Οι συνθήκες εργασίας των μεταλλωρύχων στο μεταλλείο Σκουριώτσσας και οι λόγοι που τους οδήγησαν σε απεργία.

SXEDIO.86J

20.8.1936: ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ ΣΤΟ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ ΣΚΟΥΡΙΩΤΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΕ ΑΠΕΡΓΙΑ

Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 οι εργαζόμενοι στο Μεταλλείο Σκουριωτίσσης της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας (Cyprus Mines Corporation) περνούσαν πραγματικά πολύ δύσκολες στιγμές και βρίσκονταν σε οικτρή οικονομική κατάσταση.

Τη ζωή τους και τις συνθήκες εργασίας τους, ύστερα μάλιστα από την πρώτη απεργία στην οποία είχαν κατέλθει στις 18 Αυγούστου 1936, ερεύνησε ο Α.

Μιτσίδης, που έγραψε ένα μακροσκελές ρεπορτάζ στην εφημερίδα "Ελευθερία" στις 20 Αυγούστου 1936:

"Μια ομάδα από εργάτες, ντυμένους μέσα σε ακάθαρτα κουρελιασμένα ρούχα, ανέβαινε τον ανήφορο που οδηγεί από τες συνοικίες των εργατών στο Μεταλλείο Σκουριωτίσσης. Στα χέρια τους κρατούσαν φανάρια της ασετυλίνης και μικρα καλαθάκια, που προφανώς περιείχαν την λιτή τροφή τους, ήσαν οι μεταλλωρύχοι Σκουριωτίσσης που άρχισαν να πηγαίνουν στη δουλειά τους μέσα στην υποχθόνια άβυσσο του μεταλλείου.

Μόλις είχαμε φτάσει εκεί. Οι εργάτες περικύκλωσαν τα αυτοκίνητό μας.

- Τι πάθατε, παιδιά, αλήθεια απεργήσατε;

- Τι να κάνουμε, κύριοι, αφού εργαζόμαστε σαν σκλάβοι, με τόσους κινδύνους και δεν μπορούμε να εξοικονομήσουμε το φαϊ μας και το φαϊ των παιδιών μας...

Προχωρούμε προς τον συνοικισμόν των εργατών, γιατί οι εργάτες που συνηντήσαμεν δεν είχαν καιρό. Ηταν η ώρα 4 μ.μ. και έπρεπε να πάρουν δουλειά.

Κάτω από μια δυο συκαμιές βρίσκουμε άλλους εργάτες, συναθροισμένους. Αλλοι απ' αυτούς έπαιζαν χαρτιά και άλλοι κουβέντιαζαν για τα ζητήματά τους.

Στην αρχή που τους ρωτήσαμε, εφάνηκαν διστατικοί να δώσουν απάντηση.

- Ποιας εφημερίδος είσθε, μας είπαν.

- Είμεθα αντιπρόσωποι της "Ελευθερίας".

- Ε, τότε μάλιστα αφού είσθε της "Ελευθερίας" θα σας τα πούμε όλα.

Οι εργάτες αφήκαν κάθε επιφύλαξιν και ήρχισαν να μας εξηγούν τα παράπονά τους.

Από όσα μας είπαν, οι εργάτες, η απεργία δεν είχε προμελητηθή από καιρό. Το Σάββατον, που είχαν πληρωθή οι εργάται, δεν έμειναν ικανοποιημένοι. Το Ανώτερον ημερομίσθιον ήτο τρία σελίνια και το χαμηλότερον δυόμισυ, τότε ερρίφθη η πρώτη ιδέα να κατέλθουν σε απεργία. Πραγματικά τη Δευτέρα η βάρια, που άρχιζε δουλειά στις 8 το πρωί αρνήθηκε να εργαστή. Ολοι οι εργάται είχαν συνεννοηθή αμέσως. " Απεργία ή ικανοποίηση των αιτημάτων μας".

Ο λόγος- ως μας εξήγησαν- για τον οποίον οι μεταλλωρύχοι δεν είναι ευχαριστημένοι, είναι ο τρόπος με τον οποίον κανονίζεται το ημερομίσθιον των.

"Κάθε εργολάβος, έχει στη διάθεση του από δύο ως τέσσερις εργάτες. Στην δεκανθημερία προστίθεται η ποσότης του μεταλλεύματος που έχουν ανορύξει και αμοίβονται προς 12 γρόσια τον τόνον. Αν π. χ. ένας εργολάβος με δύο εργάτες ανορύξουν σε μια μέρα 10 τόνους μεταλλεύματος, η εταιρεία θα τους πληρώση 120 γρόσια. Απ' αυτό θα πάρη 50 γρόσια περίπου ο εργολάβος και τα υπόλοιπα 70 θα τα πάρουν εξ ίσου οι δυο εργάτες, δηλαδή θα πάρουν από 35 γρόσια ο καθένας.

Τα πράγματα ως εδώ είναι καλά.

