3.7. 1936: Ο Βρετταvικός τύπoς εκθειάζει τα στρατηγικά πλεovεκτήματα της Κύπρoυ και αvαγγέλλει ότι καταρτίζovται σχέδια για δημιoυργία στo vησί αερoδρoμίωv, vαυτικώv δεξαμεvώv και στρατώvωv για μεταφoρά της μεγάλης βάσης της Βρετταvίας από τη Μάλτα στηv Κ

S-607

3.7.1936: Ο ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΕΚΘΕΙΑΖΕΙ ΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΓΓΕΛΛΕΙ ΟΤΙ ΚΑΤΑΡΤΙΖΟΝΤΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ, ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΩΝΩΝ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΛΤΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η διοίκηση του νησιού στηριζόταν σε μερικές εκατοντάδες αστυνομικούς και πολύ λίγους στρατιώτες.

Ετσι πέρα από την πρόσληψη νέων αστυνομικών, μετά τα Οκτωβριανά, μόλις επιβλήθηκε η τάξη από την εξέγερση και ο στρατός που είχε μεταφερθεί στο νησί για καταστολή της εξέγερσης των Κυπρίων αναγκάστηκε να αποχωρήσει, άρχισαν οι σκέψεις για δημιουργία μόνιμων στρατώνων για εγκατάσταση στρατευμάτων.

Αυτά όλα γίνονταν γιατί η στρατηγική σημασία της Κύπρου κρινόταν αυτή την περίοδο πολύ σημαντική.

Οι μελέτες είχαν παρει σάρκα και οστά στα 1934 ενώ στα τέλη του 1935 είχε πλέον ξεκαθαρίσει ότι στρατώνες θα ιδρύονταν, εκτός από τα Πολεμίδια και τη Λευκωσία πάνω σε μόνιμη βάση.

Από αγγλικής πλευράς ταυτόχρονα είχαν αρχίσει να ακούονται εισηγήσεις όπως μελετηθεί καλύτερα το θέμα της Κύπρου και η δυνατότητα της να καταστεί καλύτερη ναυτική ή και αεροπορική βάση από την οποία θα μπορούσαν να διασφαλίζονται καλύτερα τα συμφέροντα της Αυτοκρατορίας σε μια περιοχή που αποκτούσε όλο και περισσότερο στφατηγική σημασία με τα γεγονότα στην Ευρώπη και την Ασία και ιδιαίτερα με τον πόλεμο στην Αιθιοπία και τον εμφύλιο στην Ισπανία.

Μια από τις φωνές αυτές ήταν ο Λόρδος Ρέννελ του Ροντ που είχε επισκεφθεί μάλιστα το νησί.

Ο Λόρδος Ρέννελ είχε εκφράσει τις απόψεις του και δημόσια το Δεκέμβρη του 1935 σε συγκέντρωση του "Αυτοβοηθητικού Συνδέσμου Κύπρου".

Είπε σύμφωνα με την εφημερίδα "Ελευθερία" της 18 Δεκεμβρίου 1935:

"Φρονώ ότι έχει διεγερθή επί τέλους η προσοχή εις το γεγονός ότι η εν τη Μεσογείω Θέσις μας δεν είναι κατ' ουδ' ένα τρόπον ασφαλής. Δύναται να κατασκευασθή ένας μεγάλος λιμήν διά τον στόλον μας, εν Αμμοχώστω. Η κατασκευή του λιμένος τούτου θα εστοίχιζε 500 χιλιάδες λιρών, ποσόν, το οποίον δεν είναι διόλου μεγάλον προκειμένου ν' ασφαλισθή η Μεσόγειος, θα ηδύνατο δε διά του λιμένος τούτου ν' ασκήται επίβλεψις επί της εισόδου της διώρυγος του Σουέζ.

Δυνάμεθα να υπολογίσωμεν επίσης την γειτνίασιν αλυκών αίτινες θα ηδύναντο ν' αποτελέσουν εξαίρετον βάσιν δι' υδροπλάνα".

To 1936 τα σύννεφα στην Ισπανία είχαν αρχίσει να πυκνώνουν με το Στρατηγό Φράγκο να εξεγείρεται εναντίον της Κυβέρνησης, ενώ η Συνθήκη του νέου Καγκελλαρίου της Γερμανίας Αδόλφου Χίτλερ που ανήλθε στην εξουσία το 1933, με το δικτάτορα Μουσολίνι της Ιταλίας, που είχε συναφθεί το 1935, ως και ο ιταλο-αιθιοπικός πόλεμος άρχισαν να δημιουργούν κάποια προβλήματα στην Αγγλία, η οποία έβλεπε πλέον με διαφορετικό μάτι την Κύπρο, τόσο από ναυτικής όσο και από αεροπορικής απόψεως.

Ακόμα το ενδεχόμενο μιας σύρραξης στην περιοχή άρχισε να ενισχύει την πίστη της Αγγλίας ότι έπρεπε να ενισχύσει τις θέσεις της στη Μεσόγειο (Μάλτα και Κύπρος) για να είναι κοντά στα πράγματα και να μπορεί να τα ελέγχει.

