27.10.1931: Μαζικές συλλήψεις και εκτoπίσεις κυπρίωv πoυ θεωρoύvται λιγότερo επικίvδυvoι. Οι συλληφθέvτες κατά τηv εξέγερση της 21ης Οκτωβρίoυ μεταφέρθηκαv με πλoία στηv Αγγλία.

S-537

27 10 1931: ΜΑΖΙΚΕΣ ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΠΙΣΕΙΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΝ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ. ΟΙ ΣΥΛΛΗΦΘΕΝΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΕΞΕΓΕΣΗ ΤΗΣ 21ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΝ ΜΕ ΠΛΟΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ

Ετσι στις 27 δόθηκε διαταγή να συλληφθούν και οι λιγότερο επικίνδυνοι. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν οι Ν.

Κλ. Λανίτης, Ι. Κυριακίδης, Φ. Κυριακίδης, Ζήνων Ρωσσίδης,

Ι. Ερωτοκρίτου και οι ηγέτες του Κομμουνιστικού κόμματος Κύπρου Κ. Σκελέας, Χαράλαμπος Σολομωνίδης και Οδυσσέας Βασιλείου, όλοι στη Λεμεσό και Κ. Κόνωνας στη Λευκωσία, ο Χριστόδουλος Γαλατόπουλος στην Πάφο και πολλοί άλλοι σε τρόπο που οι Κεντρικές Φυλακές στη Λευκωσία όπου μεταφέρονταν, γέμισαν ασφυκτικά.

Εγραψε ο Λανίτης για τη σύλληψη του και των άλλων συμπολιτών του στα απομνημονεύματά του (Η δούλη Ελλάς του Νότου):

"Λίαν πρωί της 27ης 8/βρίου (Οκτωβρίου) Αγγλοι στρατιώται είχαν κυκλώσει το σπίτι μου. Αναμένων την σύλληψιν εκοιμήθηκα, όπως ήμουνα εις τον καναπέν της τραπεζαρίας.

Ημην μόνος. Είχα χάσει την καλήν μου και αλησμόνητον γυναίκα και οι τρεις μου κόραι ήσαν στας Αθήνας. Η Υπηρέτρια μου μ' έξύπνησε: " Κύριε, οι εγγλέζοι ήρθαν".

Εξύπνησα και παρετήρησα αμέσως προς τον κήπον, όπισθεν του σπιτιού Αγγλοι στρατιώται είχαν σκαρφαλώσει απάνω στον τοίχον, ενώ ο έμπροσθεν της οικίας δρόμος είχε πολλούς στρατιώτας και αυτοκίνητα. Η θύρα της εισόδου του τρίτου ορόφου, όπου έμενα, κτύπησε δυνατά. Ηνοιξα, άγγλος αξιωματικός με ερώτησεν: "Είσθε ο Ιωάννης Κυριακίδης".

- "Οχι, είμαι ο Νικόλαος Λανίτης".

- "Το ίδιο κάνει. Ακολουθείστε με".

Στρατιώται λογχοφόροι ήσαν σε κάθε κλίμακα εκ των τεσσάρων του σπιτιού.

- "Συλλαμβάνεσθε".

Κι έτσι ο φοβερός αρματωλός συνελήφθη.

Με έθεσαν εις αυτοκίνητον μέσω δύο στρατιωτών. Εις την γωνίαν της οδού Μακεδονίας και Αθηνών ήσαν συγκεντρωμένοι πολλοί μαθηταί του Γυμνασίου, οι οποίοι ήρχισαν φωνάζοντες " Ενωσις, ένωσις".

Απήντησα με την ιδίαν ιεράν κραυγήν και εζήτησα συγχρόνως να σηκωθώ.

Μ' επήραν από τους βραχίονας και δυνατά με κάθισαν. Επεράσαμεν τας οδούς Αθηνών, Ελλάδος και Ενώσεως, τρία ονόματα τα οποία την στιγμήν εκείνην μου εφαίνοντο ιερώτερα, προσφιλέστερα και συγκινητικώτερα. Εισήλθομεν εις την οδόν Βικτωρίας και εσταματήσαμεν προ της οικίας του γέρω-Κυριακίδη.