Συμβαίνει όμως πολλές φορές οι εργάτες να μη μπορέσουν να βγάλουν 10 τόνους μετάλλευμα, διότι βρίσκουν σκληρό στρώμα μεταλλεύματος. Τότε το ημερομίσθιο τους υποβιβάζεται πολύ. Πολλές φορές το ημερομίσθιο είναι κάτω από τα τρία σελίνια.

Σε τέτοιες περιπτώσεις οι εργάτες δεν ανταμείβονται ανάλογα με τη δουλειά τους. Γιατί ενώ εργάζονται με την ίδια σκληρότητα και καταβάλλουν τους ίδιους κόπους, δεν μπορούν να έχουν μεγάλην απόδοση στην παραγωγή και έτσι το ημερομίσθιο τους μένει χαμηλό.

Οταν πάλι συμβή, όπως ισχυρίζονται, να έχουν μεγάλη απόδοση στην παραγωγή μεταλλεύματος το ημερομίσθιο τους δεν αυξάνεται ανάλογα. Εξ αιτίας της καταστάσεως αυτής οι εργάτες εζήτησαν να ορισθή ως κατώτατον όριον του ημερομισθίου το ποσόν των τριών σελινίων. Κι' αν ακόμα η παραγωγή τους υστερήση το ημερομίσθιο δεν πρέπει νάναι ολιγώτερο των τριών σελινίων γιατί η εργασία τους είναι πάντα η ίδια. - Εμείς μας ετόνισαν οι εργάτες, δουλεύουμε στα στραβά. Σκοτωνόμαστε κάτω στο μεταλλείο, βασανιζόμαστε τόσο σληρά, γινόμαστε αγνώριστοι από τους υπεράνθρωπους μόχθους, κι όταν έλθη η δεκαπενθημερία οι κόποι μας δεν ανταμείβονται όσον αξίζει. Η τύχη μας ρίχνει σε μίες, που το μετάλλευμα είναι σκληρό κι η ανόρυξη του δυσκολώτατη. Ενα άλλο παράπονο των εργατών είναι το σύστημα των καντινών. Ιδού πως μας εξέθεσαν το ζήτημα τούτο: Οι μεταλλωρύχοι αγοράζουν με πίστωση τα διάφορα τρόφιμά τους από τις καντίνες. Στη δεκαπενθημερία που γίνονται αι πληρωμαί εφοδιάζουν τους τροφοδότας των με πληρεξούσιο και πληρώνονται αυτοί στον τόπο τους. Τότε πια είναι που οι εργάτες στενάζουν από την απογοήτευση τους, αντί να εξοφλήσουν τα χρέη τους μένουνε υπόλοιπον και οι ίδιοι δεν παίρνουν ούτε μια δεκάρα στο χέρι. Με τον τρόπον αυτόν, μας είπαν, αναγκάζονται οι εργάται νάναι καθηλωμένοι γύρω από τις καντίνες. Χωρίς χρήματα στο χέρι, θέλουν δεν θέλουν, θα ψωνίσουν από τες καντίνες. Οταν ζητήσουν ένα ή δυο σελίνια μετρητά, έναντι του μισθού των, οι καντινιέριδες δεν τους δίδουν. Μ' ευχαρίστηση όμως τους δίδουν εις είδος ένα δύο και τρία σελίνια. Και τότε παρατηρείται το εξής πρωτάκουστο: Ενας εργάτης που έχει ανάγκη απο λίγα χρήματα αγοράζει επί πιστώσει τρία πακέτα τσιγαρέττων αξίας ενός σελινίου και τα πωλεί κατόπιν επτά ή οκτώ γρόσια. Οι εργάτες αντιλαμβάνονται την αδικία αυτή, αλλά η ανάγκη τους κάμνει να πράξουν το παν έστω και επί ζημία των. Εις τα αιτήματα των που υπέβαλον οι μεταλλωρύχοι προχθές για τη λύση της απεργίας ήταν και η αξίωση των να τους βοηθήση η εταιρεία να λυτρωθούν από το αδυσώπητο βάρος των καντινών. Εζήτησαν από την εταιρείαν να τους πληρώνη κάθε μέρα ένα μικρό ποσό έναντι των ημερομισθίων των, για να μπορούν ν' αγοράζουν τα τρόφιμά τους τοις μετρητοίς και από όπου οι ίδιοι θέλουν. Με τον τρόπον αυτόν θα έπαυαν και τα παράπονα ότι οι καντίνες τους χρεώνουν με υπερβολικάς τιμάς και στο τέλος της δεκαπενθημερίας καταντούν να μη έχουν στο χέρι ούτε μια δεκάρα. Ενώ μιλούσαμε προχθές ένας εργάτης μας διέκοψε:

- Προχθές, δύο μέρες ύστερα από την πληρωμή, δεν είχα στο σπίτι μου τίποτε. Η καντίνα δεν μας

έδωσε τρόφιμα, γιατί δεν πήγαμε δουλειά. Τι να κάνουμε; Είχα στο σπίτι ένα κάρτο παγιάτικο ψουμί. Εβαλα τη γυναίκα μου και το τηγάνισε, Θέλοντας και μη θέλοντας το φάγαμε μαζί με τη γυναίκα μου που παρηγόρησα: Τί να γίνη; Ψηλά χαμηλά, ας περάσουμε.