δύσκολο σε μια σύρραξη στα ιταλικά αρεροπλάνα να πλήξουν τις βάσεις της σε αντίθεση με τη Μάλτα.

Απο το Φεβράρη του 1936 είχαν αρχίσει να δημοσιεύονται πληροφορίες για απόφαση της αγγλικής κυβέρνησης να ιδρύσει αεροδρόμια στην Κύπρο και να βελτιώσει τα υφιστάμενα λιμάνια ιδιαίτερα εκείνο της Αμμοχώστου.

Πραγματικά στις αρχές του Ιουνίου του 1936 άρχισε στη Λάρνακα η ισοπέδωση έκτασης γης που είχε αγοράσει η Κυβέρνηση παρά την Αλυκή της πόλης για δημιουργία αεροδρομίου. Η έκταση ανερχόταν σε 890 στρέμματα.

Στο Λονδίνο όμως οι απόψεις για ενίσχυση της Κύπρου και μετατροπής της σε αεροπορική και ναυτική βάση έβλεπαν όλο και περισσότερο το φως της δημοσιότητας υπό μορφή εισηγήσεων, όπως εκείνων του Λόρδου Ρέννελ.

Η "Ντέϊλυ Μέϊλ" με αφαρμή εισήγηση του Ουίνστον Τσέρτσιλ στη Βουλή των κοινοτήτων κατά την οποία είχε τονίσει την ανάγκη "ταχυτάτων εξοπλισμών και ιδιαιτέρως την λήψιν μέτρων προς αποκατάστασιν της Βρεττανικής θέσεως εις την Ανατολικήν Μεσόγειον έγραψε κατά την "Ελευθερίαν" της 16ης Ιουνίου 1936:

"Ο ταχύτατος τρόπος προς αποκατάστασιν της θέσεως μας εν τη Μεσογείω είναι να καταστήσωμεν τη Κύπρον μίαν τεραστίαν αεροπορικήν και υποβρυχιακήν βάσιν".

Επίσης ανταπόκριση της ίδιας εφημερίδας στις 3 Ιουλίου από το Λονδίνο για τα δημοσιεύματα του βρετανικού τύπου που ανέφερε:

" Γίνεται πολύς λόγος εις τον αγγλικόν τύπον, ότι μελετάται η μεταφορά της εν τη Μεσογείω ναυτικής και αεροπορικής βάσεως της Μεγάλης Βρετανίας από τη Μάλταν εις την Κύπρον. Κατά τούς ειδικούς η Μάλτα δεν είναι ποσώς ασφαλής βάσις, διότι υπόκειται εις τον κίνδυνον αεροπορικής επιθέσεως εκ μέρους της Ιταλίας, ορμωμένης από της εγγύτατα κειμένης Σικελίας.

Από ενός περίπου έτους αι σχέσεις της Αγγλίας με την Ιταλίαν δεν είναι και τόσον φιλικαί ουδόλως δε αποκλείεται μία ρήξις μεταξύ των δύο δυνάμεων εις το προσεχές μέλλον με μήλον της Εριδος την επικράτησιν εις την Μεσόγειον.

Είναι λοιπόν ανάγκη διά την Μεγάλην Βρεττανίαν να έχη εις την Μεσόγειον μίαν ασφαλεστέραν βάσιν από την Μάλταν, η οποία δεν είναι πλέον το ιδεώδες ορμητήριον του αγγλικού στόλου, το οποίον ήτο προ ολίγων μόλις ετών.

Εις τον αγώνα περί μετατροπής της Κύπρου εις ναυτικήν και αεροπορικήν βάσιν της Μεγάλης Βρεττανίας εις αντικατάστασιν της Μάλτας, προτωτοστατεί η εφηρίδα "Daily Mail" η οποία υποστηρίζει ότι η

Κύπρος με δαπάνην 15 μόλις εκατομμυρίων λιρών δύναται να μετατροπή εις ισχυρόν βάσιν του Ναυτικού και αεροπορικού στόλου της Αγγλίας καθισταμένη ούτω το κλειδί της Μεσογείου.

Η Ανωτέρω εφημερίς τονίζει τη σπουδαιότητα των δύο λιμένων της Αμμοχώστου και της Λεμεσού, οι οποίοι δύνανται με μικρόν σχετικώς δαπάνην, να καταστούν ισχυροί πολεμικοί λιμένες. Εις τους δύο ανωτέρω λιμένας γράφει, δύνανται να κατασκευασθούν μεγάλαι δεξαμεναί διά τα υποβρύχια και υπόγειοι αποθήκαι διά τα τρόφιμα και το υλικόν πολέμου.

Συνεχίζουσα η εν λογω εφημερίς λέγει ότι η παρά την Λεμεσόν αλυκή του Ακρωτηρίου δύναται να μετατραπή εις θαυμάσιον αερολιμένα, εις δε την πεδιάδα της Μεσαορίας να ιδρυθούν μεγάλα αεροδρόμια και εις τας περί αυτής οροσειράς να κατασκευασθούν υπόστεγα διά 1000- αεροπλάνα.