Ητο τότε σχεδόν ογδοηκοντούτης. (Σήμερον άγει το 102 έτος της ηλικίας του). Γενναίος μαχητής. Εξέχουσα φυσιογνωμία της πολιτικής ζωής του τόπου, παλαιός εθελοντής λοχίας του Ιππικού κατά την απελευθέρωσιν της Θεσσαλίας.

Ποτέ δεν ξεχνώ την συγκινητικήν εκείνην σκηνήν. Ητο χωρίς σακκάκι με το πουκάμισο:

Να πάτε στο διάβολο, δεν έρχομαι".

- "Α, είσαι μέσα; Ζήτω η Ενωσις".

Εμείναμεν οι δύο εις το αυτοκίνητον. Πού θα μας παν άρα Υε; Οπου θέλει ο Θεός.

Ας ακολουθήσωμεν. Επροχωρήσαμεν προς Ανατολάς. Εις την οδόν Κόδριγκτώνος, από τον δημόσιον κήπον, το αυτοκίνητον εσταμάτησε.

Νεαρός τότε δικηγόρος, πολλά παρασχών εις τον εθνικόν αγώνα υπηρεσίας, ο Ζήνων Γ. Ρωσσίδης, συνελαμβάνετο. Η παρέα ηύξανε. Ολοταχώς κατήλθομεν την οδόν Βύρωνος. Προ του σταδίου των Ολυμπίων νεαροί αθληταί ησκούντο.

Εσταμάτησαν τας προγυμνάσεις και ήρχισαν φωνάζοντες "Ενωσις, Ενωσις".

Μας ωδήγησαν εις παλαιόν φρούριον, το οποίον χρησισμοποιείτο ως φυλακαί. Εκεί μετ' ολίγον κατέφθασαν συλληφθέντες υπό περιπόλου ο βουλευτής Φειδίας Κυριακιδης και ο εκ Πισσουρίου έμπορος και λόγιος πατριώτης μακαρίτης Ιωάννης Ερωτόκριτος.

Καθένας εις ένα κελλί. Ούτε καρέκλα.

Εκεί ανεκαλύψαμεν και άλλους κακούργους του είδους αυτού. Ενθυμούμαι μόνον δύο

κουμμουνιστάς οι οποίοι αγνοώ τι απέγιναν. Κάποια ξύλα χάμω σκεπασμένα με μίαν στρατιωτικήν κουβέρταν.

Εκεί κατά το βραδάκι μας πήρε ο ύπνος. Ενας ζαπτιές μας εξύπνησε. Ετοποθέτησαν καθένα εις χωριστόν αυτοκίνητον με συνοδείαν και επροχωρήσαμεν προς το άγνωστον. Ούτε εβλέπομεν που κατευθυνόμεθα. Τα παράθυρα των αυτοκινήτων ήσαν κλειστά με πρόχειρες κουρτίνες. Μετά δύο ώρας τα αυτοκίνητα εσταμάτησαν. Ησαν εκεί αι κεντρικαί Φυλακαί της Λευκωσίας".

Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν τελικά στις Κεντρικές φυλακές και αργότερα στα πλοία για την εξορία.

Την 1η Νοεμβρίου όσοι ήσαν για την εξορία βρίσκονταν στα πλοία και στάληκαν στην Αγγλία με διαφορετικά σκάφη και δρομολόγια.

Τρεις από αυτούς οι Οδυσσέας Τσαγγαρίδης, Σάββας Λοϊζίδης και ο Κομμουνιστής ηγέτης Χαράλαμπος Βατυλιώτης μεταφέρθηκαν στο σκάφος "Φραντζέσκο Παπάλε", 15.000 τόνων που τους μετέφερε ύστερα από 22 μέρες στο λιμάνι Χάλ της Αγγλίας.

Στην Αγγλία τους εφοδίασαν με πάσα και τους πληροφόρησαν ότι μπορούσαν να εγκατασταθούν όπου ήθελαν. Από αυτούς ο Βάτης φυγαδέυθηκε (από συντρόφους του κομμουνιστές) αεροπορικώς στη Ρωσία, όπου και πέθανε αργότερα, ενώ οι άλλοι, ύστερα από περιπλανήσεις μετέβησαν οι περισσότεροι στην Ελλάδα.