Οι εργάτες εζήτησαν επίσης την ελάττωση των ενοικίων και την τακτική πληρωμή ανά δεκαπενθήμερον.

Σχετικώς με την λύσιν της απεργίας μας ανεκοινώθησαν εκ μέρους εργατών τα ακόλουθα: Ο κ. Μπρους μας υπεσχέθη ρητώς ότι το κατώτατον όριον του ημερομισθίου θα είναι 34 γρόσια και ότι θα φροντίση να μας απαλλάξη από τις καντίνες πληρώνοντας μας 1 1/2 ή 1 σελίνι απέναντι στα ημερομίσθια μας.

Αντιθέτως ο Υποδιευθυντής της εταιρείας κ. Γουώλς ισχυρίζεται ότι δεν εδόθη τοιαύτη υπόσχεσις. Εκείνο το οποίον ελέχθη προς τους εργάτες είναι ότι ο μέσος όρος των ημερομισθίων, εργολάβων και εργατών είναι 34 γρ, και ότι ο όρος ούτος δεν θα ελαττωθή, αλλά θα παραμένει αμετάβλητος.

Επίσης για το ζήτημα των καντινών ο κ. Γουώλς μας είπεν ότι η εταιρεία τίποτε δεν υπεσχέθη από όσα ισχυρίζονται οι εργάται, διότι δεν είναι εύκολο να γίνωνται κάθε μέρα καταβολαί έναντι των ημερομισθίων. Ημείς μας είπε, θα πράξωμεν ό,τι μπορούμεν διά να διευκολύνωμε τους εργάτας να αγοράζουν οι ίδιοι τοις μετρητοίς και από όπου θέλουν τα τρόφιμά των.

Σχετικώς με τα ενοίκια ο κ. Γουώλς είπεν, ότι τα πληρωνώμενα από κάθε εργάτην ενοίκια-τρία σελίνια τον μήνα- δεν είναι υψηλά. Η εταιρεία λαμβάνει μόνον τους τόκους των χρημάτων που εδαπάνησε για την οικοδομή των οικιών. Εις το Μαυροβούνι τα ενοίκια είναι 4-5 σελίνια, αλλά τα δωμάτια είναι μεγαλύτερα των δωματίων που είναι στην Σκουριώτισσα.

Οσο για τις πληρωμές ο κ. Γουώλς είπεν ότι γίνονται και θα γίνωνται κάθε 15 μέρες. Τελευταίως μόνον εσημειώθη επιβράδυνσις διότι εν αρμόδιον πρόσωπον είχεν αρρωστήση.

Εξ όσων αντελήφθημεν υπάρχει μεγάλη παρεξήγησις μεταξύ εργατών και εταιρείας. Οι εργάται έλυσαν την απεργίαν, νομίζοντες ότι τα αιτήματά των, όπως μας τα διετύπωσαν κατ' επανάληψιν, έγιναν αποδεκτά και ότι θα ικανοποιηθούν όπως πρέπει.

Οι απεργήσαντες εργάται ανήρχοντο εις 550 περίπου μεταξύ δε αυτών ήσαν και οι εργολάβοι οίτινες συμπορούνται εις 150 περίπου. Την Δευτέραν και Τρίτην, οι μόνοι εργάται οι οποίοι εσυνέχιζαν τας εργασίας των ήσαν οι εργάται οι εξαρτημένοι απ' ευθείας εκ της Εταιρείας. Είναι 60-70 περίπου από 20 δηλαδή κάθε "βάριας".

Σχετικώς προς τους εργάτας της Εταιρείας εις Ξερό και Μαυροβούνι παρετηρήσαμεν ότι οι εργάται ανέμενον την έκβασιν της απεργίας εν Σκουριωτίσση και εμελετούσαν την ιδέαν να κατέλθουν και αυτοί εις απεργίαν εάν τα αιτήματά των συναδέλφων των δεν εγίνοντο αποδεκτά. Κατόπιν της επαναλήψεως των εργασιών εις Σκουριώτισσαν δεν πρόκειται, φυσικά, να κηρυχθή απεργία, ούτε εις τον Ξερόν ούτε εις το Μασυροβούνι.

Απ' όσα μας εδήλωσεν ο κ. Γουώλς, η εταιρεία με ευχαρίστησιν της, θ' ακούη τα παράπονα των εργατών, Νομίζομεν ότι η Εταιρεία πρέπει να πράξη παν το δυνατόν υπέρ των εργατών, οι οποίοι ασφαλώς είναι άξιοι καλυτέρας τύχης".