητα τους να συνεχίσουν τον αγώνα για την Ενωση.