Εξ αντιθέτου προς τας ανωτέρω απόψεις της εφημερίδος Daily Mail τας οποίας υποστηριζει και μία μερίς του αγγλικού τύπου η εφημερίς Daily Telegraph εις άρθρα ειδικού συνεργάτου της, υιοθετεί την άποψιν ότι η Κύπρος δεν είναι ιδεώδης τόπος διά ναυτικήν βάσιν, διότι περιστοιχίζεται από μη βρεττανικάς χώρας και απέχει μόνον 235 μίλια από την Ρόδον, η οποία είναι σήμερον ισχυρά βάσις της Ιταλίας με τας συνεχείς δε προόδους της αεροπορίας εντός ολίγων ετών η Κύπρος θα καταστή τόσον τρωτή όσον και η Μάλτα.

Τα δημοσιεύματα του αγγλικού τύπου χωρίς μέχρι στιγμής επίσημη επιβεβαίωση, είχαν ενταθεί και τις επόμενες μέρες.

Η "Southern Daily Mail Echo" έγραψε τον Ιούλιο του 1936 σύμφωνα με τη εφημερίδα "Ελευθερία" της 14.7.1936):

Η "Western Mail" έγραφε επίσης:

"Κατά την γνώμην των ειδικών, η θέσις της Μεγάλης Βρεττανίας εν τη Μεσογείω πρέπει να αναθεωρηθή άνευ αναβολής, διότι αι τελειοποιήσεις της αεορπορίας κατέστησαν άχρηστον την Μάλταν, η δε βάσις πρέπει να μεταφερθή εν Κύπρω εις την οποίαν δύνανται να συγκεντρωθούν άνευ πραγματικής δυσκολίας αεροπλάνα και πλοία ιδίως δε υποβρύχια και ταχέα καταδρομικά.

Η "News Chonicle" εξ άλλου πληροφορείτο:

"Το Ναυαρχείο μελετά την ενίσχυσιν των εν τη Μεσογείω ναυτικών βάσεων και την πιθανότητα ιδρύσεως νέων αεροπορικών βάσεων εις Κύπρον και εις άλλα σημαντικά στρατηγικά σημεία.

Η "Κνάσρμπουρα Ποστ" εξετάζοντας τα ζητήματα που αφορούσαν τα βρεττανικά συμφέροντα στη Μεσόγειο έγραφε:

"Ο πρώην Κυβερνήτης Σερ Ρόναλντ Στορρς είχεν αποκαλέση την Κύπρον ως Σιντερέλλαν της Βρεττανικής αυτοκρατορίας και όχι αδίκως. Σήμερον επιβάλλεται να παραδεχθώμεν το γεγονός ότι απωθήθημεν εκ του κέντρου της Μεσογείου και ότι οφείλομεν να καταστήσωμεν την Κύπρον προπύργιον της Αυτοκρατορίας, εάν θέλωμεν να εμποδίσωμεν την Ρωμαϊκήν Αυτοκρατορίαν από του να εξαπλωθή ευρύτερον εις τας θαλάσσας αυτάς. Ούτω με την Κύπρον ωχυρωμένην η Παλαιστίνη θα είναι ασφαλής και το πετρέλαιον της Μεσοποταμίας θα εξακολουθή να διαχετεύεται ελευθέρως εις τα πλοία μας, τα οποία θα φρουρούν την θαλασσίαν ταύτην περιοχήν".

Επίσης η Daily Mirror έγραφε:

" Η Κύπρος θεωρουμένη επί έτη ως ασφαλής αποικίας μικράς σημασίας διά την Βρεττανικήν Αυτοκρατορίαν, κατέστη εντός ολίγων μηνών νήσος μεγάλης στρατηγικής σπουδαιότητος. Καίτοι δεν υπάρχει πρόθεσις όπως η Κύπρος αντικαταστήση μετά τινα έτη τη Μάλταν, θ' αναπτυχθή όμως ταχέως εις μεγάλην ναυτικήν και αεροπορικήν βάσιν, ήτις θα συμπληρωθή εντός πενταετίας.

Η Κύπρος την αξίαν της οποίας εξετίμησαν οι πολιτικοί επί τη ευκαιρία του ιταλοαβησσυνιακού πολέμου, της διασκέψεως διά τα Δαρδανέλλια και των εν Παλαιστίνη και Αιγύπτω ταραχών, έχει πράγματι τόσον απουδαίαν διά την Βρεττανικήν Αυτοκρατορίαν αξίαν, όσην έχει η Αβυσσηνία διά την Ιταλίαν. Εν αυτή θα ιδρυθοίν αεροδρόμια, ναυτικαί δεξαμεναί, στρατώνες και πόλεις. Νέαι διατρήσεις θα πραγματοποιηθούν και θα προσελκυσθούν κεφάλαια διά την ανάπτυξιν των μεταλλείων και των γεωργικών πηγών.

Ασφαλώς οι κάτοικοι της νήσου θα απολαμβάνουν ευημερίας την οποίαν δεν ωνειρεύθησαν από των ημερών των Ρωμαίων".