Οι Θ. Θεοδότου, Γ. Χατζηπαύλου, Θεόδωρος Κολοκασίδης και ο επίσης κομμουνιστής ηγέτης Κ. Σκελέας μεταφέρθηκαν στο ατμόπλοιο "Μάντσεστερ" και κατευθύνθηκαν κι αυτοί στην Αγγλία.

Σε ένα τρίτο σκάφος τοποθετήθηκαν οι Μητροπολίτες Κιτίου Νικόδημος και Κερύνειας Μακάριος μαζί με τον Οικονόμο Διονύσιο.

Κατέληξαν στο Γιβραλτάρ και μετά από τη Γαλλία στο Λονδίνο και από εκεί μετά από περιπλανήσεις ο καθένας θα ακολουθούσε αργότερα το δρόμου και θα έμενε στο εξωτερικό για αρκετά χρόνια.

Ο Νικόδημος Μυλωνάς και ο Διονύσιος Κυκκκώτης πέθαναν στην εξορία.

Πριν φύγουν οι εξόριστοι από την Κύπρο τους διαβάστηκε το διάταγμα εξορίας τους πάνω στο πλοίο που τους επιβίβασαν.

Το διάταγμα που εκδόθηκε "εν Συμβουλίω" ήταν πανομοιότυπο για όλους και έφερε τη υπογραφή του Κυβερνήτη Στορρς.

Αναφερόταν στο διάταγμα.

Διάταγμα Αμύνης (Μερικών Βερεττανικών Κτήσεων)

Εν Συμβουλίω 1928

και

Κανονισμοί Αμύνης της Κύπρου 1931
ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΑΠΕΛΑΣΗΣ

Υπογραφή

Ρόναλντ Στορρς

Κυβερνήτης

"Ασκώντας τις εξουσίες με τις οποίες έχω περιβληθεί με το διάταγμα (Μερικών Βρεττανικών Κτήσεων) σε Συμβούλιο 1928 και με τους κανονισμούς αμύνης της Κύπρου του 1931, εγώ ο Ρόναλντ Στορρς, Ιππότης του τα μάλιστα διακεκριμένου τάγματος του Αγίου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου, Ιππότης του Εξοχοτάτου Τάγματος της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, Κυβερνήτης μέσα και πάνω από την αποικία της Κύπρου και κρίνοντας συντελεστικό στην ασφάλεια και διασφάλιση της αποικίας της Κύπρου,

Διατάσσω με το παρόν τον (ονοματεπώνυμο) να εγκαταλείψει την Αποικία της Κύπρου το ενωρίτερο δυνατό μετά μετά την ημερομηνία που αναφέρεται στο παρόν και να παραμείνει στο εξής έξω από την αποικία της Κύπρου.

Εκδόθηκε στη Λευκωσία την ημέρα.... του Οκτωβρίου του 1931.

Πολλοί άλλοι από τους συλληφθέντες είχαν καλύτερη τύχη. Αφού κρατήθηκαν για ένα μεγάλο διάστημα στις Κεντρικές Φυλακές στη Λευκωσία, αργότερα εκτοπίστηκαν σε διάφορα χωριά της Κύπρου και αργότερα σαν βελτιώθηκε η κατάσταση τους επιτράπηκε να επιστρέψουν στα χωριά τους ή τις πόλεις τους, αλλά υποχρεώθηκαν να παραμείνουν εκεί εντοπισμένοι και να εμφανίζονται μια φορά τουλάχιστον την ημέρα στον Αστυνομικό σταθμό της περιοχής τους ή να ζητούν άδεια αν θα μετακινούνταν σε άλλο μέρος.

Ο Ν. Κλ. Λανίτης εκτοπίστηκε για οκτώ μήνες στο Βαρώσι.

Ο Ζήνων Ρωσσίδης εκτοπίστηκε στην Κυθρέα και ο Γ. Μαρκίδης, πρώην δήμαρχος Λευκωσίας στην Πάφο.

Ο Φειδίας Κυριακίδης δικάστηκε και τελικά αθωώθηκε και εκτοπίστηκε κι αυτός στο Βαρώσι.

Ο Χριστόδουλος Γαλατόπουλος, δήμαρχος της Πάφου καταδικάστηκε σε τετραετή φυλάκιση για τα γεγονότα που συνέβησαν στο Πισσούρι εναντίον των αποθηκών του Αλατος.